Relacja praca–rodzina, komunikacja małżeńska i zdrowie pracowników zatrudnionych w systemie rotującym wstecz

Autor

  • Patrycja Siemiginowska Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Instytut Psychologii Stosowanej, Zakład Psychologii Pracy i Organizacji, 30-348 Kraków, ul. Łojasiewicza 4
  • Joanna Wątroba

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.21.05

Słowa kluczowe:

konflikt praca–rodzina, facylitacja praca–rodzina, komunikacja małżeńska, zdrowie psychiczne, praca zmianowa

Abstrakt

Wśród pracowników zmianowych (N = 42) dużej polskiej firmy produkcyjnej przeprowadzono badania w zakresie powiązań pomiędzy relacją praca–rodzina, komunikacją małżeńską i zdrowiem psychicznym. Wykorzystano Skalę Wzajemnego Wpływu Pracy i Rodziny, Kwestionariusz Komunikacji Małżeńskiej i Partnerskiej oraz GHQ-28. Uzyskane rezultaty wskazują, że: (1) dolegliwości związane ze zdrowiem psychicznym pracowników zmianowych (objawy somatyczne, lęk i bezsenność, dysfunkcja społeczna/zaburzenia funkcjonowania, ostra depresja i ogólny stan zdrowia) mogą być w umiarkowanym stopniu powiązane z konfliktem praca–rodzina; (2) facylitacja rodzina–praca koreluje umiarkowanie z konstruktywnymi stylami komunikacji małżeńskiej (wsparcie i zaangażowanie), natomiast konflikt praca–rodzina koreluje umiarkowanie z destruktywnym stylem komunikacji w diadzie: deprecjacją. Relacja praca–rodzina wiąże się zatem w umiarkowanym stopniu z komunikacją małżeńską i zdrowiem pracowników zmianowych.

Bibliografia

Akerstedt T. (1998). Shift work and disturbed sleep/wakefulness. Sleep Medicine Reviews, 2 (2), 117–128
Google Scholar

Åkerstedt T., Wright K. P. (2009). Sleep loss and fatigue in shift work and shift work disorder. Sleep Medicine Clinics, 4 (2), 257–271
Google Scholar

Aryee S., Srinivas E. S., Tan H. H. (2005). Rhythms of life: Antecedents and outcomes of work–family balance in employed parents. Journal of Applied Psychology, 90 (1), 132–146
Google Scholar

Byron K. (2005). A meta-analytic review of work–family conflict and its antecedents. Journal of Vocational Behavior, 67, 169–198
Google Scholar

Carroll S. J., Hill E., Yorgason J. B., Larrson J. H, Sandberg J. G. (2013). Couple Communication as a Mediator Between Work–Family Conflict and Marital Satisfaction. W: Marriage and FamilyTherapy, http://hdl.lib.byu.edu/1877/etd5514 [dostęp 02.28.2013] Diskussionspapier, No. 11. Dissertations, Paper 93.
Google Scholar

Czeisler C. A., Moore-Ede M. C., Coleman, R. H. (1982). Rotating shift work schedules that disrupt sleep are improved by applying circadian principles. Science, 30, 217(4558), 460–463
Google Scholar

Chung F. F., Yao C. C., Wan G. H. (2005). The associations between menstrual function and life style/working conditions among nurses in Taiwan. Journal of Occupational Health, 47 (2), 149–156
Google Scholar

De Gaudemaris R., Levant A., Ehlinger V., Herin F., Lepage B., Soulat J.-M., Sobaszek A., Kelly-Irving M., Lang T. (2011). Blood pressure and working conditions in hospital nurses and nursing assistants. The ORSOSA study. Archives of Cardiovascular Diseases, 104(2), 97–103
Google Scholar

Demerouti E., Guert A. E., Bakker A. B., Eurema M. (2004). The impact of shift work on work–home conflict, job attitudes and health. Ergonomics, 47, 987–1002
Google Scholar

Dmochowska H. (red.). (2015). Rocznik statystyczny pracy. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych
Google Scholar

Eurofound (2012). Fifth European Working Conditions Survey. Publication Office of the European Union. Luxemburg
Google Scholar

Fenwick R., Tausig M. (2001). Scheduling stress: Family and health outcomes of shift work and schedule control. American Behavioral Scientist, 44, 1179–1198
Google Scholar

Frone M. (2002). Work–Family Balance. W: J. C. Quick, L. E. Tetrick (eds.) (2002). Handbook of Occupational Health Psychology (s. 143–162). Washington: American Psychological Association
Google Scholar

Gerlach R. (2014). Przemiany pracy i ich konsekwencje dla relacji praca–życie pozazawodowe. W: R. Tomaszewska-Lipiec (red.), Relacje praca–życie pozazawodowe drogą do zrównoważonegorozwoju (s. 72–93). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW
Google Scholar

Gottman J. (1994). Why Marriages Succeed or Fail: And How You Can Make Yours Last. New York: Simon and Schuster
Google Scholar

