Jan Nepomucen Józef Braun (1926–2015), filolog klasyczny, orientalista, kartwelista, sumerolog
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-0319.24.14Słowa kluczowe:
Filologia klasyczna w Polsce, metodologia porównawcza, językoznastwo diachroniczne, etruski, historia klasyki, indoeuropejski, języki świata starożytnego, Uniwersytet ŁódzkiAbstrakt
Jan Braun, born on 15th May 1926 in Łódź, studied classical philology and classical archaeology at the University of Lodz (years 1947–1951). His MA thesis (1951) was devoted to the ethnogenesis of the Etruscans. He also worked as junior assistant at the Department of Classical Archaeology, University of Lodz (from May 1949 do September 1950) and later as junior lecturer at the Department of Classical Philology of the same university (from October 1950 to September 1951). In October 1951, Braun left for Georgia in order to complete his doctoral studies. From there he returned to Poland as PhD, specializing in Georgian and other oriental languages, especially the ancient languages of the Near East. In the years 1955–2002, he worked at the University of Warsaw, initially as assistant professor. In 1970, he became associate professor. In 1991, he received the higher doctoral degree (habilitation), and in 1995 he obtained the position of full professor. He studied the genetic relations of ancient and modern languages, including a suggested Basque-Kartvelian connection. During his habilitation colloquium, he gave an interesting lecture entitled Basic problems of historical-comparative research over the ancient languages of the Mediterranean area (Warsaw, May 28th, 1991), which is presented in Appendix No. 1 (with some comments and bibliographical references). The paper presents Braun’s main fields of research and his achievements made in Łódź (Poland), Tbilisi (Georgia) and Warsaw. According to Braun’s view, suggested as early as 1951, Etruscan represents an external member of the Anatolian languages (deriving from Luwian), so that it belongs to the Indo-European language family. In his opinion, Basque is a western member of the South Caucasian (or Kartvelian) family.
Bibliografia
Ancilotti, A. (1980). La lingua dei Cassiti. Milano: Unicopli.
Google Scholar
Ardzinba, V.G. (1974). Some Notes on the Typological Affinity Between Hattian and North-West Caucasian (Abkhazo-Adygian) Languages. W: Komoróczy, G., Gaál, E. (red,) International Tagung der Keilschriftforscher der sozialistischen Länder. Budapest, 23.–25. April 1974. Zusammenfassung der Vorträge. Budapest: Eötvös Loránd Tudományegyetem. 10–15.
Google Scholar
Ardzinba, V.G. (1979). Nekotorye skhodnye strukturnye priznaki khattskogo i abkhazo-adygskikh yazykov. W: Peredneasiatskii Sbornik III: istoriya i filologiya stran drevnego vostoka. Moskva: Izdatelstvo “Nauka”. 26–37.
Google Scholar
Balkan, K. (1954). Kassitenstudien. Band I. Die Sprache der Kassiten. New Haven: American Oriental Society.
Google Scholar
Bengtson, J.D. (1999). „A Comparison of Basque and (North) Caucasian Basic Vocabulary”. Mother Tongue 5. 41–57.
Google Scholar
Bengtson, J.D. (2008). „Materials for a Comparative Grammar of the Dene-Caucasian (Sino-Caucasian) Languages”. Aspects of Comparative Linguistics 3. 45–118.
Google Scholar
Blažek, V., Bengtson, J.D. (1995). „Lexica Dene-Caucasica”. Central Asiatic Journal 39(1). 11–50; 39(2). 161–164.
Google Scholar
Bouda, K. (1950). „L’Euskaro-Caucasique”. Boletín de la Real Sociedad Vasca de Amigos del País 3. 207–232.
Google Scholar
Braun, J. (1954). Slovarnye skhozhdeniya baskskogo i kartvelskikh yazykov. W: VII naučnaja konferencija aspirantov Tbilisskogo gosudarstvennogo universiteta. Plan raboty i tezisy dokladov. Tbilisi: Izdatelstvo Tbilisskogo universiteta. 40–42.
Google Scholar
Braun, J. (1955). Mnogolichnost (poliprozopiya) gruzinskogo glagola. Tbilisi: Izdatelstvo Tbilisskogo universiteta.
Google Scholar
Braun, J. (1959). „Z poezji gruzińskiej”. Przegląd Orientalistyczny 2(30). 195–200.
