The Injustice of the Current Cit Allocation System Among Local Government Units in Poland
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6018.369.02Keywords:
CIT, Local Government Units, tax system fairness, spatial optimization of CITAbstract
The aim of the article is to promote awareness of the issue of dividing corporate income tax among local government units and its current inequity in Poland. A review of the literature reveals that this topic is rarely addressed despite its significance. To address this gap, the article not only presents the factual state of affairs as described in existing literature but also undertakes extensive conceptualization and operationalization, introducing the term “spatial optimization of CIT.”
The study employs quantitative research methods following the quantification process. These methods include calculating an original indicator of spatial optimization of CIT, which measures the fairness of the corporate income tax allocation system among LGUs. The research explores four variants of this indicator. The concept of fairness has been operationalized and is presented as the distance from an ideal spatial allocation model of CIT. The study also establishes original criteria to verify the validity of metropolitan area delimitations.
The research, conducted for the years 2012–2022, unequivocally demonstrates a high level of unfairness in the current CIT allocation system among LGUs. Interestingly, the spatial optimization indicators across different variants show similar values and trend lines. The results confirm that certain metropolitan areas in Poland enjoy disproportionately high CIT revenues. These metropolitan areas can be grouped into three categories. The first group, characterized by the highest levels of CIT absorption from other regions, includes Warsaw, Poznań, and Katowice. The second group, where the scale of this phenomenon is smaller, includes the Tri-City (Gdańsk, Gdynia, Sopot), Wrocław, Kraków, Łódź, and Lublin. Finally, metropolitan areas such as Rzeszów, Toruń, and Płock are identified as regional absorbers.
The study recommends continued research into the injustice of CIT allocation at regional and local levels in Poland. It also suggests exploring alternative solutions regarding delimitations, adopted allocation models, and time periods. Applying the proposed methodology to other potential factors influencing CIT revenue disparities among LGUs would be highly beneficial. Such an approach offers the potential to estimate the level of injustice in analogous tax systems in other countries.
This work is the first to comprehensively and systematically address the issue of CIT allocation among LGUs in Poland. It also represents the first attempt to estimate the level of injustice in the CIT allocation system using an original methodology. The study positively verifies the hypothesis that both gross value added per capita and gross value of fixed assets in enterprises per capita can serve as benchmarks in the analysis, as they yield similar results in the spatial optimization indicators.
Downloads
References
Bank Danych Lokalnych (b.d.), https://bdl.stat.gov.pl/bdl/start [dostęp: 15.10.2024].
Google Scholar
Blaug M. (2000), Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Blöchliger H., Petzold O. (2009), Finding the Dividing Line Between Tax Sharing and Grants: A Statistical Investigation, „OECD Working Papers on Fiscal Federalism”, no. 10, Paris, https://doi.org/10.1787/5k97b10vvbnw-en
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1787/5k97b10vvbnw-en
Bogucka-Felczak M. (2016), Przyczyny uzyskania przez jednostkę samorządu terytorialnego nienależnej kwoty z tytułu udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych, [w:] R. Krawczyk, A. Borowicz (red.), Aktualne problemy samorządu terytorialnego po 25 latach jego istnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 277–292.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-114-3.16
Bogucka-Felczak M. (2017), Potencjał dochodów podatkowych jednostek samorządu terytorialnego – wybrane problemy, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, nr 18(2), s. 77–90.
Google Scholar
Dolewka Z. (2021), Gospodarowanie zasobami finansowymi w polskim samorządzie terytorialnym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź–Kraków.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-463-6
Domański R. (2014), Organiczny rozwój przestrzeni ekonomicznej w długim okresie. Model procesu rozwojowego, „Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN”, nr 157, s. 64–77.
Google Scholar
Famulska T., Dziemianowicz R., Biernacki K., Rogowska-Rajda B. (2019), Wydajność fiskalna podatkowych źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar
Filipowicz K. (2016), Oddziaływanie efektów grawitacyjnych na wybrane czynniki rozwoju ekonomicznego powiatów województwa dolnośląskiego, „Studia Prawno-Ekonomiczne”, nr 101, s. 223–240.
