https://orcid.org/0000-0003-2471-0886Streszczenie. Artykuł przedstawia spojrzenie na zastosowanie terminologii onomastycznej jako działu onomastyki, który pozwala na kodowanie zjawisk i pojęć onomastycznych przy pomocy ujednoliconych formalnie i semantycznie terminów naukowych. Autor stawia jednocześnie tezę o interdyscyplinarności tego rodzaju terminologii. Z jednej strony interdyscyplinarność wynika z samego charakteru onomastyki jako nauki sytuującej się często na pograniczach różnych dyscyplin, z drugiej jest to także właściwość utrwalana poprzez zainteresowanie i „zewnętrzne” użycie terminów onomastycznych (w komunikacji specjalistycznej i ogólnej). W tym wymiarze dostrzega się również swego rodzaju aberracje i próby nadmiernego lub nieadekwatnego z ustaleniami onomastów użycia terminów nowych lub sugerujących nieprawidłowe koncepty naukowe. Jest to bardzo aktualna kwestia rozpatrywana w kontekście międzynarodowym z udziałem powołanych do tego instytucji, jak np. ICOS.
Słowa kluczowe: terminologia naukowa, terminologia onomastyczna, onomastyka, interdyscyplinarność
Summary. The article presents an overview of the use of onomastic terminology as a branch of onomastics, which allows onomastic phenomena and concepts to be encoded using formally and semantically unified scientific terms. At the same time, the author puts forward the thesis of the interdisciplinarity of this type of terminology. On the one hand, the interdisciplinarity results from the very nature of onomastics as a science often situated on the borderlines of various disciplines; on the other hand, it is also a property perpetuated by the interest and “external” use of onomastic terms (in specialist and general communication). In this dimension, one also perceives a kind of aberration and attempts to use terms that are new or that suggest incorrect scientific meanings excessively or inadequately with onomastics findings. This is a very topical issue being dealt with in an international context with the participation of institutions set up for this purpose, such as ICOS.
Keywords: scientific terminology, onomastic terminology, onomastics, interdisciplinarity
Przyjęło się, że terminologia onomastyczna[1] już ustalona oraz dostosowywana do nowych lub rewidowanych teorii i metod badania nazewnictwa stanowi część terminologii językoznawczej[2]. Istotnie tak jest w zakresie faktów, które wynikają z użycia języka, a zatem mogą być uznane za należące do pola zainteresowań językoznawstwa oraz reprezentujących je subdyscyplin, np. leksykologii, semantyki, pragmatyki, kognitywizmu itd. W zasadzie każda tradycyjna i nowoczesna gałąź lingwistyki dopatrzy się w nazwach własnych obiektu wartego uwagi, w tym kierunki aplikacyjne badań językoznawczych, jak np. glottodydaktyka, translatoryka czy językoznawstwo korpusowe. Przywołując to ostatnie, sięgamy do przestrzeni, potencjału i potrzeb onomastyki, które skłaniając do badań, szczególnie w określonym kontekście (dyskursywnym, tekstowym, kulturowym), wymagają uwzględnienia okoliczności i strategii interdyscyplinarnych. Dochodzi wówczas do sytuacji, w której interdyscyplinarnością oraz koniecznością odniesień do językoznawstwa cechują się kolejno wyodrębniane działy onomastyki i ich terminologia, np. onomastyka literacka lub stylistyczna, pojemna konceptualnie onomastyka kulturowa, chrematonomastyka, ale także bardziej „klasyczne” odmiany nauk onomastycznych, jak antroponomastyka, toponomastyka czy zoonomastyka.
W każdym dziale onomastyki odnajdziemy pokłady materiałowe i problemowe, na które można spoglądać z różnych punktów widzenia włączanych w perspektywę badawczą „od zewnątrz”. Nietrudno w takiej sytuacji postawić i utrzymać tezę o interdyscyplinarności terminologii onomastycznej jako kluczu do określenia faktycznego jej statusu, niejednokrotnie wymagającego dyskusji i nieustannego udoskonalania, również na poziomie międzynarodowym. Stanowi to swego rodzaju wyzwanie, a jednocześnie szansę na nowe odkrycia onomastów, należących nie tylko do różnych szkół onomastycznych, ale także identyfikujących się lub zainteresowanych innymi naukami humanistycznymi (np. filozofią, literaturoznawstwem, kulturoznawstwem, medioznawstwem) lub pozahumanistycznymi (np. geografią, kartografią, naukami społecznymi).
Od razu też trzeba zaznaczyć, że niektóre rozwiązania terminologiczno-onomastyczne wywodzą się wprost ze spojrzenia pierwotnie niezależnego od onomastyki (np. opisu topografii danego terenu[3]) lub tworzonego świadomie obok onomastyki (np. w kreatywnym przemyśle reklamy, w tym w brandingu jako nowoczesnym sektorze usług intelektualnych typu PR tworzących sieć odniesień dla obszaru brand communication, Gabrielli 2014; zob. też Danesi 2006, 2008).
Analiza źródeł, dokumentów i glosariuszy tematycznych dowodzi, że nierzadko terminy pozaonomastyczne wkraczały w obszar onomastyki sensu stricto i podlegały usankcjonowaniu naukowemu. I na odwrót, liczne ustalone i obowiązujące już terminy onomastyczne przepływały i wciąż przepływają do innych nauk oraz sektorów pozanaukowych. Rozwiązaniem niepożądanym jest, jeśli w tego rodzaju relacjach pojawiają się dublety, tj. terminy ze sobą konkurujące i wzajemnie się zakłócające. Trudno jednak taki proces powstrzymać. W praktyce onomastyka nie ma bowiem jakiegoś wyłącznego mandatu na zajmowanie się nazewnictwem. W sektorach niezwiązanych z nauką tak formułowana pretensja byłaby wręcz niezrozumiała, np. tam, gdzie wykorzystywana jest praktycznie terminologia „paraonomastyczna” w nazywaniu (kodowaniu) różnego rodzaju obiektów przemysłowych.
