Wpływ znaku afektywnego i rodzaju słów na zapamiętywanie nowego materiału werbalnego z uwzględnieniem emocjonalności jako dyspozycji

Iwona Legutko-Marszałek

doi:10.18778/1427-969X.24.02

Autor

Iwona Legutko-Marszałek Uniwersytet Gdański, Instytut Filologii Germańskiej https://orcid.org/0000-0002-2685-304X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1427-969X.24.02

Słowa kluczowe:

pamięć, język, znak afektywny słowa, słowa konkretne, słowa abstrakcyjne, uczuciowość pozytywna, uczuciowość negatywna

Abstrakt

Celem niniejszej pracy było zbadanie, czy znak afektywny i rodzaj słów wpływa na efektywność zapamiętywania nowego materiału werbalnego w odtwarzaniu bezpośrednim i odroczonym w zależności od uczuciowości rozumianej jako skłonność badanych do przeżywania pozytywnego lub negatywnego afektu. Analiza wyników wykazała, że na efektywność świadomego zapamiętywania nowego materiału werbalnego mają trwały i największy wpływ znak afektywny pseudosłów oraz moment ich odtwarzania. Zarówno w procesie przypominania, jak i rozpoznawania moment odtwarzania istotnie wpływa na poziom zapamiętywania w zależności od znaku afektywnego, natomiast niezależnie od tego, czy słowa mają znaczenie konkretne, czy abstrakcyjne. Pseudosłowa nacechowane afektywnie są lepiej pamiętane niż neutralne, a z upływem czasu słowa pozytywne są lepiej pamiętane niż negatywne. Uczuciowość badanych rozumiana jako tendencja do przeżywania pozytywnego lub negatywnego afektu nie ma izolowanego wpływu na efektywność zapamiętywania, natomiast moderuje wpływ rodzaju pseudosłów na poziom zapamiętywania, ale efekt ten nie jest trwały. Wynika z tego, że pamięć nie zależy od indywidualnych skłonności emocjonalnych.

Bibliografia

Baumaister R.F., Bratslavsky E., Finkenauer C., Vohs C.D. (2001). Bad is stronger than good. Review of General Psychology, 5(4), 323–370.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//1089-2680.5.4.323

Bower G.H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36, 129–148.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0003-066X.36.2.129

Brown J.W. (2012). Love and other emotions: On the process of feeling. New York: Karnac Press.
Google Scholar

Brzozowski P. (2010). Skala Uczuć Pozytywnych i Negatywnych SUPIN. Polska adaptacja skali PANAS Davida Watsona i Lee Anny Clark. Warszawa: Polskie Towarzystwo Psychologiczne.
Google Scholar

Christianson S.A., Engelberg E. (1999). Organization of emotional memories. W: T. Dalgleish, J. Power (red.), Handbook of cognition and emotion. Chichester: Wiley.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/0470013494.ch11

Damasio A.R. (2004). Emotions and feelings: A neurobiological perspective. W: A.S.R. Manstead, N. Frijda, A. Fischer (red.), Feeling and emotions. The Amsterdam Symposium. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511806582.004

Diener E., Larsen R.J. (1984). Temporal stability and cross-situational consistency of affective, behavioral, and cognitive responses. Journal of Personality & Social Psychology, 47, 871–883.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.47.4.871

Drogosz M. (2006). Emocje jako dynamiczny aspekt poznania. W: M. Fajkowska, M. Marszał-Wiśniewska, G. Sędek (red.), Podpatrywanie myśli i uczuć. Zaburzenia i optymalizacja procesów emocjonalnych i poznawczych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Ebbinghaus H. (1885). Memory: A contribution to experimental psychology. New York: Columbia University.
Google Scholar

Ellsworth P.C. (2012). Poziomy myślenia a poziomy emocji. W: P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Fiske S.T., Pavelchak M.A. (1993). Reakcje afektywne oparte na przetwarzaniu kategorialnym a rekcje afektywne oparte na przetwarzaniu analitycznym. Rozwinięcie w terminach schematów wyzwalających afekt. W: T. Maruszewski (red.), Poznanie, afekt, zachowanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Fox E., Russo R., Dutton K. (2002). Attentional bias for treat: Evidence for delayed disengagement from emotional faces. Cognition & Emotion, 16(3), 355–379.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02699930143000527

Frijda N.H. (2007). The laws of emotion. Mahwah, New Jersey: Erlbaum.
Google Scholar

Frijda N.H. (2012). Emocje wymagają procesów poznawczych, choćby prostych. W: P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Isen A.M., Daubman K.A. (1984). The influence of affect, cognitive processes, and social behavior. Advances in Experimental Psychology, 47, 1206–1217.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.47.6.1206

