Architektura, ciało, klimat. Przyjemność dążenia do zmiany

Weronika Mazurek

doi:10.18778/1689-4286.64.03

Autor

Weronika Mazurek Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0009-0000-4234-8716

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.64.03

Słowa kluczowe:

klimat, architektura, wielozmysłowe, przyjemność, somaestetyka, estetyka codzienności

Abstrakt

Czy dążenie do redukcji negatywnego wpływu architektury na klimat musi wiązać się z „projektowaniem dyskomfortu”? W niniejszym artykule zastanawiam się, czy zwrot ku przyjemnym doświadczeniom z obszaru codzienności także może być narzędziem dążenia do zmiany. Jak przekonuję, jest to możliwe dzięki architekturze, która utrwala poczucie lokalnej tożsamości i oferuje doświadczenia wielozmysłowe. Te mogą wpływać na dobrostan i zdrowie społeczeństwa – aspekty, które uważam za konieczne, aby zajmować się zdrowiem środowiska i planety. Swoje rozważania opieram na badaniach z zakresu estetyki codzienności i somaestetyki, a ich praktyczny wymiar ukazuję poprzez analizę i interpretację wybranego projektu – domu w São Paulo. Przypadek ten stanowi inspirację, aby poszukiwać podobnych, ale szerzej dostępnych form architektonicznych. Ostatecznie zarówno on, jak i inne wskazywane realizacje, nie tylko wpływają na multisensoryczną percepcję i dobre samopoczucie, lecz także wykorzystują naturalne materiały i korzystnie wpływają na mikroklimat.

Bibliografia

Barber, D.A. (2022). Po komforcie, https://www.autoportret.pl/artykuly/po-komforcie/ [dostęp: 25.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Berleant, A. (2010). Sensibility and Sense: The Aesthetic Transformation of the Human World. Exeter: Imprint Academic.
Zobacz w Google Scholar

Bińczyk, E. (2018). Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu. Warszawa: PWN.
Zobacz w Google Scholar

Carlson, C. (2020). University of Stuttgart builds prototype thatched Alpine hut, https://www.dezeen.com/2020/09/26/university-stuttgart-thatched-alpine-hut-skinover-reed/ [dostęp: 25.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Daudén, J. (2019). Brazilian Houses: 9 Examples of Residential Vernacular Architecture, https://www.archdaily.com/909366/brazilian-houses-9-examples-of-residential-vernacular-architecture [dostęp: 25.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Franco, J.T. (2013). Estudiantes japoneses diseñan y construyen una casa de paja calefaccionada por compost, https://www.archdaily.cl/cl/02-272489/estudiantes-japoneses-disenan-y-construyen-una-casa-de-paja-calefaccionada-por-compost [dostęp: 20.04.2025].
Zobacz w Google Scholar

Gutierrez, M.P. (2020). The Northwestern Amazon malocas: Craft now and then. Journal of Material Culture, 25(1), 3–35, https://doi.org/10.1177/1359183519836141 [dostęp: 20.04.2025].
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1359183519836141

James, W. (1976). The Experience of Activity. W: F. Bowers, I.K. Skrupskelis (red.), Essays in Radical Empiricism (82–88). Cambridge, MA: Harvard University Press.
Zobacz w Google Scholar

Jurga, J. (2023). Szałas na hałas. O tworzeniu poczucia bezpieczeństwa za pomocą zmysłów w domu, przestrzeni i Kosmosie. Gdańsk: Wydawnictwo Nieśpieszne.
Zobacz w Google Scholar

Jurga, J. (2024). Zakredytowaliśmy się na mieszkania na życie, a w weekend z nich uciekamy, bo nie da się tam odpocząć, https://www.wysokieobcasy.pl/zyclepiej/7,181616,31353327,zakredytowalismy-sie-na-mieszkania-na-zycie-a-w-weekend-z-nich.html [dostęp: 25.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Kępiński, K., Krężlik, A. (2022). Antropocen, architektura i inne niebezpieczeństwa. W: K. Kępiński, A. Krężlik (red.), Antropocen. W stronę architektury regenerującej (27–46). Warszawa: Narodowy Instytut Architektury I Urbanistyki.
Zobacz w Google Scholar

Levin, D. M. (1988). The Opening of Vision: Nihilism and the Postmodern Situation. Londyn: Routledge.
Zobacz w Google Scholar

Levin, D. (1993). Decline and Fall – Ocularcentrism in Heidegger’s Reading of the History of Metaphysics. W: D. Levin (red.), Modernity and the Hegemony of Vision (186–217). Berkeley: University of California Press, https://doi.org/10.1525/9780520912991-008
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/9780520912991-008

Mairs, J. (2016). Campana brothers use palm fibre to give hairy texture to São Paulo house, https://www.dezeen.com/2016/07/19/fernando-humberto-campana-brothers-palm-fibre-house-sao-paulo-brazil-hairy-texture/ [dostęp: 25.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Merleau-Ponty, M. (1996). Widzialne i niewidzialne, przeł. M. Kowalska. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Zobacz w Google Scholar

Orr, D. (2002). The Nature of Design: Ecology, Culture, and Human Intention. Nowy Jork: Oxford University Press, https://doi.org/10.1093/oso/9780195148558.001.0001 [dostęp: 20.04.2025].
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780195148558.001.0001

Pallasmaa, J. (2012). Oczy skóry. Kraków: Instytut Architektury.
Zobacz w Google Scholar

Pallasmaa, J. (2021). Architektura i troska, https://www.autoportret.pl/artykuly/architektura-i-troska/ [dostęp: 25.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Pérez-Gómez, A. (2016). Attunement: Architectural Meaning after the Crisis of Modern Science. Cambridge, MA: The MIT Press, https://doi.org/10.7551/mitpress/10703.001.0001 [dostęp: 20.04.2025].
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/10703.001.0001

Saito, Y. (2010). Rola estetyki w kształtowaniu świata. Sztuka i Filozofia, 37, 71–89.
Zobacz w Google Scholar

Saito, Y. (2022). Aesthetics of Care: Practice in Everyday Life. Londyn: Bloomsbury Publishing, https://doi.org/10.5040/9781350134225
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5040/9781350134225

Shusterman, R. (2008). Body Consciousness: A Philosophy of Mindfulness and Somaesthetics. Cambridge: Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9780511802829
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511802829

Shusterman, R. (2011). Somaesthetics and architecture: A critical option. W: Architecture in the Age of Empire (283–299). Weimar: Bauhaus University.
Zobacz w Google Scholar

Shusterman, R. (2012). Thinking through the Body: Essays in Somaesthetics. Cambridge: Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9781139094030 [dostęp: 20.04.2025].
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781139094030

Soper, K. (2008). Alternative hedonism, cultural theory and the role of aesthetic revisioning. Cultural Studies, 22, 567–587, https://doi.org/10.1080/09502380802245829
Zobacz w Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09502380802245829

Wahira, M. (2022). Consuming information research, https://askwonder.com/research/consuming-information-research-gngr6owc2?h=c2ea0077b81b60170524893115bbc6b9942f9ca675882d97751358022ed812cf [dostęp: 22.05.2025].
Zobacz w Google Scholar

Watson, J. (2019). Lo-TEK: Design by Radical Indigenism. Köln: Taschen.
Zobacz w Google Scholar