Biorąc pod uwagę dotychczasowe osiągnięcia, aktualne zadania i oczekiwania względem TO, zakładamy jej dualistyczny charakter: po pierwsze, zastosowania „ściśle” onomastyczne (np. w teoretycznych badaniach onomastycznych); po drugie, zastosowania nieuchronnie „interdyscyplinarne” – na pograniczu nauk (zob. np. Graf 2020) i wielu przestrzeni życia i komunikacji. W tej konfrontacji oznaczamy obydwa wektory cudzysłowem, ponieważ wychodzimy z założenia, że nawet najbardziej ścisły termin onomastyczny może mieć zastosowanie interdyscyplinarne i na odwrót. Trudno przesądzić, gdzie tak naprawdę można wyznaczyć granice teorii lub teoriom onomastycznym i „obsługującym” je terminom (często w pewnych seriach, jak choronimy – nazwy regionów, krajów, krain; urbonimy – nazwy miast; ruronimy[4] – nazwy wsi)[5]. Podobnie nie można odgórnie stawiać przeszkód przed tworzeniem i użyciem terminów onomastycznych w specjalistycznych odmianach języka, głównie określeń metaonomastycznych (por. Rutkowski 2012) służących do „nazywania nazw”, jak np. enonimy (nazwy gatunkowo-handlowe win) w dyskursie enologicznym (winiarskim), hodonimy (nazwy ulic, dróg, szlaków) w dyskursie administracyjnym, hagionimy (nazwy osobowe świętych) w dyskursie religijno-duszpasterskim itd.[6]
W spojrzeniu na ścisłą i interdyscyplinarną TO należałoby zachować balans, wyznaczany, po pierwsze, przez samą onomastykę, po drugie, przez obszary, z którymi musi się konfrontować i niejako współdzielić z nimi zainteresowanie faktami onomastycznymi. Nie znaczy to, że terminologia w studiach nad onimią może mieć rozmyty charakter naukowy. Wręcz przeciwnie, onomastyka na obecnym etapie rozwoju przedstawia się jako jedna z domen humanistycznych, które posiadają najbardziej rozbudowany zasób terminów o atrybutach niepodważających ich naukowości (m.in. logiczność i dopasowanie, jednoznaczność i dokładność, brak zbędnego nacechowania, stałość i niezmienność, por. np. Jurkowski 1991; Michałowski 2017: 10–18; Włoskowicz 2018; Wolnicz-Pawłowska 2016). Skłania ku temu kontekst językoznawczy, w jakim onomastyka została osadzona wraz z wszelkimi jej odgałęzieniami. Badacze nazewnictwa nie ignorują tego typu osadzenia, starając się nie przeoczyć gdzieś już powziętych prób tworzenia jednostek formalno-znaczeniowych przyjmujących funkcję terminów w odniesieniu do danej kategorii nazw własnych lub zjawiska związanego z ich wystąpieniem.
Prace nad systematyzacją, normalizacją, harmonizacją i ujednoliceniem TO są dość zaawansowane, choć wciąż określa się jednocześnie podstawy projektowania i prerogatywy tego zadania (zob. np. Czopek-Kopciuch 2020; Górny 2020a, 2020b; Bijak 2019, 2020; por. Redkva 2006; Harvalík, Valentová 2018). Dotyczy to ujęć w obszarze jednego lub kilku języków (np. na terenie Słowiańszczyzny, zob. Gałkowski 2020a), ale także w planie szerszym, a w zasadzie globalnym, dla którego punktem wyjścia i odniesienia ma być podstawowa terminologia onomastyczna w językach kongresowych, przede wszystkim w języku angielskim (zob. Harvalík 2014; LKOT). Nie bez pewnego uzasadnienia TO uznaje się za dział onomastyki, a same terminy onomastyczne można analizować niczym neologiczne jednostki onimiczne, powstające jako rezultat aktów słowotwórczych (onomaturgicznych).
Wyjściowym terminem badań nazewniczych jest sama onomastyka jako nazwa nauki zajmującej się nazwami własnymi, ich naturą, formą, funkcją, pochodzeniem, właściwościami denotacyjno-konotacyjnymi, wykładnikami gramatycznymi, użyciem, przekazem semantyczno-pragmatycznym itd. W miarę poszerzenia spektrum metodologicznego oraz perspektywy specjalistycznej i interdyscyplinarnej, podstawowa definicja pojęcia „onomastyka” poszerza się lub uściśla. Uściśleniu służą przydawki, które precyzują obszar zainteresowania materiałowego i/lub sposób przedstawienia przedmiotu badań, tworząc kolejne terminy w postaci związków wyrazowych (np. onomastyka polska jako nauka uprawiana w ośrodkach polskich; onomastyka literacka lub stylistyczna – dział literaturoznawstwa; onomastyka kulturowa – perspektywa szeroko pojętej kultury, której ważnym składnikiem są nazwy własne traktowane jako swoiste „teksty”[7]; onomastyka translatoryczna – problematyka przekładu/adaptacji nazw własnych między językami; onomastyka dyskursywna – rodzaj metodologii badawczej, która pozwala „ujawnić […] dynamiczny, »plastyczny« charakter oraz przede wszystkim zdolność do kreowania i opisywania rzeczywistości” (Rutkowski 2016: 160) przez nazwy własne)[8].
Nie jest jednak onomastyka zbiorem lub obrazem dystrybucji nazw własnych w określonej przestrzeni fizycznej lub intelektualnej, choć często tak właśnie bywa rozumiana (np. onomastyka polska jako zasób polskich nazw własnych, tudzież nazw w granicach Polski[9]). Błędnie równoważona jest wówczas z terminem onimia funkcjonującym leksykalnie jako pojęcie oznaczające zbiór onimów[10]. Para terminologiczna onim/onimia[11] to kolejne podstawowe i międzynarodowe terminy operacyjne w naukach onomastycznych. Ich synonimy (nazewnictwo = onimia; nazwa własna/nazwa = onim) są określeniami tyleż potocznymi, co specjalistycznymi, o ile użyte zostaną w odpowiednim kontekście naukowym lub innym nacechowanym przyjętą konwencją komunikacyjno-terminologiczną (por. niżej).
