Transcendentalno-pragmatyczne uzasadnienie etyki dyskursu i współodpowiedzialności Karla-Otto Apla

Magdalena Filipiak

doi:10.18778/1689-4286.39.03

Autor

Magdalena Filipiak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.39.03

Słowa kluczowe:

filozofia komunikacji, etyka dyskursu, etyka odpowiedzialności, filozofia transcendentalna, transcendentalna pragmatyka, ostateczne uzasadnienie

Abstrakt

The aim of the article is to analyze the discourse ethics postulated by Karl-Otto Apel. This is an original project of the German philosopher, which is a result of linguistic, hermeneutic and pragmatic transformation of transcendental philosophy. In this form the discourse ethics is the embodiment of the idea of the communication turn in philosophy and thus grains the notion of prima philosophia in Apel’s considerations. Transcendental and communication aspect of ethics allows Apel to formulate a postulate of validation of not only specific situational ethical norms but also the principle of ethics itself. The idea is reflected in the postulate of final justification. The dialectics of the ideal and real communication community is, on the one hand, to overcome the aporias of transcendental philosophy and, on the other hand, to retain its fundamental claims. Discourse ethics and co-responsibility are the ultimate response to the threats of the contemporary world, resulting from globalization or technicisation of life.

Bibliografia

Apel, Karl-Otto, 1988, Die Situation des Menschen als ethisches Problem, [w:] idem, Diskurs und Verantwortung. Das Problem des Übergangs zur postkonventionellen Moral, Frankfurt a/M: Suhrkamp, ss. 42-68.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 1990, Komunikacja a etyka: perspektywa transcendentalno – pragmatyczna, przeł. Andrzej Przyłębski, [w:] Bolesław Andrzejewski (red.), Komunikacja, rozumienie, dialog, Poznań: Wydaw. Naukowe UAM, ss. 83-93.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 1992a, Etyka dyskursu jako etyka odpowiedzialności – postmetafizyczna transformacja etyki Kanta, przeł. Tamara Mańko, „Principia: pisma koncepcyjne z filozofii i socjologii teoretycznej”, t. V (1992), Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, ss. 5-37.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 1992b, Diskursethik vor der Problematik von Recht und Politik: Können die Rationalitätsdifferenzen zwischen Moralität, Recht und Politik selbst noch durch die Diskursethik normativ-rational gerechtfertigt werden? [w:] Karl-Otto Apel, Matthias Kettner (red.), Zur Anwendung der Diskursethik in Politik, Recht und Wissenschaft, red., Frankfurt a/M: Suhrkamp, ss. 29-61.
Zobacz w Google Scholar

Apel Karl-Otto, 1993, Wspólnota komunikacyjna jako transcendentalne założenie nauk społecznych, przeł. Ewa Kobylińska, „Kultura współczesna. Teoria, interpretacje, krytyka”, t. 1 (1993), Anna Zeidler-Janiszewska (red.), Warszawa, ss. 5-13.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 1995, Problem uniwersalnej makroetyki współodpowiedzialności, przeł. Izabela Ferenc, [w:] Tadeusz Buksiński (red.), Wspólnotowość wobec wyzwań liberalizmu, red., Poznań: Wydaw. Naukowe IF UAM, ss. 33-50.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 1999a, Uniwersalistyczna etyka współodpowiedzialności, przeł. Zbigniew Zwoliński, [w:] Janusz Sekuła (red.), Idea etyczności globalnej, Siedlce: Wydaw. Seculum, ss. 172-193.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 1999b, Das Apriori der Kommunikationsgemeinschaft und die Grundlagen der Ethik. Zum Problem einer rationalen Begründung der Ethik im Zeitalter der Wissenschaft [w:] idem, Transformation der Philosophie. Das Apriori der Kommunikationsgemeinschaft, t. 2, Frankfurt a/M: Suhrkamp, ss. 358-435.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 2002, Anwendungsprobleme der Diskursethik, [w:] Karl-Otto Apel, Marcel Niquet (red.), Diskursethik und Diskursanthropologie. Aachner Vorlesungen, Freiburg, München: Verlag Karl Alber, ss. 68-94.
Zobacz w Google Scholar

Apel, Karl-Otto, 2011, Der Wahrheitsbegriff und die Realität der menschlichen Kultur. Zum Verhältnis der Kulturwissenschaften und der praktischen Vernunft, [w:] idem, Paradigmen der Ersten Philosophie. Zur reflexiven – transzendentalpragmatischen – Rekonstruktion der Philosophiegeschichte, Berlin: Suhrkamp, ss. 350-366.
Zobacz w Google Scholar

Jonas, Hans, 1996, Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej, przeł. Marek Klimowicz, Kraków: Wydaw. Platan.
Zobacz w Google Scholar

Sierocka, Beata, 2001, Z debaty nad ideą etyki normatywnej, [w:] Piotr Dehnel, Norbert Kapferer, Beata Sierocka (red.), Etyka, wspólnota, działanie. Szkice z filozofii współczesnej, Wrocław: Wydaw. Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji, ss. 25-48.
Zobacz w Google Scholar

Szulczewski, Grzegorz, 2006, Aporie filozofii a kondycja racjonalizmu, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Zobacz w Google Scholar