Keltner D., Oatley K., Jenkins J.M. (2021). Zrozumieć emocje. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kolańczyk A., Fila-Jankowska A., Pawłowska-Fusiara M., Sterczyński R. (2004). Serce w rozumie. Afektywne podstawy orientacji w otoczeniu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Lazarus R.S. (1991). Emotion and adaptation. New York: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780195069945.001.0001

LeDoux J.E. (2000). Mózg emocjonalny: Tajemnicze podstawy życia emocjonalnego. Poznań: Media Rodzina.
Google Scholar

Maruszewski T. (2001). Psychologia poznania: Sposoby rozumienia siebie i świata. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Maruszewski T. (2011). Czy wspomnienia bledną afektywnie? W: D. Doliński, W. Błaszczak (red.), Dynamika emocji: Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Monahan J.L., Murphy S.T., Zajonc R.B. (2000). Subliminal mere exposure: Specific, general, and diffuse effects. American Psychological Society, 11, 462–466.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9280.00289

Murphy Sh.T., Zajonc R.B. (1994). Afekt, poznanie i świadomość: rola afektywnych bodźców poprzedzających przy optymalnych i suboptymalnych ekspozycjach. Przegląd Psychologiczny, 37, 261–299.
Google Scholar

Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B. (2013). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Öhman A., Flykt A., Esteves F. (2001). Emotion drives attention: Detecting the snake in the grass. Journal of Experimental Psychology: General, 130(3), 466–478.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0096-3445.130.3.466

Pawłowska-Fusiara M. (2004). Afekt i pamięć. W: A. Kolańczyk (red.), Serce w rozumie, czyli afektywna orientacja w otoczeniu. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Pąchalska M., Kaczmarek B.L., Kropotov J.D. (2021). Neuropsychologia kliniczna: Od teorii do praktyki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Pratto F., John O.P. (1991). Automatic vigilance: The attention-grabbing power of negative social information. Journal of Personality & Social Psychology, 61(3), 380–391.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.61.3.380

Rösler F. (2011). Psychophysiologie der Kognition: Eine Einführung in die kognitive Neurowissenschaft. Heidelberg: Spektrum.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-8274-2599-7

Schwanenflugel P.J., Harnishfeger K.K., Stowe R.W. (1988). Context availability and lexical decisions for abstract and concrete words. Journal of Memory & Language, 27, 499–520.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0749-596X(88)90022-8

Smith R., Lane R.D. (2016). Unconscious emotion: A cognitive neuroscientific perspective. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 69, 216–238.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2016.08.013

Tellegen A. (1985). Structures of mood and personality and their relevance to assessing anxiety, with an emphasis on self-report. W: A.H. Tuma, J.D. Maser (red.), Anxiety and the anxiety disorder. Hillsdale, New Jersey: Erlbaum.
Google Scholar

Thomson C.K., Bonakdarpour B., Fix S.F. (2010). Neural mechanisms of verb argument structure processing in agrammatic aphasic and healthy age-matched listeners. Journal of Cognitive Neuroscience, 22, 1993–2011.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1162/jocn.2009.21334

Tulving E. (1974). Cue-dependent forgetting. American Scientist, 62, 74–82.
Google Scholar

Watson D. (1988). The vicissitudes of mood measurement: Effects of varying descriptors, time frames, and response formats on measures of positive and negative affect. Journal of Personality & Social Psychology, 55, 128–141.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.55.1.128

Watson D., Clark L.A. (2012). Emocje, nastroje, cechy i temperament: rozważania pojęciowe i wyniki badań. W: P. Ekman, R.J. Davidson (red.), Natura emocji. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Watson D., Slack A.K. (1993). General factors of affective temperament and their relation to job satisfaction over time. Organizational Behavior & Human Decision Processes, 54, 181–202.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1006/obhd.1993.1009

Watson D., Tellegen A. (1985). Toward a consensual structure of mood. Psychological Bulletin, 98, 219–235.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0033-2909.98.2.219

Watson D., Clark L.A., Tellegen A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: The PANAS scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54, 1063–1070.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.54.6.1063

Wróbel, A. (2001). Czy można wierzyć zmysłom? W: R.K. Ohme, M. Jarymowicz, J. Reykowski (red.), Automatyzmy w procesach przetwarzania informacji. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN i Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.
Google Scholar

Yuille J.C., Cuttshall J.L. (1986). A case study of eyewitness memory of crime. Journal of Applied Psychology, 71, 291–301.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037//0021-9010.71.2.291

Zajonc R.B. (1968). Attitudinal effects of mere exposure. Journal of Personality & Social Psychology, 9, 1–27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0025848