Plants on duty – phytotechnologies and phytoremediation at a glance

Abstrakt

W świetle postępującej degradacji środowiska naukowcy i inżynierowie szukają coraz bardziej zaawansowanych metod pozwalających na ochronę, remediację i rekultywację ekosystemów. Obecnie preferowane są rozwiązania holistycznie, biorące pod uwagę nie tylko aspekty środowiskowe, ale również ekonomiczne i społeczne. Fitotechnologie to metody remediacji i zatrzymywania zanieczyszczeń oparte o wykorzystanie roślin, procesów zachodzących w ich tkankach oraz w ryzosferze. Zwiększanie pokrywy roślinnej powiększa pojemność środowiska poprzez filtrację wody, kontrolę cykli biogeochemicznych, a także tworzenie siedlisk i zwiększanie bioróżnorodności. Rośliny mają też pewną wartość estetyczną, dlatego ich wykorzystanie w celu rozwiązywania problemów środowiskowych jest mile widziane przez społeczeństwo. Wśród zalet fitotechnologii należy również wymienić ich koszt, który szacunkowo jest około 10-20% niższy niż analogicznej skuteczności rozwiązanie tradycyjne (Vaněk i inni 2010). Dobór odpowiedniego rozwiązania podyktowany jest celem przedsięwzięcia. Najczęściej wykorzystywane rozwiązania zatrzymujące zanieczyszczenia to stabilizujące pokrywy roślinne i drzewne bariery hydrauliczne. Rozwiązania mające na celu zniszczenie zanieczyszczenia to pokrywy i drzewostany fitoremediacyjne. Część rozwiązań ma potencjał remediacyjny, ale także zatrzymuje zanieczyszczenia, to m.in.: strefy buforowe, adaptowane zbiorniki małej retencji oraz oczyszczalnie hydrofitowe. Wykorzystanie fitotechnologii ograniczone jest stężeniami zanieczyszczeń, których rośliny mogą nie przetrwać oraz warunkami klimatycznymi i sezonowymi, a także koniecznością poświęcenia dużego obszaru pod uprawę. Ponadto zabiegi wykorzystujące rośliny są stosunkowo nowymi rozwiązaniami i jeszcze nie wszystko wiadomo o ich możliwościach i konsekwencjach użycia.