Ważną funkcją leksykologiczną terminów onomastyka i onim/onimia jest ich sprawczość formacyjna. Wykorzystywane są aktywnie jako konwencjonalne człony kompozycyjne zestawiane z określeniami tematycznymi, naprowadzającymi semantycznie na różne działy onomastyki (antroponomastyka, toponomastyka, chrematonomastyka, zoonomastyka[12]) lub różne typy onimów (np. chrematonimy=chrematonimia, kosmonimy=kosmonimia[13]).
W polskiej komunikacji specjalistycznej i ogólnej zainteresowanie terminami onomastyka, onim/onimia, poza kontekstem naukowym, jest jednak nieznaczne; notujące wręcz trend spadkowy, jeśli porównać ostatnie kilka lat i okres 2004–2007 (zob. rys. 1, 2).
Rys. 1. Google trends dla terminu onomastyka w polskiej domenie internetowej
Źródło: https://trends.google.com/trends/explore?date=all&geo=PL&q=onomastyka&hl=pl (dostęp: 18.01.2024).
Rys. 2. Google trends dla terminu onim w polskiej domenie internetowej
Źródło: https://trends.google.com/trends/explore?date=all&geo=PL&q=onim&hl=pl (dostęp: 18.01.2024).
Niejaką popularność onomastyki i onimu[14] w pierwszym dziesięcioleciu lat 2000 łączylibyśmy z okresem odkrywania tych terminów i pojęć nie tylko przez przeciętnego użytkownika, ale także świat nauki i zainteresowanych aplikacyjnym zastosowaniem pewnych działów onomastyki w przestrzeni komunikacji biznesowej (przede wszystkim brandingu, zob. np. Zboralski 1995, 2000). Potwierdzeniem takiej sugestii byłyby także wyniki wyszukiwania terminu nazwa handlowa (rys. 3), funkcjonującego w sferze ekonomicznej i prawnej, ale z powodzeniem zaadaptowanego także przez nauki językoznawcze, w tym onomastykę (zob. Definicje pojęć…).
Podobnie zresztą rzecz się przedstawia z terminem znak towarowy (rys. 4), który – odnoszony do „opatentowanej nazwy” – pojawia się także w kręgu zainteresowań onomastów. Został przyjęty jako termin z innego obszaru komunikacyjnego, ale obowiązuje również w badaniach chrematonomastyczno-marketingowych obok wielu innych propozycji, które w zależności od obszaru językowego także zmieniają swoje definicje (np. ergonim, pragmatonim, pragmonim, firmonim, markonim, logonim, por. Gałkowski 2022b).
Rys. 3. Google trends dla terminu nazwa handlowa w polskiej domenie internetowej
Źródło: https://trends.google.com/trends/explore?date=all&geo=PL&q=nazwa%20handlowa&hl=pl (dostęp: 19.01.2024).
Rys. 4. Google trends dla terminu znak towarowy w polskiej domenie internetowej
Źródło: https://trends.google.com/trends/explore?date=all&geo=PL&q=nazwa%20handlowa&hl=pl (dostęp: 19.01.2024).
Problem związany z czytelnością zależną od użytego terminu onomastycznego możemy obserwować w wypowiedziach nurtu potocznego, popularno-onomastycznego oraz pozaonomastycznego, zwykle informacyjnego. Przykłady tego rodzaju kontekstów przedstawiamy w tabeli 1, cytując wyekscerpowane fragmenty tekstowe (kolumna II) i wskazując rodzaj dyskursu/tekstu (= „d./t.”[15]), do jakiego mogą należeć (III). Niektóre z tych kontekstów zaskakują trafnością użycia danego terminu i tym samym oryginalnością zastosowania rozwiązania stylizowanego na język naukowy (onomastyczny), inne troską o metajęzykowe (metaonomastyczne) doinformowanie czytelników, z jakim pojęciem mają się zmierzyć w przekazie. Zauważone terminy oznaczamy w cytowanych fragmentach pogrubieniem.
Tabela 1. Fragmenty tekstów popularno-onomastycznych i pozaonomastycznych
| I | II | III |
|---|---|---|
| 1. | Adelsbach to nie tylko nazwisko rodowe, ale także jednostkowa nazwa miejscowa (toponim, ruronim) na Śląsku, która występowała co najmniej od końca XIII wieku aż do maja 1945 r.a | d./t. historyczny |
| 2. | Czy wiesz, że imiona dla zwierząt mają swoją nazwę? Określa się je zoonimami – zoonim to konkretny termin, który pozwala rozróżnić naszego mruczka od innych kotówb. | d./t. poradnikowy |
| 3. | Nazwa Carna hora nie jest jednak, wg intencji autora mapy, oronimem, lecz ojkonimem to znaczy nazwą miejscowości, o czym świadczy umieszczona obok niej, niepozostawiająca w tym względzie żadnych wątpliwości, sygnatura, opisana w legendzie mapy jako: pagus, czyli wieśc. | d./t. informacyjno-krajoznawczy |
| 4. | Święty Marcin to hagionim noszony przez kilku katolickich i prawosławnych świętychd. | d./t. popularno-encyklopedyczny |
| 5. | Do dziś w Gdańsku nie ma żadnego hodonimu honorującego np. zasłużonych polityków z okresu międzywojennego (a niekiedy i ofiary niemieckie okresu II wojny światowej)e. | d. prasowy |
