Population Losses in the Wola Area During the Warsaw Uprising 1944. A Review of Research and an Attempt at Balance
DOI:
https://doi.org/10.18778/3071-7779.2024.1.08Słowa kluczowe:
Warsaw Uprising of 1944, massacre of Wola, mass executions, populationAbstrakt
This article reviews the research of Stanisław Płoski and Ewa Śliwińska, Adam Borkiewicz, Hanns von Krannhals, Maria Turlejska, Antoni Przygoński, Joanna Hanson, Maja Motyl and Stanisław Rutkowski, Piotr Gursztyn, Norbert Bączyk and Grzegorz Jasiński and Hubert Kuberski, which indicates that there were between 10,000 and 57,600 victims of the Wola massacre. A comparative analysis of mass executions in Rumbula near Riga, Babyn Yar near Kyiv, and executions carried out as part of the ‘Ertnefest’ operation has shown that the German forces in Wola were sufficient to exterminate even up to approximately 60,000 people. It was also demonstrated that the Wola district covered the area west of Towarowa and Okopowa streets, composed of 14 statistical districts belonging to 7 police districts. The estimated population of Wola in the summer of 1944 was approximately 100,000 people – potential victims of mass executions. The above findings indicate the need to develop a new methodological proposal and conduct further research on the number of population losses in Wola in 1944.
Bibliografia
DHM – Deutsches Historisches Museum. Inv.-Nr.: DF 2003/3. Brief von Reinhard Heydrich an Joachim von Ribbentrop 1 – B - Nr. 24 B/41 g. Rs. Berlin. 25. November 1941, 18. https://www.dhm.de/lemo/bestand/objekt/brief-von-reinhard-heydrich-an-joachim-von-ribbentrop-mit-erwaehnung-des-massakers-von-babi-jar-1941.html. Available on-line: October 21, 2023.
Zobacz w Google Scholar
LASH – Landesarchiv Schleswig-Holstein. Abt. 354 Landgericht und Staatsanwaltschaft Flensburg [Flensburg Regional Court and Public Prosecutor’s Office], No. 11 201. Testimony of Hanns von Krannhals before the Prosecutor’s Office in Flensburg, 23 September 1958, folio 7.
Zobacz w Google Scholar
USHMM – United States Holocaust Memorial Museum Collection. Accession Number: 1994.108.2. Bekanntmachung. Lublin April 21, 1944, https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn8544. Available on-line: October 10, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Adam Józef Borkiewicz. In: Powstańcze Biogramy. Muzeum Powstania Warszawskiego. https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/adam-borkiewicz,3985.html. Available on-line: October 10, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Akcja “Dożynki”. In: Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum. https://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/aktion-erntefest-operation-harvest-festival. Available on-line: May 5, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Bączyk N., Jasiński G. 2020. Dawid kontra Goliat. Niemieckie specjalne środki bojowe w Powstaniu Warszawskim. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Berkhoff K. et al. (eds) 2018, Basic Historical Narrative of the Babyn Yar Holocaust Memorial Center. https://babynyar.org/en/historical-narrative. Available on-line: November 3, 2023.
Zobacz w Google Scholar
BN 1919 – Biblioteka Narodowa. Plan m. st. Warszawy, Magistrat m. st. Warszawy. Warszawa 1919. ref. ZZK 26,757.
Zobacz w Google Scholar
Borecka E. et al. (eds) 1994, Exodus Warszawy. Ludzie i miasto po Powstaniu 1944 3: Archiwalia. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Borkiewicz A. 2018. Powstanie warszawskie 1944. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Browning C.R. 2001. Ordinary men. Reserve Police Battalion 101 and the Final Solution in Poland. London.
Zobacz w Google Scholar
Chmielewski J. Akcja “Dożynki” (“Aktion Erntefest”) w Lublinie 3 listopada 1943. In: Leksykon. Historia Lublina i Lubelszczyzny. Zagłada. https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/akcja-dozynki-erntefest-w-lublinie-3-listopada-1943. Available on-line: May 29, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Dunin-Wąsowicz K. 1988. Władze niemieckie i propaganda wobec powstania warszawskiego 1944 r. “Dzieje Najnowsze” 20(3–4), 21–68.
