Analisi delle denominazioni di malattie in lingua italiana, polacca e inglese in chiave contrastiva svolta sulla base di alcune entità nosologiche tratte dalla Classificazione ICD-10 dell’Organizzazione Mondiale della Sanità

Łukasz Jan Berezowski; Joanna Ciesielka

doi:10.18778/2392-0718.10.11

Autores/as

Łukasz Jan Berezowski Università di Łódź, Polonia https://orcid.org/0000-0002-5312-5451
Joanna Ciesielka Università di Łódź, Polonia https://orcid.org/0000-0003-0897-7724

DOI:

https://doi.org/10.18778/2392-0718.10.11

Palabras clave:

etimologia, lingua specialistica, nomi di malattie, terminologia medica, traduzione

Resumen

L’articolo toccherà argomenti relativi alla pluralità di denominazioni di malattie in lingua italiana, polacca e inglese. Facendo riferimento alla loro etimologia latina nonché al corpus terminologico plurilingue tratto dalla Classificazione ICD-10 dell’Organizzazione Mondiale della Sanità, gli autori metteranno in evidenza i problemi traduttivi di diverse categorie di entità nosologiche analizzando i loro nomi dal punto di vista sociolinguistico, tra i quali i termini eponimici, derivati dotti e popolari, forme greche, latine e latineggianti. In tale contesto si discuteranno le differenze tra i diversi livelli di discorso nella comunicazione medica e della frequenza d’uso di alcune forme varianti di malattie in italiano e in polacco nei rispettivi corpora di riferimento (con alcuni cenni al caso della lingua inglese). Da ultimo, gli autori menzioneranno esempi di forme difettose nella traduzione di malattie tra l’italiano, il polacco e l’inglese.

Citas

CIESIELKA, J. (2020). Analiza słowotwórcza włoskiej terminologii medycznej. In MALCZEWSKA, B. & WOŹNIAKIEWICZ, J. (ed.), Języki specjalistyczne w ujęciu diachronicznym i synchronicznym. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, pp. 149-171.
Google Scholar

CORTELAZZO, M. (2000). Italiano d’oggi. Padova: Esedra editrice.
Google Scholar

DYDA, A. (2021). Leggibilità e comprensibilità del linguaggio medico attraverso i testi dei foglietti illustrativi in italiano e in polacco. Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien: Peter Lang Publishing Group.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3726/b18558

DYDA, A. & PRONIŃSKA, A. (2021a). Italianità attraverso il lessico della medicina sull’esempio di termini di tipo malattia di Castellani, fregolismo e criteri di Milano. In COLA, I., GAŁKOWSKI, A. & OZIMSKA, J. (ed.), Sperimentare ed esprimere l’italianità. Aspetti linguistici e glottodidattici. Łódź-Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 135-148.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8220-506-0.10

DYDA, A. & PRONIŃSKA, A. (2021b). Lessico medico italiano e polacco a confronto: il caso dei sintagmi terminologici di tipo "malattia di Banti"/"choroba Bantiego". Romanica Cracoviensia, 21, pp. 43-53.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/20843917RC.21.004.13672

GÓRNICZ, M. (2019). Wewnątrzjęzykowe uwarunkowania zapożyczeń technolektalnych w języku polskim. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Komunikacji Specjalistycznej i Interkulturowej, Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

GRUCZA, F. (1994). O językach specjalistycznych (= technolektach) jako pewnych składnikach rzeczywistych języków ludzkich. In GRUCZA, F. & KOZŁOWSKA, Z. (ed.), Języki specjalistyczne. Warszawa: Wydawnictwo Akapit, pp. 7-27.
Google Scholar

GRUCZA, S. (2008). Lingwistyka języków specjalistycznych. Warszawa: Katedra Języków Specjalistycznych.
Google Scholar

GUALDO, R. & TELVE, S. (2011). Linguaggi specialistici dell’italiano. Roma: Carocci Editore.
Google Scholar