| 6. | Badaniem etymologii, struktury i typologii nazw osobowych zajmuje się antroponimia (z greckiego ánthropos ‘człowiek’ + ónoma ‘imię’). Jest ona jedną z gałęzi onomastyki (z greckiego onomastikós ‘związany z imieniem’) – nauki o nazwach własnychf. | d./t. popularno-genealogiczny |
| 7. | W Gorczańskim Parku Narodowym, podobnie jak i w pozostałej części Gorców, zachowało się wiele lokalnych nazw terenowych (toponimów)g. | d./t. informacyjno-turystyczny |
| 8. | Właśnie ukazał się pierwszy tom z zaplanowanej na kilka lat serii – tzw. gazetera narodowego, czyli oficjalnego wykazu standaryzowanych nazw geograficznych. Zawiera on blisko 16 tys. nazw obiektów wodnych (tzw. hydronimów) z podziałem na dwie części: pierwsza – wody płynące, źródła, wodospady; druga – wody stojąceh. | d./t. geodezyjny |
| 9. | ONOMASTYKA. Jest to dział nauki o języku, który zajmuje się wszechstronną analizą nazw własnych, ich budową, znaczeniem, historią, funkcjonowaniem czy wreszcie ewolucją całego systemu onimicznegoi. | d./t. popularno-historyczny |
| 10. | „Eponimy w urologii” to książeczka, w której autorzy zebrali terminy używane w urologii, określające przede wszystkim jednostki i objawy chorobowe oraz pojęcia anatomiczne i fizjologiczne, biorące nazwę od nazwisk ludzi, najczęściej lekarzy, którzy opisali je po raz pierwszyj. | d./t. medyczny |
| 11. | Dziś zajmiemy się hodonomastyką. Na pierwszy rzut ucha to trudne słowo i nawet edytor tekstu podkreśla je na czerwono. Hodonomastyka to dział onomastyki, zacznijmy więc od wyjaśnienia tego drugiego terminu. Onomastyka to dyscyplina zajmująca się badaniem różnych nazw własnych, a zatem imion i nazwisk, ale też nazw gór, rzek, zwierząt i… ulic. Tym właśnie jest hodonomastyka – to dział onomastyki, który zajmuje się badaniem nazw ulic, dzielnic, zakątków miast i innych osiedli ludzkich. A dokładniej rzecz ujmując – to gałąź toponomastyki, czyli działu będącego częścią onomastyki, a zajmującego się właśnie nazwami miejsc. Ufff… Chyba dałoby radę prościej i bardziej przejrzyściek. | d./t. podcastowy (popularno-onomastyczny) |
| 12. | Jeżeli w życiu chodzi o to, by być odrobinę niemożliwym, chrematonimDżentelmenel może śmiało aspirować do miana szczytu nieprawdopodobieństwal. | d./t. językoznawczo-popularnonaukowy |
Źródło:
a https://historia-swidnica.pl/rycerz-kunc-adelsbach-w-krzyzakach/ (dostęp: 13.12.2023).
b https://www.sheba.pl/blog/opieka/imiona-dla-kota-pelny-katalog-inspirujacych-imion (dostęp: 12.12.2023).
c https://karpaccy.pl/oronim-czarnohora-w-xviwiecznej-kartografii-plaj-37/ (dostęp: 13.12.2023).
d https://pl.frwiki.wiki/wiki/Saint_Martin (dostęp: 10.12.2023).
e https://www.gdansk.pl/wiadomosci/Pamietasz-jeszcze-te-nazwy-Tak-w-Gdansku-dekomunizowano-ulice,a,244858 (dostęp: 2.12.2023).
f https://przodek.org/genealogia/znaczenie-nazwiska-poradnik-bibliograficzny (dostęp: 12.12.2023).
g https://www.gorczanskipark.pl/page,art,id,25,kategoria,Nazewnictwo.html (dostęp: 10.12.2023).
h https://geoforum.pl/news/1880/gugik-wydal-wykaz-hydronimow-polskich (dostęp: 10.12.2023).
i http://www.mojswarzedz.pl/dawni-swarzedzanie (dostęp: 20.12.2023).
j https://www.pturol.org.pl/wydawnictwo/publikcaje-ksiazkowe/eponimy (dostęp: 25.12.2023).
k https://podcastmiastowy.pl/o-pochodzeniu-nazw-ulic/ (dostęp: 10.12.2023).
l https://nowewyrazy.uw.edu.pl/galeria/dzentelmenel/1.html (dostęp: 12.12.2023).
Cytowane fragmenty stanowią przykłady różnych wystąpień terminów onomastycznych, które przenikają do komunikacji ogólnej oraz dyskursu interdyscyplinarnego, często ocierającego się o naukowy lub na taki stylizowany. Większość przywołuje objaśnienia pojęć, przy pomocy których omawiane są określone zjawiska (przykłady 2, 6, 7, 8, 9, 11). W innych autorzy posługują się terminem metaonomastycznym jak glosą, która informuje, do jakiej kategorii onimicznej należy nazwa (np. nazwa miejscowa/toponim/ruronim Adelsbach [1], oronim/ojkonim Carna hora [3], hagionim święty Marcin [4], chrematonim Dżentelmenel [12]). Niebudzące wątpliwości definicje podparte elementami etymologii przekazują przykłady 6 i 9. W 11 mamy do czynienia z możliwym do przyjęcia innowacyjnym terminem (hodonomastyka), który omówiony zostaje jako podcastowa ciekawostka. W duchu ciekawostki stosowany jest także termin zoonim (przykład 2); jednocześnie to sposób na określenie „zwyczajnego” zjawiska (imiona kotów) w ramach pojęcia bardziej wyszukanego. Do niektórych kontekstów można mieć oczywiście zastrzeżenia (np. niepotrzebne użycie „tzw.” w 8[16] lub przywołanie nieonomastycznej definicji eponimu w 10[17]), jednak ich autorzy nie ponoszą odpowiedzialności naukowej.