Google Scholar
Furman Ł. (2017), Znaczenie udziałów we wpływach w podatkach dochodowych stanowiących dochód budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego w latach 2010–2015, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 485, s. 134–152, https://doi.org/10.15611/pn.2017.485.11
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.485.11
Galiński P., Jackowska B. (2023), Determinanty samodzielności finansowej powiatów, „Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician”, nr 68(7), s. 1–24, https://doi.org/10.59139/ws.2023.07.1
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.59139/ws.2023.07.1
Geißler R., Hammerschmid G., Raffer Ch. (2019), Local Public Finance in Europe. Country Reports, Bertelsmann Stiftung, Berlin.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny (2024), Inwestycje i środki trwałe w gospodarce narodowej w latach 2019–2022, Warszawa.
Google Scholar
Guziejewska B. (2021), A Comparative Approach to Fiscal Illusions: a Synthesis of the Conclusions from a Polish Study in Relation to New Ideas and Empirical Research in Selected Countries, „Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe”, vol. 24(2), s. 7–21, https://doi.org/10.18778/1508-2008.24.09
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1508-2008.24.09
Kochański B. (2022), Czy kurtoza mierzy spiczastość rozkładu?, „Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician”, nr 67(11), s. 43–61, https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.1039
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.1039
Kot S., Jakubowski J., Sokołowski A. (2007), Statystyka, Wydawnictwo Difin, Warszawa.
Google Scholar
Kotlińska J. (2015), Podział dochodów publicznych między państwo a samorząd terytorialny, „Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy”, nr 8, s. 34–52.
Google Scholar
Kwiatkowski E., Krzętowska A. (2021), Zróżnicowanie rozwoju gospodarczego powiatów województwa mazowieckiego w latach 2010–2019, [w:] A. Stępniak-Kucharska, M. Piekut (red.), Współczesne problemy gospodarcze – gospodarki w czasach kryzysu. Część I, Politechnika Warszawska, Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych, Płock, s. 120–139.
Google Scholar
Malicka L. (2023), Co-moves of Sub-national and Central Government Tax Revenues in European Countries, „Montenegrin Journal of Economics”, vol. 19(2), s. 85–95, https://doi.org/10.14254/1800-5845/2023.19-2.7
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14254/1800-5845/2023.19-2.7
Małecki P., Mazurkiewicz M. (2024), CIT. Komentarz. Podatki i rachunkowość, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa.
Google Scholar
Mazurek-Chwiejczak M. (2022), Władztwo podatkowe jednostek samorządu terytorialnego państw UE w obszarze podatków dochodowych, „Optimum. Economic Studies”, vol. 109(3), s. 153–166, https://doi.org/10.15290/oes.2022.03.109.11
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2022.03.109.11
Miszczuk A., Miszczuk M. (2021), Lokalna polityka gospodarcza w Polsce, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin.
Google Scholar
Moreno A. (red.) (2012), Local Government in the Member States of the European Union: A Comparative legal perspective, National Institute of Public Administration, Madrid.
Google Scholar
Orankiewicz A., Turała M. (2024), Local government autonomy and self-governance - the Polish perspective, „Argumenta Oeconomica”, vol. 52(1), s. 71-88, https://doi.org/10.15611/aoe.2024.1.05
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/aoe.2024.1.05
Parkoła A. (1978), Mierzenie przemian strukturalnych w gospodarce, „Ruch Prawniczy, Socjologiczny i Ekonomiczny”, nr 40(2), s. 131–146.
Google Scholar
Patrzałek L. (2019), Finanse samorządu regionalnego we wspieraniu rozwoju regionu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar
Patrzałek L., Poniatowicz M., Guziejewska B., Kańduła S. (2022), Od rozwoju do erozji finansów samorządu terytorialnego w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/2022.991.7
Pest P. (2014), Wysokość udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych, „Przegląd Prawa i Administracji”, nr 97, s. 117–127.