Zobacz w Google Scholar
Duszkin M. 2010. Wykładniki przybliżoności adnumeratywnej w języku polskim i rosyjskim. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Gładysiak Ł. 2012. Jednostki specjalnego przeznaczenia niemieckiej Służby Bezpieczeństwa podczas działań wojennych na froncie wschodnim w latach 1941–1945. Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Gursztyn P. 2015. Rzeź Woli. Zbrodnia nierozliczona. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Hanson J.K.M. 1982. The Civilian Population and the Warsaw Uprising of 1944, Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Hanson J.K.M. 2004. Nadludzkiej poddani próbie. Ludność cywilna Warszawy w powstaniu 1944 r. transl. A. Wiśniewska-Walczyk. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Jerzak M. 2017. Zbrodnie okupanta hitlerowskiego w czasie powstania warszawskiego na ludności cywilnej w polskiej historiografii, “Studia z Dziejów Polskiej Historiografii Wojskowej” 18, 89–106.
Zobacz w Google Scholar
Kąkolewski K. 1975. Co u pana słychać? Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Koprowska M. 2022. Życie religijne podczas Powstania Warszawskiego. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Krannhals von H. 1962. Der Warschauer Aufstand 1944, Frankfurt am Main.
Zobacz w Google Scholar
Kuberski H. 2021. Walki SS-Sonderregiment Dirlewanger o Wolę a egzekucje zbiorowe ludności cywilnej. “Dzieje Najnowsze” 53(1), 137–176.
Zobacz w Google Scholar
Kula W. 1984. Ludność Warszawy w pierwszych ośmiu miesiącach wojny (IX 1939 – IV 1940). “Rocznik Warszawski” 17, 171–243.
Zobacz w Google Scholar
Kur T. (ed.) 1966. Pozostaną na zawsze w naszej pamięci. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Marti P. 2016. Sprawa Reinefartha. Kat powstania warszawskiego czy szacowny obywatel. transl. B. Ostrowska. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Mass shootings at Babyn Yar (Babi Yar). In: Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/kiev-and-babi-yar. Available on-line: May 29, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Mierecki P., Christoforow W. (eds) 2007. Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Motyl M., Rutkowski S. 1994. Powstanie Warszawskie 1 VIII-2 X 1944: rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Mórawski K. 1994. Wprowadzenie. In: K. Mórawski (ed.), Wola – Warszawskie Termopile 1944. Przewodnik historyczny po miejscach walk i straceń z dni powstania warszawskiego. Warszawa, 9–10.
Zobacz w Google Scholar
Mórawski K. (ed.) 2000. Historia Woli. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Operation ‘Harvest Festival’. In: Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum. https://encyclopedia.ushmm.org/content/pl/article/aktion-erntefest-operation-harvest-festival. Available on-line: May 29, 2023.
Zobacz w Google Scholar
The Order Police. In: Holocaust Encyclopedia. United States Holocaust Memorial Museum. https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-order-police. Available on-line: May 29, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Płoski S., Śliwińska E. 1951. Miejsca masowych egzekucji w Warszawie w latach 1939–1944. “Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” 6, 81–97.
Zobacz w Google Scholar
Pobóg-Malinowski W. 1960, Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945 3. Londyn.
Zobacz w Google Scholar
Przewodnik... 1966. Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa. Lata wojny 1939–1945. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Przygoński A. 1988. Powstanie warszawskie w sierpniu 1944 r. 1–2. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Rocznik 1938. Rocznik Statystyczny Warszawy 1936–1937. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Szarota T. 2010. Okupowanej Warszawy dzień powszedni: studium historyczne. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Szober S. 1948. Słownik poprawnej polszczyzny. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Turlejska M. 1974. Nieznane dokumenty o powstaniu warszawskim. “Polityka” 37.
Zobacz w Google Scholar
Tyszkiewicz J. 2000, Wola Warszawska w zaraniu dziejów i w średniowieczu. In: K. Mórawski (ed.), Historia Woli, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Utracka K. 2018, Historiografia Powstania Warszawskiego. In: A. Borkiewicz Powstanie warszawskie 1944. Zarys działań natury wojskowej. Warszawa, 33–67.
Zobacz w Google Scholar
Utracka K. 2020, Stan badań Rzezi Woli. Materiały konferencji “Osądzić Rzeź Woli”, Warszawa 2020, s. 95–104. https://genocidewola44.pl/index.php/konferencja/. Available on-line: October 23, 2023.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.