Wachlarz przyjętych już terminów onomastycznych oraz pojawiających się nowych[18] tworzy w efekcie kapitał „języka onomastycznego”, tj. sieci leksykalnej pojęć właściwych dla różnych działów onimii i dyskursu onomastycznego. Dyskurs ten charakteryzuje się znaczną chłonnością terminologiczną, wpływając na różne wartości wskaźnika czytelności tekstów onomastycznych[19]. O wartościach tego rodzaju decyduje zastosowanie upowszechnionych (przyjętych/dopuszczalnych) lub nieupowszechnionych (niestosowanych/nierekomendowanych) terminów onomastycznych. Jak wspomniano wyżej, tworzone są one z wykorzystaniem komponentów -onim/-onimia oraz członów „naprowadzających”, determinowanych nawiązaniem pojęciowym do desygnatu (obiektu nazewnicznego), głównie przez zastosowanie kodu klasycznego (greckiego, rzadziej łacińskiego). Wszelkie wystąpienia budzące nadmierne wątpliwości onomaturgiczne (w tabeli 2 z oznaczeniem „TN”), semantyczne lub funkcjonalno-pragmatyczne przyczyniają się do powstawania „języka pseudoonomastycznego”, nieuchronnie wyodrębniającego się w efekcie publikowania niektórych studiów nazewnictwa lub autorskich słowników i glosariuszy (zob. np. Room 1996). Inne z kolei służą ujednolicaniu konceptualizacji kodujących nowe fakty onomastyczne bądź uściślaniu stanowisk w zakresie zjawisk wyrażanych w TO (w tabeli 2 oznaczone jako „TD”). Dość poważną kwestią są tu próby mieszania zagadnień pól semantyczno-leksykalnych (nazw pospolitych) z właściwymi funkcjami, jakie spełniają onimy. Nie są nimi choćby nazwy gatunkowe zwierząt i roślin, choć przez niektóre obszary językowo-kulturowe w taki właśnie sposób bywają traktowane; ewentualnie włączane są do strefy przejściowej między nomina appellativa i nomina propria (zob. np. entononimy, ichtionimy, ornitonimy).
Przypadki TN i TD zestawione w tabeli 2 były lub są nadal przedmiotem dyskusji i rekomendacji bądź jej braku na poziomie międzynarodowym w ramach prac Grupy Terminologicznej ICOS (Terminology Group of ICOS)[20]. Podajemy formę indagowanego terminu (kolumna I) z oznaczeniem TD lub TN[21]; objaśnienie konceptu jako zaaprobowanej/niezaaprobowanej jednostki terminologicznej (kolumna II); uwagi dodatkowe (kolumna III). W niektórych przypadkach przywołane terminy w wersji polskiej są roboczymi tłumaczeniami propozycji powstających w innych językach. Tam, gdzie to możliwe, wskazujemy źródła wystąpienia lub dodatkowe odniesienia dotyczące użycia terminu.
Tabela 2. Terminy poddawane pod dyskusję ekspercką ICOS
| I | II | III |
|---|---|---|
| abionimy TD |
nazwy obiektów nieożywionych (hiperonim obejmujący swoim zakresem m.in. toponimy i chrematonimy) | tradycyjny termin onomastyczny, zob. Svoboda i in. 1973: s.v. oraz OSTSO: s.v.; odpowiednik ang. abionym |
| astronimy TD |
nazwy gwiazd i planet (oraz podobnych struktur krążących w kosmosie) | ang. astronym; stosowany także w innych obszarach językoznawstwa (por. wł. astronimo, Caffarelli, Gagliardi 2018: s.v.) |
| bionimy TD |
nazwy obiektów ożywionych/organizmów żywych (hiperonim obejmujący swoim zakresem antroponimy, zoonimy, fitonimy) | tradycyjny termin onomastyczny, zob. Svoboda i in. 1973: s.v. oraz OSTSO: s.v.; odpowiednik ang. bionym |
| deonimy TD |
transonimizowane nazwy własne bądź formy pochodne (derywaty) od nazw własnych | zob. PEKOT: s.v.; por. ang. deonym, LKOT: s.v. |
| eklezjonimy TD |
nazwy kościołów (w religiach chrześcijańskich wezwania, pod jakimi wzniesiono i znane są świątynie) | używany np. w kontekście translatorycznym (zob. Szczęsny 2021) |
| *ekonimy TD |
nazwy budynku/obiektu zagospodarowanego (niekiedy w sensie fizjograficzno-terenowym) | ang. econym/oeconym; w tradycji polskiej i innych używany w wersji ojkonim (w znaczeniu nazwy miejsca zagospodarowanego) |
| enonimy TD |
nazwy handlowe/gatunkowe win | termin szczególnie popularny na gruncie onomastyki obszaru romańskiego (np. wł. enonimo, zob. Caffarelli, Gagliardi 2018: s.v.); jego synonimem mogą być ampelonimy, w onomastyce polskiej definiowany także jako „nazwy własne winnic” (Jaros 2015: 302) |
| *entononimy TN |
nazwy gatunkowe owadów (w polskiej onomastyce nie są uznawane za nazwy własne) | termin z gruntu odrzucony z powodu nieumocowania w opracowaniach onomastycznych |
| felinonimy TD |
imiona nadawane kotom domowym | termin funkcjonujący podobnie jak upowszechniony kynonim (imię/nazwa nadana psu) |
| firmonimy TD |
nazwy firmowe/handlowe | ang. firmonym, zazwyczaj definiowane jako nazwy firm: „the category of the onyms, the proper name of the commercial enterprise, including an industrial or trade one, who has the rights of the legal entity” (Arseenko i in. 2013: 133) |
| *gastronimy TN |
nazwy lokali gastronomicznych; w niektórych tradycjach i dyskursach stosowany jako pojęcie wskazujące nazwy potraw, produktów spożywczych | druga z podanych definicji jest wciąż poddawana dyskusji (nazwy dań/potraw od dawna zajmują nie tylko onomastów); por. ang. gastronyms jako potencjalnie „cuisine and the related names” (Tambor 2020: 242) |
| heortonimy TD |
nazwy świąt religijnych i świeckich, dni i innych okresów kalendarzowych dedykowanych określonym intencjom | termin z odpowiednikiem angielskim: heortonym (zob. np. Gałkowski 2020b) |
| *hipponimy TD |
imiona nadawane koniom (nazwy zindywidualizowane, np. w stadninach, w gospodarstwach rolnych) | ze względu na paronimiczną postać graficzną termin mylony z językoznawczym pojęciem hiponim; zalecana konsekwentna ortografia przez podwojone „p” |