Google Scholar
Piwowarski R. (2022), Czynniki determinujące występowanie luk podatkowych, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, nr 2(359), s. 34–62, https://doi.org/10.18778/0208-6018.359.03
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.359.03
Słownik języka polskiego PWN (b.d.), hasło: optymalizacja, https://sjp.pwn.pl/slowniki/optymalizacja.html [dostęp: 4.10.2024].
Google Scholar
Sudra P. (2018), Ewolucja kryteriów delimitacji wielkomiejskich układów osadniczych w Polsce, „Przegląd Geograficzny”, nr 90(2), s. 181–208, https://doi.org/10.7163/PrzG.2018.2.1
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2018.2.1
Surówka K. (2017), Adekwatność dochodów JST do zakresu realizowanych zadań a problem ich samodzielności finansowej na przykładzie gmin oraz miast na prawach powiatu, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 485, s. 430–439, https://doi.org/10.15611/pn.2017.485.34
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2017.485.34
Swianiewicz P. (2011), Finanse samorządowe, Wydawnictwo Municipium S.A., Warszawa.
Google Scholar
Szlęzak-Matusewicz J. (2017), Podatkowa grupa kapitałowa na gruncie podatku od towarów i usług – ryzyko szacowania podstawy opodatkowania, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 87(3), s. 53–65, https://doi.org/10.18276/frfu.2017.87/2-05
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18276/frfu.2017.3.87.2-05
Trasberg V., Raffer Ch., Moisio A. (2021), Local Government Tax Structure, [w:] R. Geißler, G. Hammerschmid, Ch. Raffer (red.), Local Public Finance. An International Comparative Regulatory Perspective, Springer, Cham, s. 333-355, https://doi.org/10.1007/978-3-030-67466-3
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-67466-3_19
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2023 r., poz. 2805).
Google Scholar
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 2022 r., poz. 1526).
Google Scholar
Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2024 r., poz. 356).
Google Scholar
Ustawa z dnia 1 października 2024 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 2024 r., poz. 1572).
Google Scholar
Werner A. (2013), Pojęcie planowania i optymalizacji podatkowej, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów”, nr 126, s. 49–63.
Google Scholar
Werner A. (2018), Nieustające reformy opodatkowania dochodów osób prawnych – perspektywa istotnych zmian ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w latach 2012–2017, „Analizy i Studia CASP”, nr 5(1), s. 3–24.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.33119/ASCASP.2018.1.2
Winiarski B. (2006), Polityka gospodarcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Wołodkiewicz-Donimirski Z. (2009), Wartość dodana generowana przez przedsiębiorstwa, ze szczególnym uwzględnieniem eksporterów, „Studia BAS”, nr 3(11), s. 1–8.
Google Scholar
Wójtowicz K. (2013), Udziały samorządów w podatkach państwowych – własne czy obce źródło dochodów JST? Dylematy teorii a praktyka budżetowa wybranych państw, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 306, s. 501–512.
Google Scholar
Wójtowicz K. (2021), Udziały jednostek samorządu terytorialnego w podatkach państwowych, „Studia BAS”, nr 65(1), s. 147–169, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.09
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.09
Zientarski K. (2022), Dochody jednostek samorządu terytorialnego jako miernik zrównoważonego rozwoju w przekroju przestrzennym, [w:] A. Prusek (red.), Współczesne wyzwania rozwojowe w okresie turbulencji w gospodarce światowej, „Zeszyty Naukowe WSGIZ”, nr 2, s. 55–85.
Google Scholar
Zientarski K. (2024), Ocena sytuacji finansowej polskich jednostek samorządu terytorialnego w 2022 roku z wykorzystaniem metod taksonometrycznych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, nr 68(3), s. 41–55, https://doi.org/10.15611/pn.2024.3.04
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2024.3.04
Zimnoch K. (2018), Wartość dodana przedsiębiorstw spółdzielczych w skali lokalnej i regionalnej, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.
Google Scholar
Zimnoch K., Mazur B. (2018), Value Added as a Measure of Social Role of Cooperatives, „Eurasian Journal of Business and Management”, vol. 6(1), s. 42–51, http://doi.org/10.15604/ejbm.2018.06.01.004
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15604/ejbm.2018.06.01.004