Empatia i styl przywiązania w kontekście bliskich związków młodych dorosłych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1427-969X.20.06Słowa kluczowe:
style przywiązania, empatiaAbstrakt
W niniejszym artykule opisano związek między trójwymiarowym modelem empatii a stylami przywiązania w bliskich związkach młodych dorosłych. W badaniu wzięło udział 120 osób (60 kobiet i 60 mężczyzn; 38 związków kohabitacyjnych i 22 związki małżeńskie). Uczestnicy badania wypełnili następujące kwestionariusze: Skalę Wrażliwości Empatycznej (SWE) mierzącą empatyczną troskę, osobistą przykrość i przyjmowanie perspektywy oraz Kwestionariusz Stylów Przywiązaniowych (KSP) mierzący przynależność do jednego ze stylów: bezpiecznego, lękowo-ambiwalentnego oraz unikowego. Wyniki badania wskazują istnienie związku między empatią a stylami przywiązania. Styl bezpieczny dodatnio koreluje z wymiarem przyjmowania perspektywy, styl lękowo-ambiwalentny dodatnio koreluje z wymiarem empatycznej troski i osobistej przykrości, a styl unikowy koreluje dodatnio z osobistą przykrością i ujemnie koreluje z przyjmowaniem perspektywy. Badania wykazały następujące różnice płciowe: wyższe wyniki w wymiarach empatycznej troski i osobistej przykrości osiągnęły kobiety aniżeli mężczyźni. Nie stwierdzono różnic płciowychw przejawianych stylach przywiązaniowych. Ponadto rodzaj związku (małżeństwo vs. kohabitacja) różnicował wyniki w stylu lękowo-ambiwalentnym oraz w wymiarze osobistej przykrości, w których kohabitanci uzyskali wyższe wyniki.
Bibliografia
Ainsworth M. D. S. (1977). Infant Development and Mother-infant Interaction Among Ganda and American Families. [W:] P. H. Leiderman, S. R. Tulkin, A. Rosenfi eld (red.), Culture and Infancy (s. 119–149). New York: Academic Press.
Google Scholar
Baron-Cohen S. (2014). Teoria zła. O empatii i genezie okrucieństwa. Sopot: Smak Słowa.
Google Scholar
Bowlby J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Braun-Gałkowska M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Braun-Gałkowska M. (2003). Miłość aktywna. Psychiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar
Batson C. D. (1991). The Altruism Question: Toward a Social – Psychological Answer. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
Google Scholar
Chechliński W. (1981). Kohabitacja – nowe zjawisko życia rodzinnego. [W:] M. Ziemska, A. Kwak (red.), Funkcjonowanie rodziny a problemy profi laktyki społecznej i resocjalizacji. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Cross S. E., Markus H. R. (2004). Płeć w myśleniu, przekonaniach i działaniu: podejście poznawcze (s. 48–80). [W:] B. Wojciszke (red.), Kobiety i mężczyźni: odmienne spojrzenia na różnice. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Czerniakowska M. (2002). Empatia a system wartości. Przegląd Psychologiczny, 45 (1), 7–18.
Google Scholar
Davis M. H. (1980). A multidimensional approach to individual diff erences in empathy. JSAS Catalog of S lected Documents in Psychology, 10 (85).
Google Scholar
Davis M. H. (1983). Measuring individual diff erences in empathy: Evidence for a multidimensional approach. Journal of Personality and Social Psychology, 44 (1), 113–126.
Google Scholar
Davis M. H. (1999). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Davis M. H., Oathout H. A. (1987). Maintenance of satisfaction in romantic relationships: empathy and relational competence. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 397–410.
Google Scholar
Dymond R. F. (1949). A scale for the measurement of empathic ability. Journal of Consulting Psychology, 13, 127–133.
Google Scholar
Dymond R. F. (1948). A preliminary investigation of the relation of insight and empathy. Journal of Consulting Psychology, 12, 228–233.
Google Scholar
Eisenberg N., Fabes R. A. (1992). Emotion, regulation, and the development of social competence. [W:] M. S. Clark (red.), Review of Personality and Social Psychology: Emotion and Social Behaviour (t. 14, s. 119–150). Newbury Park: Sage.
Google Scholar
Eisenberg N., Lennon R. (1983). Sex diff erences in empathy and related capacities. Psychological Bulletin, 94, 100–131.
