Gasteroid fungi – the morphological characteristics of selected endangered and rare species noted in Poland

Abstrakt

W pracy opisano osiem wybranych gatunków grzybów gasteroidalnych należących do rodzajów: Disciseda, Geastrum oraz Tulostoma. Były to następujące gatunki: Disciseda bovista, D. candida, Geastrum campestre, G. minimum, G. schmidelii, Tulostoma brumale, T. melanocyclum oraz T. squamosum. Wszystkie gatunki zebrano podczas badań nad grzybami wielkoowocnikowymi na siedliskach kserotermicznych Niecki Nidziańskiej głównie w latach 2010-2013. Badania prowadzono w sześciu zbiorowiskach roślinności kserotermicznej – Adonido-Brachypodietum pinnati, Festucetum pallentis, Inuletum ensifoliae, Sisymbrio-Stipetum capillatae, Seslerio- Scorzoneretum purpureae and Thalictro-Salvietum pratensis (nazewnictwo za Matuszkiewicz 2012). W fitocenozach tych zespołów wyznaczono trzydzieści powierzchni badawczych, na których prowadzono obserwacje w regularnych dwutygodniowych odstępach czasu. Zanotowane grzyby należą do gatunków silnie zagrożonych w naszym kraju. Tylko jeden z nich – Tulostoma brumale – posiada większą liczbę stanowisk i z tego powodu można uznać go za częstszy. Pozostałe należą do grzybów bardzo rzadkich, a także do gatunków wymierających w Polsce, kategoria E (Wojewoda & Ławrynowicz 2006). Do analizy morfologicznej wybrano gatunki, które w obrębie rodzajów wykazują niewielkie różnice w budowie owocników. Na podstawie cech makro- i mikromorfologicznych, które zaobserwowano podczas badań terenowych i laboratoryjnych, sporządzono pełne opisy zanotowanych taksonów. Istotne różnice w budowie owocników poszczególnych taksonów wynikają ze stopnia rozwoju i zachowania cech poszczególnych owocników (Tomaszewska et al. 2011). Cechy te zacierają się w miarę dojrzewania i starzenia się tych struktur. Na wykształcenie cech fenotypowych mogą także wpływać między innymi czynniki pogodowe i siedliskowe (Tomaszewska et al. 2012). Otrzymane wyniki wskazują na potrzebę dalszych badań tej grupy grzybów, w celu poznania pełnej zmienności cech budowy morfologicznej i poprawnej identyfikacji taksonów.