Grzesiuk L. (1994). Studia nad komunikacją interpersonalną. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
Google Scholar

Greenhaus J. H., Beutell N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of Management Review, 10, 76–88
Google Scholar

Grzywacz J., Marks N. (2000). Reconceptualizing the Work–Family Interface: An Ecological Perspective on the Correlates of Positive and Negative Spill over Between Work and Family. Journal of Occupational Health Psychology, 5 (1), 111–126
Google Scholar

Holman A. (2001). ‘That’s just not acceptable’. Journal of Learning Disabilities, 29 (1), 3–4
Google Scholar

Iskra-Golec I. (1998). Życie społeczne i rodzinne pracownika zmianowego. W: I. Iskra-Golec, G. Costa, S. Folkard, T. Marek, J. Pokorski, L. Smith (red.), Stres pracy zmianowej – przyczyny,skutki, strategie przeciwdziałania (s. 129–134). Kraków: Universitas
Google Scholar

Iskra-Golec I. M., Osikowska W., Siemiginowska P., Przetacznik J. (2014). Relacja praca/rodzina, wypalenie zawodowe i zdrowie u pracujących na zmiany strażników miejskich. CzasopismoPsychologiczne, 20 (2), 281–292
Google Scholar

Kaźmierczak M., Plopa M. (2012). Komunikacja w bliskich związkach. Teoria i metoda badania. Warszawa: VIZJA PRESS & IT
Google Scholar

Kinnunen U., Feldt T., Geuruts S., Pulkkinen L. (2006). Types of work–family interface: Well-being correlates of negative and positive spillover between work and family. Scandinavian Journalof Psychology, 47, 149–162
Google Scholar

Knauth P., Hornberger S. (1998). Changes from weekly backward to quicker forward rotating shift systems in the steel industry. International Journal of Industrial Ergonomics, 21, 3–4, 267–273
Google Scholar

Kodeks pracy, Ustawa z dn. 26.06.1974 roku z późniejszymi zmianami (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666, 2138, 2255; z 2017 r., poz. 60.962)
Google Scholar

Lachowska B. (2008). Wzajemne oddziaływania pracy i rodziny – perspektywa konfliktu i facylitacji (raport z badań pilotażowych). W: L. Golińska, B. Dudek (red.), Rodzina i praca z perspektywywyzwań i zagrożeń (s. 431–444). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Google Scholar

Lewandowska A., Paradowski L. (2008). Zespół jelita drażliwego – jedno schorzenie czy wiele chorób? Uwagi o ewolucji kryteriów diagnostycznych IBS. Gastroenterologia Polska, 15(1), 37–41
Google Scholar

Lu W. Z., Gwee K. A., Ho K. Y. (2006). Functional bowel disorders in rotating shift nurses may be related to sleep disturbances. European Journal of Gastroenterology and Hepatology, 18 (6), 623–627
Google Scholar

Makowska Z., Merecz D. (2001). Ocena Zdrowia Psychicznego na podstawie badań Kwestionariuszami Davida Goldberga. Podręcznik dla użytkowników Kwestionariuszy GHQ-12 i GHQ-28.Łódź: Oficyna Wydawnicza Instytutu Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera
Google Scholar

Plopa M. (2005). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls
Google Scholar

Pokorski J., Costa G. (1998). Wpływ pracy zmianowej na zdrowie. W: I. Iskra-Golec, G. Costa, S. Folkard, T. Marek, J. Pokorski, L. Smith (red.), Stres pracy zmianowej – przyczyny, skutki,strategie przeciwdziałania (s. 75–97). Kraków: Universitas
Google Scholar

Repetti L. R. (1989). Effects of Daily Workload on Subsequent Behavior During Marital Interaction: The Roles of Social Withdrawal and Spouse Support, Journal of Personality and SocialPsychology, 57 (4), 651–659
Google Scholar

Schokker M. C., Links T. P., Luttik M. L., Hagedoorn M. (2010). The association between regulatory focus and distress in patients with a chronic disease: The moderating role of partner support. British Journal of Health Psychology, 15 (1), 63–78
Google Scholar

Shields M. (2002). Shift work and health. Health Reports, 13 (4), 11–33
Google Scholar

Soldatos C. R., Dikeos D. G., Paparrigopoulos T. J. (2003). The diagnostic validity of the Athens Insomnia Scale. Journal of Psychosomatic Research, 55 (3), 263–267
Google Scholar

Wayne J. H., Musica N., Fleeson W. (2004). Considering the role of personality in the work family experience. Journal of Vocational Behavior, 64, 108–130
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2018-05-18

Jak cytować

Siemiginowska, P., & Wątroba, J. (2018). Relacja praca–rodzina, komunikacja małżeńska i zdrowie pracowników zatrudnionych w systemie rotującym wstecz. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, (21), 63–77. https://doi.org/10.18778/1427-969X.21.05

Numer

Dział

Articles