„Człowiek totalny” versus „człowiek integralny”. Przyczynek do Karola Marksa i Iwana Kkiriejewskiego rozważań o człowieku

Justyna Kroczak

doi:10.18778/1689-4286.40.04

Authors

Justyna Kroczak Uniwersytet Zielonogórski

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.40.04

Keywords:

Kireevsky, Slavophilia, Marks on human being, commune, primitive communism, integrality, integral personality

Abstract

The aim of this paper is to compare views on human nature as held by Karl Marx and Ivan Kireevsky. Despite the fact that Marx and Kireevsky expounded two totally different philosophical world views (such as slavophilia and dialectical materialism), both can be described as socialists: one scientific, the other utopian or religious one. In this regard, it turns out that some elements of their concepts of a human being are rather common. Both of them thought that man achieves his “completeness” or “integrality” in community, not by exclusively private efforts. Kireevsky envisioned his community as an Orthodox commune, while Marx his as a classless society. Analysis shows that both anthropological concepts were more reflecting of their utopian visions than any working social model.

References

Besançon, Alain, 1981, Edukacja religijna w Rosji, przeł. E. Szot-Sobstel, „Znak”, 9.
View in Google Scholar

Bierdiajew, Mikołaj, 1937, Problem komunizmu, przeł. M. Reutt, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
View in Google Scholar

Bierdiajew, Mikołaj, 1999, Rosyjska idea, przeł. J.C.- S.W., Warszawa: Fronda.
View in Google Scholar

Deutscher, Isaac, 1967, On Socialist Man, New York: Merit.
View in Google Scholar

Engels, Fryderyk, 1962, Zasady komunizmu, [w:] Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 4, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Fritzhand, Marek, 1978, Myśl etyczna młodego Marksa, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Grekow, Boris, 1954, Państwo Kijowskie IX-XI wieku, [w:] Boris Grekow (red.), Historia związku socjalistycznych republik radzieckich, t. 1, przeł. T. Różycki, Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Grekow, Boris, 1955, Chłopi na Rusi, przeł. A. Poppe, A. Rybarski, A. Sienkiewicz, Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Kiriejewski, Iwan, 1998, Ocharakterze cywilizacji Europy i jej stosunku do cywilizacji Rosji, [w:] Janusz Dobieszewski (red.), Wokół słowianofilstwa, Warszawa: Wydział Filozofii i Socjologii.
View in Google Scholar

Kiriejewski, Iwan, Odpowiedź A.S. Chomiakowowi, 1961, [w:] Andrzej Walicki (red.), Filozofia i myśl społeczna rosyjska 1825-1861, Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Mannheim, Karol, 1986, Myśl Konserwatywna, przeł. S. Magala, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
View in Google Scholar

Marks, Karol, 1951, Kapitał, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Marks, Karol, 1960, Rękopisy ekonomiczno-filozoficzne z 1844 r., przeł. K. Jażdżewski, [w:] Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 1, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Marks, Karol, 1967, Owyzwoleniu chłopów w Rosji, [w:] Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 12, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Marks, Karol, 1972, Szkice pierwotne listu do Wiery Zasulicz, [w:] Karol Marks, Fryderyk Engels, Dzieła, t. 19, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Marks, Karol, Engels, Fryderyk, 1957, Święta rodzina czyli krytyka krytycznej krytyki, przeł. T. Kroński, S. Filmus, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Marks, Karol, Engels, Fryderyk, 1961, Ideologia niemiecka, przeł. K. Błeszyński, S. Filmus, [w:] Dzieła, t. 3, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Marks, Karol, Engels, Fryderyk, 1969, Manifest komunistyczny, przeł. W. Piekarski, Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Russell, Bertrand, 1936, Wiek XIX, przeł. A. Pański, t. 1, Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
View in Google Scholar

Rymkiewicz, Wawrzyniec, 2009, Baśń rozumu, „Kronos”, 1-2.
View in Google Scholar

Schaff, Adam, 1965, Marksizm a jednostka ludzka, Warszawa: PWN. Schelling Friedrich, 2002, Filozofia objawienia, przeł. K. Krzemieniowa, Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Walicki, Andrzej, 1996, Marksizm i skok do królestwa wolności. Dzieje komunistycznej utopii, Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Walicki, Andrzej, 2002, W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, Warszawa: PWN. Аверинцев, Сергей, 2005, Связь времен, Киев: Дух и литера. Бердяев, Николай, 2007, Алексей Степанович Хомяков, Москва: Издательский дом АСТ.
View in Google Scholar

Гершензон, Михаил, 2000, Избранное. Образы прошлого, t. 3, Москва -Иерусалим: Университетская книга.
View in Google Scholar

Горозия, Важа, 2005, Проблема отчуж дения человека в учении Карла Маркса, [w:] Вахушти Парцвания, Человек. Государство. Глобализация, Сборник философских статей, Санкт -Петербург: Санкт -Петербургское философское общество.
View in Google Scholar

Дудзинская, Евгения, 1983, Славянофилы в общественной борбье, Москва: Мысль.
View in Google Scholar

Карсавин, Лев, 1994, А.С. Хомяков, [w:] Лев Карсавин, Малые сочинения, Санкт-Петербург: Алетейя.
View in Google Scholar

Киреевский, Иван, 1979, Отрывки, [w:] Иван Киреевский, Критика и Эстетика, Москва: Искусство.
View in Google Scholar

Киреевский, Иван, 1987, Письма Макарию Оптинскому, „Символ”, 17.
View in Google Scholar

Кошелев, Александр, 1862, Какой исход для России из нынешняго ея полож ения?, Лейпциг: Франц Вагнер.
View in Google Scholar

Рожков, Николай, 1918, Город и деревния в Русской истории, Петроград: Книжное издательство В.С. Клестова.
View in Google Scholar

Русская Правда, 1997, [w:] Сергей Лихачев и др. (red.), Библиотека литературы Древней Руси, t. 4, Санкт-Петербург: Наука.
View in Google Scholar

Самарин, Юрий, 1878, О крепостном состоянии и переходе от него к гражданской свободе, [w:] Юрий Самарин, Собрание сочиниени, t. 2, Москва: Типография А.И. Мамонтова.
View in Google Scholar

Трубецкой, Евгений, 2009, К характеристике учения Маркса и Энгельса о значении идей в истории, [w:] Вадим Сапов (red.), Манифесты русского идеализма, Москва: Астрель.
View in Google Scholar

Хоружий, Сергей, 2004, Алексей Хомяков и его дело, Москва: Институт Синергийной Антропологии.
View in Google Scholar

Цимбаев, Николай, 2013, Славянофильство, Москва: Государственная публичная историческая библиотека России.
View in Google Scholar