Poczucie kontroli u sprawców przestępstw agresywnych

Autor

  • Katarzyna Belniak Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II, Instytut Psychologii image/svg+xml

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.18.02

Słowa kluczowe:

skazani, osadzeni, przestępstwo, agresja, lokalizacja kontroli

Abstrakt

Głównym celem badania było ustalenie, jakim poczuciem kontroli charakteryzują się sprawcy przestępstw agresywnych. Założono, że zewnętrznym poczuciem lokalizacji kontroli charakteryzują się sprawcy czynów agresywnych. Poczucie przypadkowości zdarzeń jest wyższe u skazanych za przestępstwa z użyciem przemocy, którzy również cechują się mniejszym poczuciem kontroli nad zdarzeniami i brakiem własnej sprawczości. Dla zweryfikowania tez przebadano 140 mężczyzn osadzonych w zakładzie karnym przy pomocy skali I-E J. B. Rottera oraz Kwestionariusza Przystosowania Osobistego I. Niewiadomskiej, M. Kalinowskiego, A. Majcherczyk. Badaną grupę stanowiło 69 skazanych za czyny agresywne i 71 nieagresywne. Zaprezentowane w artykule rezultaty badań pokazują, że warunki, w których znajdowali się skazani, wpłynęły na ujawnienie się zewnętrznego poczucia kontroli, czego wynikiem jest przeświadczenie, że oni sami i ich otoczenie zależy od innych (Berne, 1998). Osadzeni agresywni i nieagresywni charakteryzują się podobnym odczuciem przypadkowości zdarzeń oraz brakiem kontroli nad nimi, różnicuje ich tylko poczucie braku własnej sprawczości.

Bibliografia

Berne E. (1998). Dzień dobry i co dalej? Poznań: Rebis.
Google Scholar

Berkowitz L. (1962). Aggression. A Social Psychological Analysis. New York: McGraw-Hill.
Google Scholar

Bielska T. (2005). Reakcja funkcjonariusza policji na zachowania agresywne. [W:] M. Choynowski M. (1998). Agresywność. Pomiar i analiza psychometryczna. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Google Scholar

Buss A. (1961). The Psychology of Aggression. New York: Wiley.
Google Scholar

Choynowski M. (1998). Agresywność. Pomiar i analiza psychometryczna. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Google Scholar

Domańska-Najder K. (1984). Definicja pojęcia kontroli – przegląd zagadnień. Przegląd Psychologiczny, 27 (2), 405–421.
Google Scholar

Drwal R. Ł. (1978). Poczucie kontroli jako wymiar osobowości – podstawy teoretyczne, techniki badawcze i wyniki badań. Materiały do nauczania psychologii, seria 3 (t. 3, 307–337). Warszawa: PWN.
Google Scholar

Gałdowa A. (1999). Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Gliszczyńska X. (1990). Skala I-E w pracy. Technika pomiaru poczucia kontroli w sytuacji pracy. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Google Scholar

Gliszczyńska X. (1990). Konkretność i ogólność poczucia kontroli. Przegląd Psychologiczny, 33 (3), 597–613.
Google Scholar

Gurycka A. (1979). Struktura i dynamika procesu wychowawczego. Analiza psychologiczna. Warszawa: WSiP.
Google Scholar

Heitzman J. (2002). Stres w etiologii przestępstw agresywnych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Holin C. R., Browne D., Palmer E. J. (2004). Przestępczość wśród młodzieży. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Hołyst B. (2000). Kryminalistyka. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Jędrzejewski M. (2001). Subkultury a przemoc. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Google Scholar

Kasprowicz G., Kurzyp-Wojnarska A. (1990). Kwestionariusz do badania poczucia kontroli. Warszawa: PTP, Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Laboratorium Technik Diagnostycznych im. Bohdana Zawadzkiego.
Google Scholar

Kosewski M. (1977). Agresywni przestępcy. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Kozielecki J. (1980). Koncepcje psychologiczne człowieka. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Krahe B. (2005). Agresja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Kuć M. (2004). Indywidualizacja kary pozbawienia wolności. [W:] M. Kuć, I. Niewiadomska (red.), Kara kryminalna. Analiza psychologiczno-prawna (s. 235–245). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Kuć M., Niewiadomska I. (red.) (2004). Kara kryminalna. Analiza psychologiczno-prawna. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Niewiadomska I. (2007). Osobowościowe uwarunkowania skuteczności kary pozbawienia wolności. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Pastwa-Wojciechowska B. (2001). Psychospołeczne uwarunkowania zachowań aspołecznych nieletnich sprawców przestępstw z użyciem agresji. [W:] B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży (s. 113–120). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Rakowska J. M. (2005). Skuteczność psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Szewczuk W. (1985). Słownik psychologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Sęk H. (1991). Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Szmigielska B. (1996). Wybrane aspekty rozwoju poznawczego społeczno-emocjonalnego a poczucie kontroli u dzieci. [W:] M. Smoczyńska (red.), Studia z psychologii rozwojowej i psycholingwistyki (s. 79–88). Kraków: Uniwersitas.
Google Scholar

Szymanowski T. (1989). Powrót skazanych do społeczeństwa. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Wolińska J. M. (2004). Agresywność młodzieży. Problem indywidualny i społeczny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Wolska A. (1999). Wybrane warunki socjalizacji zabójców. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar

Wosińska W. (2004). Psychologia życia społecznego. Gdańsk: PWN.
Google Scholar

Urban B. (2001). Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Urban B. (2001). Osobowościowe i społeczne predykatory zachowań przestępczych. [W:] B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży (s. 93–101). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2014-01-01

Jak cytować

Belniak, K. (2014). Poczucie kontroli u sprawców przestępstw agresywnych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica, (18), 31–44. https://doi.org/10.18778/1427-969X.18.02

Numer

Dział

Articles