JURKOWSKI, M. (1999). Język specjalny (środowiskowy). In Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, p. 273.
Google Scholar

KARWACKA, W. (2016). Przekład tekstów medycznych: normy, standardy i problemy. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

KARWACKA, W. (2020). Wybrane cechy języka medycznego – terminologia, normalizacja, gatunki tekstów medycznych i relacje międzygatunkowe. In BURAS-MARCINIAK, A. & GÓŹDŹ-ROSZKOWSKI, S. (ed.), Języki specjalistyczne w komunikacji interkulturowej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, pp. 105-118.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8220-071-3.09

KRAWCZYK, P. & ŚWIĘCICKI, Ł. (2020). ICD-11 vs. ICD-10 – przegląd aktualizacji i nowości wprowadzonych w najnowszej wersji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób WHO. Psychiatria polska, 54, pp. 7-20.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12740/PP/103876

KUCHARSKA, A. (2011). Problematyka tłumaczeń medycznych. Roczniki Humanistyczne, 59, pp. 167-176.
Google Scholar

MAGAJEWSKA, M. (2016). Specjalistyczny język medyczny a multimedialny kurs języka zawodowego dla pielęgniarek. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców, 23, pp. 199-213.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0860-6587.23.16

MANIOWSKA, K. (2016). Włoskie przymiotniki w dokumentach medycznych. Lingua Legis, 24, pp. 55-67.
Google Scholar

MANIOWSKA, K. (2019a). Italiano della medicina. Teoria e pratica. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

MANIOWSKA, K. (2019b). La traduzione dell’anamnesi dall’italiano al polacco: studio comparativo di documenti medici. Neophilologica, 31, pp. 251-265.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/NEO.2019.31.15

MANIOWSKA, K. (2020). Il troppo stroppia? La sinonimia dei termini medici italiani nella traduzione polacca. Romanica Cracoviensia, 1, pp. 41-53.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/20843917RC.20.005.12174

MANIOWSKA, K. (2021). Studio comparativo delle parole composte e polirematiche nel linguaggio medico italiano e polacco. Roczniki Humanistyczne, 69, pp. 93-113.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18290/rh21698-7

MARCOL-CACOŃ, L. (2019). Le parti del corpo nelle espressioni fraseologiche e il loro legame con la terminologia medica: l’italiano e il polacco a confronto. Linguistica Silesiana, 40, pp. 273-282.
Google Scholar

PAŞCU, S. M. (2015). Il testo medico-psicologico in inglese e italiano (proposta didattica). Atti del Convegno Internazionale CICCRE IV, pp. 334-341, https://ciccre.uvt.ro/sites/default/files/qr/qr_iv_silvia_madincea_pascu.pdf [4/06/2022].
Google Scholar

PĘZIK, P. (2012). Wyszukiwarka PELCRA dla danych NKJP. Narodowy Korpus Języka Polskiego. In PRZEPIÓRKOWSKI, A., BAŃKO, M., GÓRSKI, R. & LEWANDOWSKA-TOMASZCZYK, B. (ed.), Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Google Scholar

PIEŃKOS, J. (2003). Podstawy przekładoznawstwa: od teorii do praktyki. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze.
Google Scholar

PIRO, R. & SCARPA, R. (ed.) (2019). Capitoli di storia linguistica della medicina. Milano: Mimesis.
Google Scholar

PRONIŃSKA, A. (2013). Wzorzec gatunkowy a przekład specjalistyczny: analiza wybranych mechanizmów upraszczania języka w polskiej i włoskiej ulotce dla pacjenta. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 47, pp. 33-45.
Google Scholar

PRONIŃSKA, A. (2020). Analiza kontrastywna polsko-włoska a tłumaczenie leksyki specjalistycznej na przykładzie terminologii medycznej. Toruńskie Studia Polsko-Włoskie / Studi polacco-italiani di Toruń, 16, pp. 239-249.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/TSP-W.2020.016