Google Scholar
Braun, J. (1964a). Gruzińska literatura. W: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. IV. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 455.
Google Scholar
Braun, J. (1964b). Gruziński język, W: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. IV. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 457.
Google Scholar
Braun, J. (1964c). Pochodzenie języka sumeryjskiego. W: Strelcyn, S. et alii (red.). Sesja jubileuszowa XXX-lecia Instytutu Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego (21–22 I 1964), Komunikaty naukowe. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. 31–36.
Google Scholar
Braun, J. (1965). Kartwelskie języki. W: Wielka Encyklopedia Powszechna PWN. T. V. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 457.
Google Scholar
Braun, J. (1971a). Stosunki etniczne starożytnej Mezopotamii. W: Braun, J. (red.). Mezopotamia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 46–49.
Google Scholar
Braun, J. (1971b). Język sumeryjski. W: Braun, J. (red.). Mezopotamia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 50–57.
Google Scholar
Braun, J. (1971c). Język hurycki. Braun, J. (red.). Mezopotamia. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. 73–76.
Google Scholar
Braun, J. (1981). Euscaro-Caucasica. W: Encuentros internacionales de vascologos. Bilbao: Real Academia de la Lengua Vasca. 213–219.
Google Scholar
Braun, J. (1984), Basḳologiis šesavali. Tbilisi: Tbilisis universiṭeṭis gamomcemloba.
Google Scholar
Braun, J. (1985). Africadas de las lenguas kartvélicas y sus correspondencias regulares en el vasco. Observaciones adicionales. W: Melena, J.L. (red.). Symbolae Ludovico Mitxelena septuagenario oblatae. Vitoria Gasteiz: Universidad del País Vasco, Instituto de Ciencias de la Antigüedad. 875–879.
Google Scholar
Braun, J. (1988a). Nomina verbalia en las lenguas kartvelicas y en el vasco. W: Il Congreso Mundial Vasco, Congreso de la lengua vasca. T. II. Vitoria Gasteiz: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen-Zerbitzu Nagusia. 227–232.
Google Scholar
Braun, J. (1988b). The Grammatical Category of Article in Kartvelian and Basque. A Comparative Study. W: Thordarson, F. (red.). Studia Caucasologica I. Proceedings of the Third Caucasian Colloquium, Oslo 1986. Oslo: Oslo University Press. 38–41.
Google Scholar
Braun, J. (1988c). Drevneishie formy kauzativa v kartvelskikh yazykakh i v baskskom. W: Materialy pervogo mezhdunarodnogo kartvelologicheskogo simpoziuma. Tbilisi: Izdatelstvo Tbilisskogo Universiteta. 85–89.
Google Scholar
Braun, J. (1991–1992). „Proto-Kartvelian declension and its development”. Lingua Posnaniensis 34. 7–9.
Google Scholar
Braun, J. (1993). „Kogda baski poteryali kontakt s ostalnymi kartvelskimi plemenami?”. Rocznik Orientalistyczny 48(2). 35–43.
Google Scholar
Braun, J. (1994a). „Khattskii i abkhazo-adygskii”. Rocznik Orientalistyczny 49(1). 15–23.
Google Scholar
Braun, J. (1994b). Nombres de los insectos en las lenguas kartvélicas y en el vasco. W: Orpustan, J.B. (red.), La langue basque parmi les autres. Actes du Colloque de l’URA 1055 du CNRS. Baigorri: Editions Izpegi. 77–85.
Google Scholar
Braun, J. (1995). „Addenda Carica”. Rocznik Orientalistyczny 50(1). 41–52.
Google Scholar
Braun, J. (1998a). Euscaro-Caucasica. Historical and Comparative Studies on Kartvelian and Basque. (Seria: Philologia Orientalis, Vol. 4). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Google Scholar
Braun, J. (1998b). Vtorichnyi kharakter garmonicheskikh konsonantnykh kompleksov detsessivnogo ryada v kartvelskikh yazykakh. W: Kvarac‘xelia G. (red.). Materials of the International Symposium dedicated to the 100th birth anniversary of Arnold Čikobava. Tbilisi: Tbilisskii Gosudarstvennyi Universitet im. I. Dzhawakhishwili. 148–150.
Google Scholar
Braun, J. (2001a). Sumerian and Tibeto-Burman. Warszawa: Wydawnictwo Agade.