Google Scholar
Feldman R., Greenbaum, C. W., Yirmiya N. (1999). Mother–infant aff ect synchrony as an antecedent of the emergence of self-control. Developmental Psychology, 35, 223–231.
Google Scholar
Gruba E. (2000). Wczesna dorosłość. [W:] B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (t. 2, s. 202–233). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Hazan C., Shaver P. R. (1994). Attachment as an Organizational Framework for Research on Close Relationships. Psychological Inquiry, 5, 1–22.
Google Scholar
Janicka I. (2006). Kohabitacja a małżeństwo w perspektywie psychologicznej. Studium porównawcze. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Janicka I. (2008). Stosunki partnerskie w związkach niemałżeńskich. Przegląd Psychologiczny, 51(1), 37–53.
Google Scholar
Janicka I., Niebrzydowski L. (1994). Psychologia małżeństwa, Zafascynowanie partnerem. Otwartość. Empatia. Miłość. Seks. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Józefik B., Iniewicz G. (red.). (2008). Koncepcja przywiązania. Od teorii do praktyki klinicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Kaźmierczak M. (2008). Oblicza empatii w relacjach małżeńskich. Perspektywa psychologiczna. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Kaźmierczak M., Plopa M. (2006). Style przywiązaniowe a jakość komunikacji w małżeństwie. Psychologia Rozwojowa, 4, 115–126.
Google Scholar
Kaźmierczak M., Plopa M., Retowski S. (2007). Skala wrażliwości empatycznej. Przegląd Psychologiczny, 50(1), 9–24.
Google Scholar
Kestenbaum R., Farber, E. A., Sroufe L. A. (1989). Individual diff erences in empathy among preschoolers: Relation to attachment history. New Directions for Child and Adolescent Development, (44), 51–64.
Google Scholar
Kwak A. (2005). Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Liberska H., Suwalska D. (2011). Styl przywiązania a relacje partnerskie we wczesnej dorosłości. Psychologia Rozwojowa, 16 (1), 25–39.
Google Scholar
Long E. C., Andrews D. W. (1990). Perspective taking as a predictor of marital adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 126–131.
Google Scholar
Miculincer M. (1998). Attachment Working Models and the Sense of Trust: An Exploration of Interaction Goals and Aff ect Regulation. Journal of Personality and Social Psychology, 74 (5), 1209–1224.
Google Scholar
Pastwa-Wojciechowska B., Kaźmierczak M., Błażek M. (2015). Empatia a postawy wobec przemocy – doniesienia z badań. Folia Psychologica, 19, 141–153.
Google Scholar
Plopa M. (2003). Intymność a „jej” i „jego” satysfakcja ze związku małżeńskiego. [W:] I. Janicka, T. Rostowska (red.), Psychologia w służbie rodziny (s. 32–44). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Plopa M. (2016). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Kraków: Ofi cyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar
Rembowski J. (1989). Empatia. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Rostowski J. (1987). Zarys psychologii małżeństwa. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Rostowski J. (2003). Style przywiązania a kształtowanie się związków interpersonalnych w rodzinie. [W:] I. Janicka, T. Rostowska (red.), Psychologia w służbie rodziny (s. 19–31). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Rostowski J., Rostowska T. (2014). Małżeństwo i miłość. Kontekst psychologiczny i neuropsychologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Difi n.
Google Scholar
Sternberg R. J. (1986). A triangular theory of love. Psychological Review, 93 (2), 119–135.
Google Scholar
Sternberg R .J. (1997). Construct validation of a triangular love scale. European Journal of Social Psychology, 27 (3), 313–335.
Google Scholar
Sternberg R .J. (2001). Empirical tests of aspects of a theory of love as a story. European Journal of Personality, 15, 199–218.
Google Scholar
Tarabulsy G. M., Tessier R., Gagnon J., Pieche C. (1996). Attachment classifi cation and infant responsiveness during interactions. Infant Behaviour and Developments, 19, 131–143.
Google Scholar
Thomson E., Colelle U. (1992). Cohabitation and Marital Stability: Quality or Commitment. Journal of Merriage and the Family, 54, 259–268.
Google Scholar
Waters E., Wippman J., Sroufe L. A. (1979). Attachment, Positive Aff ect, and Competence in the Peer Group: Two Studies in Construct Validation. Child Development, 50 (3), 821–829.
Google Scholar
Wojciszke B. (2004). Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar
Wojciszke B. (2014). Psychologia miłości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