PUATO, D. (2011). Lessico medico e traduzione. Considerazioni contrastive per il tedesco e l’italiano. Rivista Internazionale di Tecnica della Traduzione, 13, pp. 117-128. http://www.openstarts.units.it/dspace/bitstream/10077/9182/1/11-Lessico-Daniela_Puato.pdf [4/06/2022].
Google Scholar

ROSS, D. (2004). Profili morfologici della lingua medica: contrasti in ambito germanico-romanzo. Rivista Internazionale di Tecnica della Traduzione, 8, pp. 107-128.
Google Scholar

SERIANNI, L. (2004). Formazione delle parole nelle terminologie tecnico-scientifiche. Medicina. In GROSSMAN, M. & RAINER, F. (ed.), La formazione delle parole in italiano. Tübingen: Max Niemeyer Verlag, pp. 585-590.
Google Scholar

SERIANNI, L. (2005). Un treno di sintomi. Milano: Garzanti.
Google Scholar

SERIANNI, L. (2007). Terminologia medica: qualche considerazione tra italiano, francese e spagnolo. In ZANOLA, M.T. (ed.), Terminologie specialistiche e tipologie testuali. Prospettive interlinguistiche. Milano: Università Cattolica del Sacro Cuore, pp. 7-29.
Google Scholar

SERIANNI, L. (2014). Problemi di documentazione, selezione ed etimologia del lessico scientifico moderno di base greca. In GLESSGEN, M. & SCHWEICKARD, W. (ed.), Étymologie romane : objets, méthodes et perspectives. Strasbourg : Éditions de linguistique et de philologie.
Google Scholar

SOBRERO, A. A. (1993). Lingue speciali. In SOBRERO, A.A. (ed.), Introduzione all’italiano contemporaneo, vol. II, La variazione e gli usi. Bari: Laterza, pp. 237-277.
Google Scholar

SZPINGIER, B. K. (2015a). Alcune osservazioni sugli equivalenti terminologici in campo medico tra l’italiano e il polacco. In KLIMKIEWICZ, A., MALINOWSKA, M., PALETA, A. & WRANA, M. (ed.), L’Italia e la cultura europea. Firenze: Cesati editore, pp. 501-506.
Google Scholar

SZPINGIER, B. K. (2015b). La prassi didattica dell’italiano per scopi speciali nell’ambito universitario polacco sull’esempio della varietà medica. Neofilolog, 44, pp. 51-60.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/n.2015.44.1.04

SZPINGIER, B. K. (2017). O synonimii we włoskiej terminologii medycznej i jej polskich ekwiwalentach. In WALKIEWICZ, B. & KĘSICKA, K. (ed.), Norma a uzus II. Przekład specjalistyczny w perspektywie globalizacji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, pp. 65-66.
Google Scholar

TELVE, S. (2015). La terminologia medica in Italia: uno sguardo al dinamismo attuale. MediAzioni, 18.
Google Scholar

http://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/246208/9788894307627-V2-ita.pdf?sequence=109&isAllowed=y [31/03/2022].
Google Scholar

http://dizionari.corriere.it [31/03/2022].
Google Scholar

http://icd.who.int/browse10/2016/en [31/03/2022].
Google Scholar

http://mediazioni.sitlec.unibo.it, ISSN 1974-4382 [4/06/2022].
Google Scholar

http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/malady [31/03/2022].
Google Scholar

http://www.corpusitaliano.it [31/03/2022].
Google Scholar

https://web.archive.org/web/20200403134329/http://www.csioz.gov.pl/fileadmin/user_upload/Wytyczne/statystyka/icd10tomi_56a8f5a554a18.pdf [31/03/2022].
Google Scholar

http://www.etimo.it [31/03/2022].
Google Scholar

http://www.merriam-webster.com/ [31/03/2022].
Google Scholar

http://www.nkjp.pl [31/03/2022].
Google Scholar

http://www.salute.gov.it/imgs/C_17_pubblicazioni_1929_allegato.pdf [31/03/2022].
Google Scholar