Military Migration as a Social Consequence of War. On the Example of the Hvizdets-Obertyn Campaign of 1531
DOI:
https://doi.org/10.18778/3071-7779.2024.1.05Słowa kluczowe:
Migrations, mercenaries, war, Kingdom of Poland, 16th century, Obertyn, early modern historyAbstrakt
Since the end of the Middle Ages, most of the wars fought by the Jagiellons were fought by enlisted soldiers, while every year they served in the permanent defence system (Polish: obrona potoczna) in the Ruthenian lands. As a result, several thousands, tens of thousands, and sometimes even tens of thousands of men left their place of residence and moved to another area, sometimes hundreds of kilometres away. As their destination was most often the Ruthenian lands, and the largest percentage of recruits with a known territorial affiliation came from Lesser Poland, it can be assumed that the distance oscillated, on average, around 290 km (in a straight line from Kraków to Lviv) and another 225–250 km from Lviv (the traditional place of concentration of troops) to the region of Kamianets-Podilskyi or Medzhybizh, i.e. to the area of fairly frequent military operations.
Thus, the question arises, to what extent the phenomenon of the migration of soldiers (permanent or temporary) is perceptible in the source material? Having the treasury and military registers, it is possible to compile data directly concerning individual soldiers with knowledge about their territorial origin and activity in a specific territory during the war expedition. Given the bulk of the preserved source material, certain exclusions have to be made in this study. The entirety of the surviving archives requires thorough and lengthy research. Thus, this paper is a test survey, based on sources related to Hetman Jan Tarnowski’s Moldavian expedition of 1531. At that time, Tarnowski commanded around six thousand soldiers, which seems to be a sufficiently large research sample. We aim to show the sheer regularity of soldier movements/migrations, especially as this issue is essentially absent from Polish military-historical literature.
Bibliografia
AGAD. ASK 19 – Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Skarbu Koronnego, Branch 85, sign. 19
Zobacz w Google Scholar
Ailes M.E. 2002. Military Migration and State Formation. The British Military Community in Seventeenth-Century Sweden. Lincoln.
Zobacz w Google Scholar
Bachrach D.S. 2012. Warfare in Tenth-Century Germany. Woodbridge.
Zobacz w Google Scholar
Bachrach D.S. 2014. Niemiecka sztuka wojenna w czasach Mieszka I. Oświęcim.
Zobacz w Google Scholar
Bogucka M., Samsonowicz H. 1986. Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej. Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Bołdyrew A. 2011. Piechota zaciężna w Polsce w pierwszej połowie XVI wieku. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Bołdyrew A. 2016a. Między koniecznością a powinnością. Motywacje podejmowania służby w XVI-wiecznej zaciężnej armii koronnej. In: A. Drzewiecki (ed.), O powinnościach żołnierskich 1: Na fundamencie historii i tradycji. Oświęcim, 87–99.
Zobacz w Google Scholar
Bołdyrew A. 2016b. Mikołaj Iskrzycki et consortes. In: K. Maksymiuk, D. Wereda, R. Roguski (eds), Na wojnie i w szlacheckim dworku. Studia i materiały. Siedlce, 53–65.
Zobacz w Google Scholar
Bołdyrew A. 2016c. Służba wojsk pieniężnych jako kontrakt handlowy w Polsce ostatnich Jagiellonów. In: A. Niewiński (ed.), Przysięga wojskowa. Idea i praktyka. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej. Oświęcim, 55–62.
Zobacz w Google Scholar
Bołdyrew A. 2023. Mobilizacja zaciężnych w kampanii letniej 1531 r. “Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 67(3), 51–71.
Zobacz w Google Scholar
Borowski S. 1975. Próba odtworzenia struktur społecznych i procesów demograficznych na Warmii u schyłku XVII w. na przykładzie Dobrego Miasta i okolicy. “Przeszłość Demograficzna Polski” 8, 125–198.
Zobacz w Google Scholar
Coale A.J., Demeny P., Vaughan B. 1983. Regional Model Life Tables and Stable Populations. New York.
Zobacz w Google Scholar
Czołowski A. 1890. Bitwa pod Obertynem r. 1531. “Kwartalnik Historyczny” 4, 631–662.
Zobacz w Google Scholar
Czołowski A. 1931. Bitwa pod Obertynem 22 sierpnia 1531. Lwów.
