Poziom lęku a trudności w podejmowaniu decyzji zawodowych u uczniów szkół średnich
DOI:
https://doi.org/10.18778/1427-969X.20.05Słowa kluczowe:
trudności w procesie podejmowania decyzji zawodowej, brak gotowości, brak informacji, niezgodność informacji, lękAbstrakt
U progu dorosłości młody człowiek staje przed trudnymi wyborami dotyczącymi jego przyszłości. Jednym z kluczowych wyborów jest decyzja zawodowa. Dla osób znajdujących się w takiej sytuacji opracowana została taksonomia trudności towarzyszących procesowi decyzji odnoszącej się do kariery (Gati i in., 1996). W trakcie podejmowania życiowych decyzji zmienną silnie oddziałującą na funkcjonowanie człowieka może być lęk (Spielberger i in., 1983). Lęk rozumiany jest dwojako, po pierwsze jako stan, odczuwany w konkretnej sytuacji, po drugie – jako względnie stała cecha osobowości.
Badanie przeprowadzono z udziałem 149 maturzystów z województwa mazowieckiego. Wiek osób badanych mieścił się w przedziale 17–21 lat, M = 18,64 i SD = 0,69. Wykorzystano Kwestionariusz Trudności w Podejmowaniu Decyzji Zawodowych (CDDQ) oraz Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (STAI).
Na podstawie analiz statystycznych można wskazać istotne statystycznie różnice w nasileniu trudności w podejmowaniu decyzji zawodowych u osób o różnym poziomie lęku rozumianego jako cecha. Otrzymane wyniki wskazują, że należy zwracać uwagę na poziom lęku jako cechy w procesie poradnictwa zawodowego dla osób znajdujących się w sytuacji wyboru kariery.
Bibliografia
Bandura A. (2001). Social cognitive theory: An Agentic Perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1–26.
Google Scholar
Bańka A. (2010). Psychologia doradztwa kariery. Poznań: SPiA.
Google Scholar
Bańka A. (2014). Bezdecyzyjność kariery jako psychospołeczny wzór tranzycji do dorosłości: Konstrukcja i charakterystyka psychometryczna Skali Decyzyjności Kariery. Czasopismo Psychologiczne, 20 (2), 237–246.
Google Scholar
Bąk W., Oleś P. (2009). Lęk w kontekście procesów samoregulacji. [W:] M. Fajkowska, B. Szymura (red.), Lęk, geneza, funkcje (s. 46–75). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Biela A. (2007). Nauka pracy absolwentów szkół jako strategia alternatywna wobec emigracji zarobkowej polskiej młodzieży. [W:] A. Biela (red.), Nauka pracy, doradztwo zawodowe i przedsiębiorczość młodzieży (s. 35–50). Warszawa: Kancelaria Senatu.
Google Scholar
Bielak B. (2009). Jak pomóc uczniom w wyborze zawodu? Warszawa: WSiP.
Google Scholar
Czerwińska-Jasiewicz M. (2005). Rozwój psychiczny młodzieży a jej koncepcje dotyczące własnego życia. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Google Scholar
Eysenck M. W., Byrne A. (1992). Anxiety and susceptibility to distraction. Personality and Individual Diff erences, 13, 793–798.
Google Scholar
Gati I., Saka N. (2001a). High school students’ career related decision-making diffi culties. Journal of Counseling and Development, 79, 331–340
Google Scholar
Gati I., Saka N. (2001b). Internet-based versus paper-and-pencil assessment. Journal of Career Assessment, 9, 397–416.
Google Scholar
Gati I., Amir T., Landman S. (2010). Career counsellors’ perceptions of the severity of career decision-making diffi culties. British Journal of Guidance and Counseling, 38, 393–408.
Google Scholar
Gati I., Gadassi R., Saka N. (2011). Emotional and personality-related aspects of career decision-making diffi culties: facets of career indecisiveness. Journal of Career Assessment, 19 (1), 3–20.
Google Scholar
Gati I., Krausz M., Osipow S. H. (1996). A taxonomy of diffi culties in career decision-making. Journal of Counseling Psychology, 43 (4), 510–526.
Google Scholar
Germeijs V., Verschueren K., Soenens B. (2006). Indecisiveness and High School Students’ Career Decision-Making Process: Longitudinal Associations and the Mediational Role of Anxiety. Journal of Counseling Psychology, 53 (4), 397–410.
Google Scholar
Gołuch D. (2011). Poziom lęku i nadziei na sukces a style radzenia sobie ze stresem u maturzystów. Studia Psychologica, 11 (1), 33–50.
Google Scholar
Hauziński A. (2012). Założenia teoretyczne, konstrukcja i struktura czynnikowa Skali Przejścia z Edukacji Zawodowej do Pracy (PEZP). Czasopismo Psychologiczne, 18 (2), 247–254.
Google Scholar
Holland J. L., Gottfredson G. D., Nafziger D. H. (1975). Testing the validity of some theoretical signs of vocational decision-making ability. Journal of Counseling Psychology, 22, 411–422.
Google Scholar
Jones L. K., Chenery M. F. (1980). Multiple subtypes among vocationally undecided college students: A model and assesment instrument. Journal of Counseling Psychology, 27, 469–477.
Google Scholar
Kępiński A. (2012). Lęk. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Kleiman T., Gati I., Peterson G., Sampson J., Reardon R., Lenz J. (2004). Dysfunctional Thinking and Diffi culties in Career Decision Making. Journal of Career Assessment, 12 (3), 312–331.
Google Scholar
Koper M. (2005). Zagubieni we własnych zdolnościach – problemy uczniów wszechstronnie uzdolnionych z podejmowaniem decyzji zawodowych. Lublin: KUL [niepublikowana praca magisterska].
Google Scholar
Lazarus R. S., Folkman S. (1986). Stress, appraisal and coping, New York, Springer–Verlag.
Google Scholar
Lent R. W., Brown S. D. Hackett G. (2000). Contextual supports and barriers to Career choice: A social Cognitive analysis. Journal of Counseling Psychology, 47 (1), 36–49.
Google Scholar
Rożnowski B. (2009). Przechodzenie młodzieży z systemu edukacji na rynek pracy: Analiza kluczowych pojęć dotyczących rynku pracy u młodzieży. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar
Rożnowski B. (2013). Trudności w podjęciu decyzji zawodowej przez młodzież kończącą szkoły ponadgimnazjalne i wyższe. Przegląd Psychologiczny, 56 (1), 75–95.
Google Scholar
Savickas M. L., Richard G. V., Zarconi J. (2012). Construction of a Physician Skills Inventory. Journal of Career Assessment, 20 (2), 221–233.
Google Scholar
Spielberger C. D., Gorssuch R. L., Lushene P. R., Vagg P. R., Jacobs G. A. (1983). Manual for the State-Trait Anxiety Inventory. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
Google Scholar
Strojny J., Karaś D. (2015). Regionalny rynek pracy – analiza sytuacji młodych ludzi w Polsce Wschodniej. Przedsiębiorczość – Edukacja, 11, 98–110.
Google Scholar
Wallas M. (2010). Lęk akulturacyjny cudzoziemców w aspekcie tożsamości i procesów integracyjnych w nowym kraju pobytu. Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, 4, 75–87.
Google Scholar
Wrześniewski K., Sosnowski T. (1996). Inwentarz Stanu i Cechy Lęku (ISCL). Polska adaptacja STAI. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Google Scholar
