Podmiot jako efekt języka

Mikołaj Ratajczak

doi:10.18778/1689-4286.29.01

Authors

Mikołaj Ratajczak Szkoła Nauk Społecznych IFIS Pan

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.29.01

Keywords:

language, subject, dispositive, negation, Foucault, Agamben, Virno

Abstract

The article presents a detailed analysis of language as a dispositive. Drawing a general idea from the writings of Foucault, Deleuze, Agamben and Virno, the project of the linguistic constitution of the subject is developed in distinguishing three levels of the analysis, these levels being also the three modes of the existence of language-dispositive: the sentence, the enunciation and the utterance. According to the idea presented in the article, the analysis of the language-dispositive consists in showing the basic oppositions, on which each level of the existence of the language operates, and how each of these oppositions enables the linguistic constitution of the subject – with these oppositions being: sense/reference, signiefié/signifiant and meaning/showing. The article concludes with the analysis of negation and negativity as the phenomenon introduced into the life of the human animal through language-dispositive. The distinction of the three modes in which language as a dispositive operates enables a complete presentation of how negation can be understood as a function of the process of subjectivization.

References

Agamben, Giorgio, 2008a, Il linguaggio e la morte. Un seminario sul luogo della negatività, Torino: Einaudi.
View in Google Scholar

Agamben, Giorgio, 2008b, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. Mateusz Salwa, Warszawa: Prószyński i S-ka.
View in Google Scholar

Agamben, Giorgio, 2010, Czym jest urządzenie?, przeł. Jakub Majmurek [w:] Agamben. Przewodnik Krytyki politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, ss. 82–100.
View in Google Scholar

Austin, John Langshaw, 1993, Jak działać słowami [w:] John Langshaw Austin, Mówienie i poznawanie, przeł. Bohdan Świedeńczuk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, ss. 550–727.
View in Google Scholar

Benveniste, Émile, 1977, Semiologia języka, przeł. Krystyna Falicka [w:] Michał Głowiński (red.), Znak, styl, konwencja, Warszawa: Czytelnik, ss. 11–42.
View in Google Scholar

Bussolini Jeffrey, What is a Dispositive, „Foucault Studies” 10/2010, ss. 85–107.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.22439/fs.v0i10.3120

Deleuze, Gilles, 1991, What is a dispositif, przeł. Timothy J. Armstrong [w:] Timothy J. Armstrong (red.), Michel Foucault. Philosopher, New York: Routledge, ss. 159–168.
View in Google Scholar

Derrida, Jacques, 2002a, Różnia, przeł. Janusz Margański [w:] Jacques Derrida, Marginesy filozofii, Warszawa: Wydawnictwo KR, ss. 29–56.
View in Google Scholar

Derrida, Jacques, 2002b, Suplement łącznika. Filozofia wobec językoznawstwa, przeł. Adam Dziadek [w:] Jacques Derrida, Marginesy filozofii, Warszawa: Wydawnictwo KR, ss. 225–259.
View in Google Scholar

Foucault, Michel, 1977, Archeologia wiedzy, przeł. Andrzej Siemek, Warszawa: PIW.
View in Google Scholar

Foucault, Michel, 1999, Myśl zewnętrza, przeł. Bogdan Banasiak [w:] Michel Foucault, Szaleństwo i literatura, Warszawa: Aletheia, ss. 173–197.
View in Google Scholar

Foucault, Michel, 2000, Historia seksualności, przeł. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski, Warszawa: Czytelnik.
View in Google Scholar

Foucault, Michel, 2010, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady z Collège de France 1977–1978, przeł. Michał Herer, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Frege, Gottlob, 2014, Sens i znaczenie [w:] Gottlob Frege, Pisma semantyczne, przeł. Bogusław Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, ss. 60–88.
View in Google Scholar

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, 1963, Fenomenologia ducha, tom 1, przeł. Adam Landman, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich, 2011, Nauka logiki, tom 1, przeł. Adam Landman, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Heidegger, Martin, 2000, Wprowadzenie do metafizyki, przeł. Robert Marszałek, Warszawa: Wydawnictwo KR.
View in Google Scholar

Heidegger, Martin, 2004, Bycie i czas, przeł. Bogdan Baran, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Horn, Lawrence R., A Natural History of Negation, CSLI Publications.
View in Google Scholar

Jakobson, Roman, 1964, Dwa aspekty języka i dwa typy zaburzeń afatycznych [w:] Roman Jakobson, Morris Halle (red.), Podstawy języka, przeł. Leon Zawadowski, Wrocław: Zakład Narodowy Ossolineum, ss. 107–133.
View in Google Scholar

Marazzi, Christian, 2008, Capital and Language. From the New Economy to the War Economy, przeł. Gregory Conti, Los Angeles: Semiotext(e).
View in Google Scholar

Putnam, Hilary, 1998, Znaczenie wyrazu „znaczenie” [w:] Hilary Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne eseje, przeł. Adam Grobler, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, ss. 93–184.
View in Google Scholar

de Saussure, Ferdinand, 2002, Écrits de linguistique générale, Paris: Gallimard.
View in Google Scholar

de Saussure, Ferdinand, 2007, Kurs językoznawstwa ogólnego, przeł. Krystyna Kasprzyk, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Schlegel, Friedrich, 1988, Über Goethes Meister [w:] Friedrich Schlegel, Kritische Schriften und Fragmente, Schöningh: Paderborn.
View in Google Scholar

Virno, Paolo, 2003, Quando il verbo si fa carne. Linguaggio e natura umana, Torino: Bollati Boringhieri.
View in Google Scholar

Virno, Paolo, 2013, Saggio sulla negazzione. Per una antropologia linguistica, Torino: Bollati Boringhieri.
View in Google Scholar

Wittgenstein, Ludwig, 1997, Tractatus logico-philosophicus, przeł. Bogusław Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Wittgenstein, Ludwig, 2000, Dociekania filozoficzne, przeł. Bogusław Wolniewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar