Self-concept and Subjective Well-being of Visually Impaired Adolescents

Bogna Kędzierska

doi:10.18778/1427-969X.10.02

Autor

Bogna Kędzierska University of Łódź, Institute of Psychology, Psychoprofilactic Department

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.10.02

Słowa kluczowe:

zadowolenie z życia, obraz siebie, niepełnosprawność

Abstrakt

W badaniach empirycznych prowadzonych w nurcie tzw. ,,psychologii szczęścia’’ jedną z coraz częściej wykorzystywanych kategorii, jest kategoria zadowolenia z życia (subjective well-being) (Czapiński, 1994; Diener, 1996; Agryle, 2004). W sytuacji analizowania zadowolenia z życia osób niepełnosprawnych, szczególnego znaczenia nabiera założenie, zgodnie z którym uszkodzenie organizmu nie musi prowadzić wyłącznie do określonych, negatywnych skutków psychologicznych czy społecznych. Uszkodzenie czy dysfunkcja organizmu mogą tylko zwiększać prawdopodobieństwo pojawienia się trudności, które mogą być przeżywane jako sytuacje stresowe (Kowalik, 1996, 2000). Celem powyższego artykułu jest analiza poziomu zadowolenia z życia oraz sposobu postrzegania siebie (realnego obrazu siebie) młodzieży niedowidzącej. Prezentowane wyniki stanowią część szerszych badań poszukujących psychologicznych wyznaczników zadowolenia z życia wśród zmiennych psychologicznych określanych w literaturze jako zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem. Do pomiaru zmiennych wykorzystano: Skale Satysfakcji z Życia – SWLS (E. Diener i in., 1985), Skale˛ Emocje (B. Wojciszke i in., 1998), Test Przymiotnikowy ACL 37 (H. Gough i A. Heilbrun, 1980).

Bibliografia

Agryle M. (2004), Psychologia szczęścia, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław
Google Scholar

Bateman B. F. (1981), Dzieci niewidome i niedowidzące, [in:] N. G. Harrin, H. R. Schiefelbusch (red.), Metody pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Google Scholar

Beaty L. A. (1991), The effects of visual impairment on adolescent self-concept, ‘‘Journal of Visual Impair Blind’’, 83, 3, 129–139
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X9108500310

Conrod B. E., Overbury O. (1999), The effectiveness of perceptual training and psychosocial counseling in adjustment to the loss of vision, ‘‘Journal of Visual Impairment and Blindness’’, 92, 464–482
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X9809200707

Czapiński J. (1994), Psychologia szczęścia, Pracownia Testów Psychologicznych, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa
Google Scholar

Czapiński J. (2003), Całe szczęście, ‘‘Charaktery’’, 73, 3, 8–15
Google Scholar

DeNeve K. M., Cooper H. (1998), The happy personality: A meta-analysis of 137 personality traits and subjective well-being, ‘‘Psychological Bulletin’’, 124, 2, 197–229
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0033-2909.124.2.197

Derbis R. (2000), Doświadczanie codzienności. Poczucie jakości życia. Swoboda działania. Odpowiedzialność´. Wartości osób bezrobotnych, Wydawnictwo WSP, Częstochowa
Google Scholar

Diener E. (1984), Subjective Well-Being, ‘‘Psychological Bulletin’’, 3, 542–575
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0033-2909.95.3.542

Diener E. (1996), Traits can be powerful, but are not enough: lessons from subjective well-being, ‘‘Journal of Research in Personality’’, 30, 389–399
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1006/jrpe.1996.0027

Dziurowicz-Kozłowska A. (2002), Wokół pojęcia jakości życia, ‘‘Psychologia Jakości Życia’’, 1, 2, 77–99
Google Scholar

Juczyński J. (2001), Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia, Pracownia Testów Psychologicznych, Polskie Towarzystwo Psychologiczne, Warszawa
Google Scholar

Juros A., Oleś P. (1993), Struktura czynnikowa I skupieniowa testu przymiotników ACL H. G. Gougha i A. B. Heilbruna, [in:] J. Brzeziński, E. Hornowska (red.), Z psychometrycznych problemów diagnostyki psychologicznej, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 173–204
Google Scholar

Kef S. (2002), Psychosocial adjustment and the meaning of social support for visually impaired adolescents, ‘‘Journal of Visual Impairment and Blindness’’, 96, 22–38
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0209600104

