Eklektyzm jako postawa filozoficzna

Michał Węcławski

doi:10.18778/1689-4286.41.07

Authors

Michał Węcławski Uniwersytet Wrocławski

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.41.07

Keywords:

eclecticism, syncretism, skepticism, selection, Renaissance, anti-dogmatism, philosophical mindset

Abstract

The aim of this paper is to explore some of the meanings of frequently underestimated and misunderstood topic of eclecticism. In doing so, we would like to ask how the phenomenon of eclecticism was perceived in the past and whether it is correct to regard it as something more than just an abstract notion, namely: as a philosophical mindset and particular approach to life in general. The text is divided into two parts. The first one contains an outline of the history of eclecticism, understood as a notion and a kind of attitude. It is shown that, among others, it was thanks to the eclectic approach that emerging Christian civilisation would open itself to the heritage of the classical era; late antiquity and the Renaissance, both having produced ideas of religious humanism, are also indicated as the most eclecticism-related epochs. The second part aims at describing the phenomenon of eclecticism as, unlike syncretism, depending on a selection of elements rather than combining them together. It is presented as a way of philosophising and thus as a way of being, potentially creative and open to different viewpoints, yet, unlike skepticism, committed to the truth. All in all, the paper shall be perceived as a praise of eclecticism, assuming that it deserves far more appreciation and scholarly attention than has been given to it thus far.

References

á Kempis, T. (2005). O naśladowaniu Chrystusa, przekł. Wiesław Szymona. Kraków: „M”.
View in Google Scholar

Adorno, T. W. (1990). Esej jako forma. W: T. W. Adorno, Sztuka dla sztuki. Wybór esejów, przeł. Krystyna Krzemień-Ojak (79-99). Warszawa: PIW.
View in Google Scholar

Augustyn św. (1989). De doctrina christiana. O nauce chrześcijańskiej. Tekst łacińsko-polski, przeł. Jan Sulowski. Warszawa: PAX.
View in Google Scholar

Augustyn św. (1999). Przeciw akademikom, tłum. Katarzyna Augustyniak. W: Dialogi filozoficzne (57-150). Kraków: Znak.
View in Google Scholar

Bazyli Wielki św. (2006). Mowa do młodzieńców chrześcijańskich jak mogą odnieść pożytek z czytania książek pogańskich, przeł. Tadeusz Sinko. Kraków.
View in Google Scholar

Brunschwig, J. (1996). Sextus Empiricus on the kritérion. The Skeptic as conceptual legatee. W: J. M. Dillon, A. A. Long (red.), The Question of
View in Google Scholar

Eclecticism. Studies in Later Greek Philosophy (145-175). Berkeley– Los Angeles–London: University of California Press.
View in Google Scholar

Delumeau, J. (1987). Cywilizacja odrodzenia, przeł. Eligia Bąkowska. Warszawa: PIW.
View in Google Scholar

Dembowski, E.(1968) Kilka myśli o eklektyzmie. W: Jerzy Ładyka, Dembowski (235-250). Warszawa: Wiedza Powszechna.
View in Google Scholar

Dillon, J. D., Long, A. A. (1996), Introduction. W: J. M. Dillon, A. A. Long tekstach: Na drogach jedności. Filozofia zgody Pica della Mirandoli. Filo-sofija, 15 (31), 53-74 oraz Erazm z Rotterdamu. Portret antydogmatyka. Studia Philosophica Wratislaviensia, 11 (4), 107-128. Można je traktować jako rozwinięcie tez niniejszego szkicu. (red.), The Question of Eclecticism. Studies in Later Greek Philosophy (1-13). Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.
View in Google Scholar

Diogenes Laertios (1984), Żywoty i poglądy słynnych filozofów, przekł. Irena Krońska, Kazimierz Leśniak, Witold Olszewski. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Domański, J. (1997). O dwu znaczeniach metafory pszczoły, Archiwum historii filozofii i myśli społecznej, 42,57-72.
View in Google Scholar

Domański, J. (2005). „Scholastyczne” i „humanistyczne” pojęcie filozofii. Kęty: Antyk.
View in Google Scholar

Donini, P. (1996), The history of the concept of eclecticism. W: J. M. Dillon, Anthony A. Long (red.), The Question of Eclecticism. Studies in Later Greek Philosophy (15-33). Berkeley–Los Angeles–London: University of California Press.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/9780520317611-006

Erazm z Rotterdamu (1965). Podręcznik żołnierza Chrystusowego nauk zbawiennych pełny, przeł. Juliusz Domański. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Erazm z Rotterdamu (1973). Adagia. Wybór, przeł. Maria Cytowska. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.
View in Google Scholar

Garin, E. (1969), Filozofia odrodzenia we Włoszech, przeł. Krzysztof Żaboklicki, Kraków: PWN.
View in Google Scholar

Garin, E. (1993), Powrót filozofów starożytnych, przeł. Anna Dutka. Warszawa: IFiS PAN.
View in Google Scholar

Gilson, E. (1958), Duch filozofii średniowiecznej, przeł. Jan Rybałt. Warszawa: PAX.
View in Google Scholar

Hatzimichali, M. (2011). Potamo of Alexandria and the Emergence of Eclecticism in Late Hellenistic Philosophy. New York: Cambridge University Press.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511895036

Huizinga, J. (1982). Jesień średniowiecza, przeł. Tadeusz Brzostowski. Warszawa: PIW.
View in Google Scholar

Jaeger, W. (2002). Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, przekł. Krzysztof Bielawski. Bydgoszcz: Homini.
View in Google Scholar

Karłowicz, D. (2005), Sokrates i inni święci. O postawie starożytnych chrześcijan wobec rozumu i filozofii. Warszawa: Fronda.
View in Google Scholar

Klemens Aleksandryjski (1994). Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, t. 1, przeł. Janina Niemirska- Pliszczyńska. Warszawa: PAX.
View in Google Scholar

Leszczyński, D. (2006). Między wątpieniem a wiarą. Próba charakterystyki renesansowego sceptycyzmu. Studia Philosophica Wratislaviensia, 1, 115-131.
View in Google Scholar

Mansfeld, J. (1996), Philosophy in the Service of Scripture: Philo’s exegetical strategies. W: J. M. Dillon, A. A. Long (red.), The Question of Eclecticism. Studies in Later Greek Philosophy (70-103). Berkeley– Los Angeles–London: University of California Press.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/9780520317611-008

Miciński, B. (1970). Dyliżans filozoficzny. W: B. Miciński, Pisma(76-86). Kraków: Znak.
View in Google Scholar

Miłosz, Cz. (1961). Proza. Kultura, 11, 41-44.
View in Google Scholar

Montaigne de, M. (2002). Próby. Wybór, przekł. Tadeusz Boy-Żeleński. Warszawa: Altaya.
View in Google Scholar

Mulsow, M. (1997). Eclecticism or Skepticism? A Problem of the Early Enlightenment. Journal of the History of Ideas, 58, nr 3, 465-477.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1353/jhi.1997.0028

Swieżawski, S. (1983). Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku. Tom VI. Człowiek. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
View in Google Scholar

Swieżawski, S. (1987). U źródeł nowożytnej etyki. Filozofia moralna w Europie XV wieku. Kraków: Znak.
View in Google Scholar

Swieżawski, S. (2000). Dzieje europejskiej filozofii klasyczne., Warszawa– Wrocław: PWN.
View in Google Scholar

Szestow, L. (2005). Początki i końce, przeł. Jacek Chmielewski. Kęty: Antyk.
View in Google Scholar