Aeromycology: studies of fungi in aeroplankton

Abstrakt

Powietrze jest naturalnym środowiskiem dla zarodników licznych rodzajów i gatunków grzybów. Pomimo niewielkich rozmiarów i znacznego rozproszenia mają one wielki wpływ na zdrowie ludzi i różne kierunki ich działalności, w tym w szczególności na produkcję rolniczą. Badania nad zarodnikami grzybów stanowiącymi część aeroplanktonu są przedmiotem aeromykologii. Niezależnie od szerokości geograficznej i wysokości nad poziomem morza w powietrzu szczególnie często występują grzyby z rodzajów Cladosporium i Alternaria, a ich źródłem jest najczęściej środowisko rolnicze. Innymi często notowanymi rodzajami grzybów, których zarodniki występują w powietrzu są m.in. Aspergillus, Penicillium, Fusarium, Sclerotinia i Ganoderma. Stężenie zarodników w powietrzu jest ściśle uzależnione od obfitości ich tworzenia w danym okresie, co jest pochodną regionu geobotanicznego, szaty roślinnej, stopnia zurbanizowania danej lokalizacji, warunków klimatycznych, pory roku, aktualnej pogody, siły i kierunku wiatru, lokalnego mikroklimatu i wielu innych czynników. Zmiany wilgotności powietrza wpływają na stężenie zarodników różnych rodzajów grzybów, określanych na tej podstawie jako „suche” (Alternaria, Cladosporium, Puccinia, Ustilago, Melampsora, Epicoccum, Drechslera) lub „mokre” (Didymella, Fusarium, Ganoderma, Gliocladium, Leptosphaeria, Verticillium). Badania składu rodzajowego i gatunkowego prowadzone są przy zastosowaniu różnego rodzaju chwytaczy zarodników, a identyfikacja wizualna na podstawie morfologii kolonii grzyba oraz kształtu i wymiarów zarodników uzupełniana jest obecnie przez wyjątkowo czułe metody detekcji molekularnej, specyficzne względem rodzajów, gatunków, chemotypów, a nawet składu genów i kompozycji poszczególnych alleli. Monitoring aerobiologiczny znajduje bezpośrednie wykorzystanie w epidemiologii chorób ludzi (alergologia) i roślin uprawnych (systemy wspierania decyzji w ochronie roślin uprawnych). Badania z zakresu aeromykologii znajdują zastosowanie w tak różnych kierunkach jak aerobiologia przemysłowa, bioterroryzm, ekologia, dziedzictwo kulturowe, klimatologia lub speleologia.