Kiebert G. M. (1997), Jakość życia jako rezultat badań klinicznych w onkologii, [in:] J. Meyza (red.), Jakość życia w chorobie nowotworowej, Centrum Onkologii Instytutu im. M. Skłodowskiej-Curie, Warszawa, 43–59
Google Scholar

Kończyk T. (1980), Wpływ niedowidzenia na kształtowanie się˛ osobowości inwalidów wzroku III grupy, ‘‘Biuletyn Zespołu Wizytatorów Metodyków Zakładu Rehabilitacji Zdrowotnej Inwalidów wzroku’’, 3, 9–17
Google Scholar

Kowalik S. (1996), Psychospołeczne podstawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Interart, Warszawa
Google Scholar

Kowalik S. (2000), Psychologiczne podstawy niepełnosprawności i rehabilitacji, [in:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk, 797–819
Google Scholar

Kozielecki J. (1981), Psychologiczna teoria samowiedzy, PWN, Warszawa
Google Scholar

Krokmark U., Nordell K. (2001), Adolescence: the age of opportunities and obstacles for students with low vision in Sweden, ‘‘Journal of Visual Impairment and Blindness’’, 95, 213–226
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0109500403

Lopez-Justicia D., Pichardo M. (2001), Self-concept and gender in Spain low-vision adolescents, ‘‘Visual Impairment Research’’, 3, 1, 7–16
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1076/vimr.3.1.7.4417

Majewski T. (1983), Psychologia niewidomych i niedowidzących, PWN, Warszawa
Google Scholar

Mongold S. S., Mongold P. N. (1983), The adolescent visually impaired female, ‘‘Journal of Visual Impairment and Blindness’’, 77, 250–255
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X8307700604

Ogińska-Bulik N. (2000), Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem, ‘‘Zeszyty Naukowe WSHE w Łodzi’’, 13, 8, 93–103
Google Scholar

Ossowski R. (1982), Kształtowanie obrazu własnej sytuacji i siebie u inwalidów wzroku w procesie rehabilitacji, WSP, Bydgoszcz
Google Scholar

Ossowski R. (1999), Teoretyczne i praktyczne podstawy rehabilitacji, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz
Google Scholar

Palak Z. (1976), Wpływ środowiska wychowawczego na stopień zaspokojenia biopsychicznych potrzeb dzieci niedowidzących, [in:] Z. Sekowska (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii i pedagogiki upośledzonych, UMCS, Lublin, 45–68
Google Scholar

Pielecki A. (1998), Zaburzenia zachowania u dzieci niedowidzących, [in:] M. Chodakowska (red.), Pedagogika specjalna wobec potrzeb teraźniejszości i wyzwań przyszłości, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Skłodowskiej-Curie, Lublin, 53–69
Google Scholar

Pielecki A., Skrzetuska E. (1991), Nauczanie niedowidzących w klasach 4–8, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
Google Scholar

Plopa M. (1996), Psychologiczne determinanty odporności na stres, ‘‘Psychologia Wychowawcza’’, 4, 301–311
Google Scholar

Poprawa R. (2001), Zasoby osobiste w radzeniu sobie ze stresem, [in:] G. Dolińska-Zygmunt (red.), Podstawy psychologii zdrowia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 103–141
Google Scholar

Roy A., MacKay G. (2002), Self-perception and locus of control in visually impaired college students with different types of vision loss, ‘‘Journal of Visual Impairment and Blindness’’, 96, 254–267
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0209600407

Rimmerman A., Morgenstern H. (2003), Quality of life of visually impaired adults who are employed in extended-employment programs in Israel, ‘‘Journal of Visual Impairment and Blindness’’, 97, 9, 551–562
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0145482X0309700906

Sęk H., Pasikowski T. (2001), The quality of life, health and sense of coherence in social context, [in:] L. Wołowicka (red.), Jakość życia w naukach medycznych. QOL in medical sciences, Dział Wydawnictw Uczelnianych Akademii Medycznej w Poznaniu, Poznań, 34–47
Google Scholar

Sękowski A. (1999), Postawy wobec osób niepełnosprawnych, ‘‘Psychologia Wychowawcza’’, 3, 237–246
Google Scholar

Stanula T. (1981), Zachowanie przystosowawcze młodzieży niewidomej kończącej szkołę˛ podstawowa˛, ‘‘Przegląd Tyflologiczny’’, 2, 60–73
Google Scholar

Witkowski T. (1993), Rozumieć problemy osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo MDBO, Warszawa
Google Scholar