Zobacz w Google Scholar
Czwojdrak B. 2007. Jastrzębce w ziemi krakowskiej i sandomierskiej do połowy XV wieku. Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Dworzaczek W. 1971. Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Wiek XIV–XV. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dworzaczek W. 1985. Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dworzaczek W. 1996. Leliwici Tarnowscy. Od schyłku XVI wieku do czasów współczesnych. Tarnobrzeg.
Zobacz w Google Scholar
Fattori N. 2019. Migration and Community in the Early Modern Mediterranean. The Greeks of Ancona, 1510–1595. London.
Zobacz w Google Scholar
Górski K. 1894. Tarnowski i bitwa pod Obertynem. “Biblioteka Warszawska” 3, 560–577.
Zobacz w Google Scholar
Kolankowski L. 1938. Rycerstwo obertyńskie 1531 r. “Ziemia Czerwieńska” 4, 48–85.
Zobacz w Google Scholar
Kuklo C. 1998. Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej. Białystok.
Zobacz w Google Scholar
Kuklo C. 2000. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Kuklo C. 2006. Główne kierunki migracji na ziemiach polskich do końca XVIII wieku. In: A. Furdal, W. Wysoczański (eds), Migracje. Dzieje, typologia, definicje. Wrocław, 148–156.
Zobacz w Google Scholar
Kurtyka J. 1997. Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu. Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Luzzi S. 2022. Migration, Identity, Urban Society. The German Community in Trento (Fifteenth to seventeenth Centuries). In: C. Cornelißen, B.A. Kümin, M. Rospocher (eds), Massimo Migration and the European City. Social and Cultural Perspectives from Early Modernity to the Present. Oldenbourg, 53–71.
Zobacz w Google Scholar
Nowicka E. 2000. Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Parker C.H. 2010. Global Interactions in the Early Modern Age, 1400–1800. Cambridge.
Zobacz w Google Scholar
Plewczyński M. 1994. Obertyn 1531. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Plewczyński M. 2011. Wojny i wojskowość polska w XVI wieku 1. Zabrze.
Zobacz w Google Scholar
Plewczyński M. 2012. Wojny i wojskowość polska w XVI wieku 2. Zabrze.
Zobacz w Google Scholar
Pooley C.G. 2017. Mobility, Migration and Transport. Historical Perspectives. Lancaster.
Zobacz w Google Scholar
Preston S.H., McDaniel A., Grushka C. 1993. New Model Life Tables fo High-Mortality Populations. “Historical Methods” 26(4), 149–159.
Zobacz w Google Scholar
Reith R. 2008. Circulation of Skilled Labour in Late Medieval and Early Modern Central Europe. In: S.R. Epstein, M. Prak (eds), Guilds, Innovation, and the European Economy, 1400–1800. New York, 123–142.
Zobacz w Google Scholar
Rejestry 1531. Rejestry popisowe wojska koronnego 1531, wyd. A. Bołdyrew, Warszawa 2023.
Zobacz w Google Scholar
Samsonowicz H. 1979. Liczba i wielkość miast późnego średniowiecza Polski. “Kwartalnik Historyczny” 86(4), 917–931.
Zobacz w Google Scholar
Sperka J. 2001. Szafrańcowie herbu Stary Koń. Z dziejów kariery i awansu w późnośredniowiecznej Polsce. Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Spieralski Z. 1958. Polska sztuka wojenna w latach 1454–1562. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Spieralski Z. 1962–1964. Iskrzycki Mikołaj. In: Polski słownik biograficzny 10. Wrocław, 171–172.
Zobacz w Google Scholar
Spieralski Z. 1962. Kampania obertyńska 1531 roku. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Szybkowski S. 2018. Kościeleccy ze Skępego herbu Ogon i ich protoplaści. Studium z dziejów późnośredniowiecznej rodziny możnowładczej. Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Tomczak A. 1984–1985. Pretwicz Bernard. In: Polski słownik biograficzny 28. Wrocław, 433–435.
Zobacz w Google Scholar
Woods R. 2007. Ancient and Early Modern Mortality: experience and understanding. “Economic History Review” 60, 373–399.
Zobacz w Google Scholar
Wyżga M. 2018. Ze współczesnych badań nad mobilnością w Europie przednowoczesnej. “Przeszłość Demograficzna Polski” 40, 11–37.
Zobacz w Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
##plugins.generic.funding.fundingData##
-
Ministerstwo Edukacji i Nauki
##plugins.generic.funding.funderGrants## 0469/NPRH5/H30/84/2017