| *ichtionimy TD |
nazwy gatunkowe ryb (podobnie jak entononimy oraz ornitonimy [zob. dalej] w onomastyce polskiej to nazwy pospolite) | w onomastyce polskiej nazw gatunkowych organizmów nie uznaje się jednak za nazwy własne; termin używany w studiach etymologicznych |
| *ikonimy TN |
nazwy rozumiane jako „obrazy” motywujące powstające pojęcia kulturowe | wł. iconimi (fr. iconymes), zob. Benozzo 2010 |
| *insulonimy TD |
nazwy geograficzne wysp/półwyspów | bardziej upowszechniony jest synonim nesonim, ang. nesonym, zob. PEKOT: s.v., LKOT: s.v. |
| katojkonimy TD |
nazwy mieszkańców miejscowości | w tradycji zachodniej termin posiada swój synonim: demonim (ang. demonym) |
| *ktematonimy TN |
nazwy handlowe, nazwy firmowe | termin znany w językach wschodniosłowiańskich; w polskiej tradycji onomastycznej stosowane są inne ekwiwalenty: chrematonimy marketingowe, firmonimy, ergonimy itd. |
| kultonimy TD |
nazwy wyznań; szerzej – nazwy własne różnych obiektów w przestrzeni religijnej | por. Gałkowski 2018a: 8 |
| *kulturonimy TN |
nazwy obiektów przypisanych do określonej kultury | nierekomendowany przez zbyt ogólne ujęcie desygnatu (często określający skądinąd nazwy o naturze apelatywnej); niekiedy stosowany wymiennie z terminem kulturemy (np. w kontekście translatorycznym) |
| kynonimy TD |
imiona psów (nazwy indywidualne) | na pewno nie obejmuje nazw gatunkowych |
| logonimy TD |
nazwy firm i produktów; w niektórych tradycjach (np. włoskiej) nazwy firmowe przedstawione w formie logotypu | termin stosowany w znaczeniu firmonimu w słowackiej tradycji onomastycznej |
| mitonimy TD |
nazwy własne w przestrzeni dyskursu mitologicznego (nazwy miejsc/obiektów mitologicznych, imiona bóstw, tytuły mitów itd.) | w polskich studiach onomastycznych definiowane jako „nazwy własne o mitologicznej, grecko-rzymskiej proweniencji” (Puda-Blokesz 2022: 235) |
| muzykonimy TD |
nazwy utworów muzycznych | por. słowac. muzykonymum, Žigo 2010 |
| *nekronimy TN |
potencjalnie: nazwy cmentarzy; w niektórych obszarach dopuszczany ze znaczeniem nazw osobowych nadawanych nowo narodzonym po zmarłych krewnych | termin pojawił się prawdopodobnie pod wpływem propozycji w: Room 1996: s.v.; jak wiele terminów z tego źródła, został odrzucony; por. wł. necronimo (Caffarelli, Gagliardi 2018: s.v.) |
| *numizmonimy TN |
nazwy monet, jednostek pieniężnych (szczególnie w kontekście historycznym) | termin używany w studiach historycznych pozaonomastycznych |
| ornitonimy TN |
nazwy gatunkowe ptaków (w polskiej onomastyce nie są uznawane za nazwy własne) | termin onomastyczny w tradycji wschodniosłowiańskiej; używany także w niektórych opracowaniach ornitologicznych (ang. ornythonym); por. np. Koopman 2019: 7 |
| *perfumonimy TN |
nazwy handlowe perfum, wód toaletowych (jako produktów na rynku kosmetologicznym) | termin ang. perfumonym nie spotkał się z akceptacją; preferuje się opisowe perfume names; zaistniał jako parfémonyma (< fr. parfum) w j. czeskim, zob. Šubrtová 2020 |
| poetonimy TD (podlega trwającej dyskusji) |
nazwy własne literackie (w tekście literatury pięknej) | w literaturoznawstwie termin poetonim uznawany jest za ekwiwalent nazwy własnej literackiej, jednak zazwyczaj z ograniczeniem znaczenia do imienia postaci literackiej; zdaniem niektórych literaturoznawców „w polskim, jak i w angielskim środowisku naukowym termin poetonim nie funkcjonuje” (Rachut 2018: 5); funkcjonuje w obszarze włoskim i francuskim: wł. poetonimo, fr. poétonyme (por. Shokhenmayer 2010: 128) |
| *pornonimy TN |
pseudonimy aktorów oraz realizatorów filmów pornograficznych | pierwotnie fr. pornonyme (Paveau 2014) |
| *skionimy TN |
nazwy ośrodków narciarskich | zob. słowc. skionymum, Wachtarczyková 2012 |
Zebrane w tabeli 2 terminy świadczą o aktualnym zainteresowaniu TO „wewnątrz” nauk onomastycznych, ale także „na zewnątrz”, tj. tam, gdzie może wystąpić potrzeba zmierzenia się z nazwami własnymi i procesami, w których biorą udział jako pełnoprawne jednostki znaczeniowe, często też kulturowe, i nośniki określonych treści (nie tylko funkcjonalnych). Specjaliści różnych działów onomastyki oraz innych dyscyplin, w kontekście par excellence endo- i egzonomastycznym, dostrzegają zasadność zastosowania terminów, które mają już swoją historię naukową, ale dotąd nie były powszechnie stosowane (np. bionimy i abionimy ukute w latach 60.–70. XX wieku przez komisje naukowe słowiańskich szkół onomastycznych, zob. Odaloš 2018: 380; por. Zgusta 1995); przede wszystkim jednak dążą do zgłoszenia i naukowego zatwierdzenia terminów nowych, które z kolei bądź to wypełniają faktyczną lukę terminologiczną (np. różne terminy odnoszone do chrematonimii marketingowej, jak firmonimy czy logonimy), bądź wprowadzają zamęt wywoływany nieprzystawalnością definicji terminologicznych do obowiązujących koncepcji onomastycznych. Zarówno w polskim, jak i potencjalnie w innych obszarach językowych TO utwierdza swój status naukowy, przenikając jednocześnie do innych dyskursów i pól komunikacji. Wciąż jednak to terminologia stosunkowo hermetyczna, wymagająca objaśnień nawet w kontekstach czysto lingwistycznych i oczekująca włączenia w szersze zasoby terminologii naukowej. Starania w tym kierunku prowadzone są w ramach trwających prac o charakterze międzynarodowym (np. w kontekście współpracy ICOS i ISO oraz badań typu ONOMTERM[22]).
