Anti-Rationalism and Moral Revolution. Ethical Socialism of Sorel and Abramowski

Authors

DOI:

https://doi.org/10.18778/1689-4286.58.02

Keywords:

anti-rationalism, moral revolution, anti-positivism, retrospective utopia, Georges Sorel, Edward Abramowski

Abstract

The purpose of this article is to discuss and compare the social philosophy of Georges Sorel and Edward Abramowski. The analysis here concerns two major issues. The first part of the text presents the approach of these authors toward rationalism, understood as an intellectual position, whose ontological and epistemological premises affect the way we think about social, moral, and political issues. The conclusions from this analysis are used in the second and third parts of the text, devoted respectively to the notions of revolution and retrospective utopia, which both for Sorel and Abramowski have primarily ethical value. However, while Sorel subordinates the future revolution to the spontaneous, irrational action of the proletariat, which is guided by the myth of a general strike, in Abramowski’s view, this spontaneity of action is to be realized in cooperatives, syndicates, and ethical movements, which gradually educate the man of the future. What they have in common, though, is a tendency to idealize the communities that existed in the past, which for them serve as a source of moral ideals. Ultimately, it turns out that reason, being the foundation of modern society and the symbol of an attitude inclined towards simplification and abstraction, not only must be abolished, but also replaced by human freedom and creativity.

References

Abramowski, E. (1965). Filozofia społeczna. Wybór pism. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Abramowski, E. (1980). Metafizyka doświadczalna i inne pisma. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Abramowski, E. (1979). Pisma popularnonaukowe i propagandowe: 1890-1895. Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Bauman, Z. (2010). Socjalizm. Utopia w działaniu. Tłum. M. Bogdan. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
View in Google Scholar

Bergson, H. (1993). Dwa źródła moralności i religii. Tłum. P. Kostyło, K. Skorulski. Kraków: Znak.
View in Google Scholar

Borzym, S. (1980). Abramowski, filozof epoki modernizmu. W: E. Abramowski, Metafizyka doświadczalna i inne pisma (VII-LV). Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Brzozowski, S. (1990). Bergson i Sorel. W: S. Brzozowski, Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (252-286). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
View in Google Scholar

Dąbrowska, M. (2014). Życie i dzieło Edwarda Abramowskiego. Łódź: Nowy Obywatel.
View in Google Scholar

Dziedzic, A. (2010). Antropologia filozoficzna Edwarda Abramowskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
View in Google Scholar

Janaszek-Ivaničkova, H. (1971). Walka z szatanem antyintelektualizmu Sorela i Machajskiego. W: H. Janaszek-Ivaničkova, Świat jako zadanie inteligencji. Studium o Stefanie Żeromskim (198-231). Warszawa: PIW.
View in Google Scholar

Kelles-Krauz, K. (2014). Marksizm a socjologia. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. https://doi.org/10.31338/uw.9788323515388
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323515388

Kołakowski, L. (2019). Główne nurty marksizmu. T.2. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Lange, O. (1985). Socjologia i idee społeczne Edwarda Abramowskiego. W: O. Lange, Wizje gospodarki socjalistycznej (3-103). Warszawa: Książka i Wiedza.
View in Google Scholar

Morgan, L.H. (1887). Społeczeństwo pierwotne czyli badanie kolei ludzkiego postępu od dzikości przez barbarzyństwo do cywilizacyi. Tłum. A. Bąkowska. Warszawa: Nakładem redakcyi „Prawdy”.
View in Google Scholar

Laskowski, P. (2011). Maszyny wojenne. Georges Sorel i strategie radykalnej filozofii politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
View in Google Scholar

Laskowski, P. (2012). Strajk generalny jako rewolucja. Luksemburg, Sorel i współczesne projekty polityki radykalnej. Praktyka Teoretyczna, 6, 183-216. https://doi.org/10.14746/prt.2012.6.12
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2012.6.12

Mencwel, A. (2009). „Bo czas już nadszedł!”. W: A. Mencwel, Etos lewicy (101-125). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
View in Google Scholar

Piskała, K. (2014). Praktykowanie utopii. Edward Abramowski i powracające „widmo komunizmu”. Hybris, 25, 66-92. https://doi.org/10.18778/1689-4286.25.04
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1689-4286.25.04

Sorel, G. (2014). Rozważania o przemocy. Tłum. M.J. Mosakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
View in Google Scholar

Sorel, G. (2019). Złudzenia postępu. Tłum. E. Breiter. Kraków: Vis-à-vis Etiuda.
View in Google Scholar

Swianiewicz, S. (2015). Psychiczne podłoże produkcji w ujęciu Jerzego Sorela. Kronos, 4, 164-218.
View in Google Scholar

Vico, G. (1966). Nauka nowa. Tłum. J. Jakubowicz. Warszawa: PWN.
View in Google Scholar

Waldenberg, M. (1985). Prekursorzy nowej lewicy. Studia z myśli społecznej XIX i XX wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
View in Google Scholar

Walicki, A. (2011). Polska, Rosja, marksizm. Kraków: UNIVERSITAS.
View in Google Scholar

Wyka, K. (2003). Filozofia czynu i pracy u Jerzego Sorela i Stanisława Brzozowskiego. W: K. Wyka, Młoda Polska. T.2 (265-309). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
View in Google Scholar

Żeromski, S. (1988). Początek świata pracy. W: S. Żeromski, Pisma polityczne (23-42). London: Polonia.
View in Google Scholar

Published

2022-11-24

How to Cite

Gniadek, M. (2022). Anti-Rationalism and Moral Revolution. Ethical Socialism of Sorel and Abramowski. Hybris, 58(3), 38–64. https://doi.org/10.18778/1689-4286.58.02