Artykuł powstał w ramach projektu w programie IDUB – Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza UŁ, nr 1/2021/B2211302000086.07: „Włoska terminologia onomastyczna (WTO). Konceptualizacja systemowa i relacyjna baza danych”.
Arseenko S.G., Vovk N.A., Shevchenko N.V., 2013, Structural Peculiarities of One-component Firmonyms in the English Language, „Культура народов Причерноморья” 255, s. 132–134.
Benozzo F., 2010, Etnofilologia. Un’introduzione, Naples: Liguori.
Bijak U., 2019, Polska terminologia onomastyczna. Ku harmonizacji systemu, w: A. Chomová, J. Krško, I. Valentová (red.), Konvergencie a divergencie v propriálnej sfére, Bratislava: Veda, s. 44–52.
Bijak U., 2020, Rozwój polskiej terminologii toponomastycznej, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 47–54.
Caffarelli E., Gagliardi C., 2018, Terminologia onomastica, „AVSI. Archivio per il vocabolario storico italiano” I, s. 11–54.
Czerny A., 2011, Teoria nazw geograficznych, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego.
Czopek-Kopciuch B., 2020, Jeszcze o potrzebie ujednolicenia terminologii onomastycznej, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 47–54.
Danesi M., 2006, Brands, Abingdon: Routledge.
Danesi M., 2008, Why It Sells. Decoding the Meanings of Brand Names, Logos, Ads, and Other Marketing and Advertising Ploys, Lanham–Essex–Marlborough–Blue Ridge Summit: Rowman & Littlefield Publishers.
Definicje pojęć ,,nazwa własna”, ,,nazwa handlowa”, Rada Języka Polskiego, https://rjp.pan.pl/dokumenty-rady?view=article&id=93:definicje-poj-nazwa-wasnaq-nazwa-handlowaq&catid=45 (dostęp: 7.12.2023).
Dorion H., Poirier J., 1975, Lexique des termes utiles à l’étude des noms de lieux, Québec: French and European Publications.
Gabrielli V., 2014, Brand communication, Bologna: il Mulino.
Gałkowski A., 2018a, Definicja i zakres chrematonimii, „Folia Onomastica Croatica” 27, s. 1–14. https://doi.org/10.21857/mwo1vcz00y
Gałkowski A., 2018b, Les onomasticons globaux dans une perspective théorique, „Onomastica Uralica” 11, s. 105–116.
Gałkowski A., 2020a, Rozwój międzynarodowych prac nad terminologią onomastyczną – przegląd ujęć słowiańskich, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 11–30.
Gałkowski A., 2020b, Real and Quasi Heortonyms as Intercultural Contextualized and Conceptualized Names, „Prace Językoznawcze” 22(3), s. 73–90. https://doi.org/10.31648/pj.5707
Gałkowski A., 2022a, Metalinguistic Significance of Basic Italian Onomastic Terminology: A Corpus-Based Study, „Lege Artis. Language Yesterday, Today, Tomorrow. The Journal of University of SS Cyril and Methodius in Trnava” VII(1), s. 33–83. https://lartis.sk/issue-1-2022/
Gałkowski A., 2022b, Markonimy jako operatory taksonomiczne w terminologii (chremat)onomastycznej, „Onomastica” LXVI, s. 299–311.
Górny H., 2020a, Polska terminologia antroponomastyczna – ku systematyzacji i normalizacji, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 55–65.
Górny H., 2020b, Czy istnieje potrzeba leksykograficznego opracowania terminów antroponomastycznych?, „Onomastica” 64, s. 93–106.
Graf M., 2020, Pogranicze nauk – terminologiczne dylematy onomastyki literackiej, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 119–130.
Gunning R., 1952, The Technique of Clear Writing, New York: McGraw-Hill.
Harvalík M., 2014, Towards a Common Onomastic Terminology? The Next Step, w: J. Tort i Donada, M. Montagut i Montagut (red.), Els noms en la vida quotidiana. Actes del XXIV Congrés Internacional d’ICOS sobre Ciències Onomàstiques. Names in daily life. Proceedings of the XXIV ICOS International Congress of Onomastic Sciences. Annex. Secció 1, Barcelona: Generalitat de Catalunya – Departament de Cultura, s. 21–25. https://doi.org/10.2436/15.8040.01.4
Harvalík M., Caffarelli E., 2007, Onomastic Terminology: An International Survey / Terminologia onomastica: un’inchiesta internazionale, „Rivista Italiana di Onomastica” 13, s. 181–220.
Harvalík M., Valentová I., 2018, The Current State and Perspectives of Onomastic Terminology, „Onomastica Uralica” 14, s. 53–63.
Harvalík M., Valentová I., 2020, Tendence a možnosti spracování onomastické terminologie, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 31–45.
Hibel K., 2014, „Wojna na mapy”, „wojna na słowa”. Onomastyczne i międzykulturowe aspekty polityki językowej II Rzeczpospolitej w stosunku do mniejszości ukraińskiej w Galicji Wschodniej w okresie międzywojennym, Berlin: LIT Verlag.
Hladký J., 2022, O používaní základných hydronomastických termínov a možnostiach ich zosúladenia, „Onomastica” LXVI, s. 313–328.
Jaros V., 2015, Współczesne nazwy polskich winnic, „Onomastica” LIX, s. 301–319.
Jurkowski M., 1991, Metajęzyk terminologii, w: F. Grucza (red.), Teoretyczne podstawy terminologii, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 45–59.
Koopman A., 2015, Zulu Plant Names, South Africa: University Of KwaZulu-Natal Press.
Koopman A., 2019, Zulu Bird Names and Bird Lore. The World of Birds, the Zulu Language and the Cultural Beliefs of the Zulu People South Africa, South Africa: University Of KwaZulu-Natal Press.
LKOT = List of Key Onomastic Terms, ICOS, https://icosweb.net/publications/onomastic-terminology/ (dostęp: 5.12.2023).
Michałowski P., 2017, Podstawy modelowania terminograficznego, Warszawa: Instytut Rusycystyki UW.
Myszka A., 2020, Nazwy kulturowe w polskiej urbanonimii – zakres i ewolucja terminu, w: A. Siwiec, I. Domaciuk-Czarny, M. Kojder (red.), Ze studiów nad nazwami własnymi. Terminologia. Teoria i metodologia badań. Zagadnienia nazwotwórstwa, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 87–103.
Odaloš P., 2018, Tradícia a dynamika onomastickej terminológie a terminológia onomastických škôl, w: U. Bijak, H. Górny, M. Magda-Czekaj (red.), Onomastyka – neohumanistyka – nauki społeczne, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, s. 379–394.
OSTSO = B. Vidoeski i in. (red.), 1983, Osnoven sistem i terminologiјa na slovenskata onomastika. Osnovnaâ sistema i terminologiâ slavânskoj onomastiki. Grundsystem und Terminologie der slawischen Onomastik, Skopje: Makedonska akademija na naukite i umetnostite.
Paveau M.-A., 2014, Le discours pornographique, Paris: La Musardine.
PEKOT = A. Gałkowski, U. Bijak, 2018, Polish equivalents of ICOS key onomastic terms, https://icosweb.net/publications/onomastic-terminology/ (dostęp: 27.11.2023).
Puda-Blokesz M., 2022, Onomastykon o proweniencji antycznej (grecko-rzymskiej) w powieściach kryminalnych Marka Krajewskiego, „Onomastica” LXVI, s. 233–247.
Rachut K., 2018, Postaci dyskursu w perspektywie tworzenia i tłumaczenia „poetonimów”. Na podstawie polskiego i rosyjskiego przekładu sagi o Harrym Potterze, praca doktorska napisana w Instytucie Filologii Rosyjskiej i Ukraińskiej Wydziału Neofilologii UAM w Poznaniu.
Redkva Y., 2006, Ìnternatsjonalʹnij slovnik onomastičnoï termìnologìï (korotkij oglâd stanu sprav i propozitsij vìd Ukraïni), „Studìï z onomastiki ta etimologìï”, s. 124–129. [Редьква Y., 2006, Інтернаціональний словник ономастичної термінології (короткий огляд стану справ і пропозицій від України), „Студії з ономастики та етимології”, c. 124–129].
Room A., 1996, An Alphabetical Guide to the Language of Names Studies, Lanham–London: Scarecrow Press.
Rutkiewicz-Hanczewska M., 2013, Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikacyjnej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Rutkowski M., 2012, Onomastyka a metaonomastyka, w: I. Łuc, M. Podgórek (red.), W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 317–323.
Rutkowski M., 2016, Jeszcze o dyskursywnym opisie nazw własnych, w: M. Biolik, A. Naruszewicz-Duchlińska, W. Szulowska, E. Wolnicz-Pawłowska, W. Włoskowicz (red.), Slavica – onomastica – regionalia. Prace dedykowane Panu Profesorowi Jerzemu Dumie, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, s. 161–167.
Rutkowski M., Skowronek K., 2020, Onomastyczna analiza dyskursu, Kraków: Wydawnictwa AGH.
Shokhenmayer E., 2010, Les métamorphoses du nom propre modifié entre le français et le russe, „Cahiers Sens public” 1–2 (n. 13–14: Langues et textes en contraste), s. 127–142.
STSNG = Słownik terminów używanych przy standaryzacji nazw geograficznych, 2014, przeł. M. Łukasik, Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii (N. Kadmon (red.), 2002, Glossary of Terms for the Standardization of Geographical Names, New York: United Nations).
Svoboda J. i in., 1973, Základní soustava a terminologie slovanské onomastiky, „Zpravodaj Místopisné komise ČSAV” 14(1), s. 1–280.
Szczęsny A., 2021, Eklezjonimy jako problem przekładowy (na materiale języka rosyjskiego i polskiego), „Studia Rossica Gedanensia” 8, s. 79–93. https://doi.org/10.26881/srg.2021.8.04
Šubrtová M., 2020, Na rozhraní ideonym a pragmatonym: jména parfémů a jejich souvislost s olfaktorickou percepcí, „Acta onomastica” LXI(1), s. 194–209.
Tambor J., 2020, Foreign Cuisine in Poland. Adapting Names and Dishes, „Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców” 27, s. 241–265.
Valentová I., Harvalík M., Gałkowski A., 2022, Banca dati internazionale di terminologia onomastica ONOMTERM, „Rivista Italiana di Onomastica” 28(2), s. 793–800.
Vasilyeva N., 2023, New Onomastic Terms: Textual Criterion of Necessity, w: U. Bijak, P. Swoboda, J.B. Walkowiak (red.), Onomastics in Interaction with Other Branches of Science. Volume 3. General and applied onomastics, literary onomastics, chrematonomastics reports. Proceedings of the 27th International Congress of Onomastic Sciences, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 122–139.
Wachtarczyková J., 2012, Povaha a podoba názvov lyžiarskych stredísk na Slovensku, w: M. Ološtiak (red.), Jednotlivé a všeobecné v onomastike, Prešov: Prešovská univerzita v Prešove, s. 313–330.
Włoskowicz W., 2018, O pojęciach, systemach pojęciowych i terminologii onomastycznej, „Onomastica” LXII, s. 73–98. http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.62.4
Wolnicz-Pawłowska E., 2016, Terminologia onomastyczna w tradycji badawczej i praktyce normalizacyjnej, „Onomastica” LX, s. 37–46.
Zboralski M., 1995, Nomen omen, czyli jak nazwać firmę i produkt, Warszawa: Business Press.
Zboralski M., 2000, Nazwy firm i produktów, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Zgusta L., 1995, Systematická terminologie onomastiky, „Acta onomastica” 36, s. 262–272.
Žigo P., 2010, Budú v onomastike aj muzikonymá? (O jednej-dvoch Plavovláskach), „Slovenská reč” 75(4–5), s. 270–277.