Google Scholar
Braun, J. (2001b). „Verbos kartvélicos y vascos”. Fontes linguae Vasconum: Studia et documenta 33(86). 5–12.
Google Scholar
Braun, J. (2002–2003). „Wieloosobowość czasownika w języku gruzińskim”. Pro Georgia 9–10. 19–35.
Google Scholar
Braun, J. (2003). Lokalnyje prefiksy khattskogo glagola i te zhe morfemy v abkhazo-adygskikh yazykakh. W: Taracha, P. (red.). Silva Anatolica. Anatolian Studies Presented to Maciej Popko on the Occasion of His 65th Birthday. Warszawa: Wydawnictwo Agade. 55–56.
Google Scholar
Braun, J. (2004). Sumerian and Tibeto-Burman. Additional Studies. Warszawa: Wydawnictwo Agade.
Google Scholar
Braun, J. (2007). Luvian and Tyrsenian. Warszawa: Wydawnictwo Agade.
Google Scholar
Braun, J. (2008). Protokartvelian. Warszawa: Wydawnictwo Agade.
Google Scholar
Braun, J. (2009a). Kassite and Dravidian. Warszawa: Wydawnictwo Agade.
Google Scholar
Braun, J. (2009b). Pelasgian and Thracian Personal Names in Tyrsenian Language. W: Drewnowska-Rymarz, O. (red.). Here and There across the Ancient Near East. Studies in Honour of Krystyna Łyczkowska. Warszawa: Wydawnictwo Agade. 9–12.
Google Scholar
Braun, J. (2009c). „Protokartvelskii yazik”. Pro Georgia. Journal of Kartvelogical Studies 18. 5–14.
Google Scholar
Braun, J., Klimov, G.A. (1954). Ob istoricheskom vzaimootnoshenii urartskogo i iberiisko-kavkazskikh yazykov. W: V (XI) nauchnaya sessiya Instituta yazykoznaniya Akademii Nauk Gruzinskoi SSR, 1954, 10, 11 i 12 Iyuniya. Tezisy dokladov. Tbilisi: Izdatelstvo Tbilisskogo universiteta. 49–52.
Google Scholar
Chirikba, V.A. (1985). Baskskij i severokavkazskie jazyki, W: Piotrovskii, B.B., Ivanov, V.V., Ardzinba, V.G. (red.). Drevnyaya Anatoliya. Moskva: Izdatelstvo „Nauka”. 95–105.
Google Scholar
Curtaweli, J. (1991). Męczeństwo świętej Szuszanik. Przeł. i wstępem opatrzył E. Biedka; konsultacja filologiczna J. Braun. Kraków: Miniatura.
Google Scholar
Danka, I.R. (1986). Języki anatolijskie. W: Bednarczuk, L. (red.). Języki indoeuropejskie. T. I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Dawitaj, F.F. (red.). (1972). Związek Radziecki. Gruzja. Praca zbiorowa. Tłumaczenie z rosyjskiego L. Baraniecki, konsultacja nazw i terminów gruzińskich J. Braun. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Delitzsch, F. (1884). Die Sprache der Cossäer, linguistisch-historische Funde und Fragen. Leipzig: J.C. Hinrichs.
Google Scholar
Diakonoff, I.M., Starostin, S.A. (1986). Hurro-Urartian as an Eastern Caucasian Languages. München: R. Kitzinger.
Google Scholar
Diakonoff, I.M., Starostin, S.A. (1988). Khurrito-urartskie i vostochnokavkazskie yazyki. W: Drevnii Vostok. Etnokulturnye svyazi. Moskva: Izdatelstvo „Nauka“. 164–208.
Google Scholar
Drewnowska, O. (2018). „Jan Braun (1926–2015). Obituarium”. Rocznik Orientalistyczny 71(1). 133–139.
Google Scholar
Dunaevskaya, I.M. (1960). O strukturnom skhodstve khattskogo yazyka c yazykami severo-zapadnogo Kavkaza. W: Issledovaniya po istorii kultury narodov Vostoka. Sbornik v chest akademika N. A. Orbeli. Moskva–Leningrad: Akademiya Nauk SSSR. 73–77.
Google Scholar
Fournet, A. (2011). „The Kassite language in a Comparative Perspective with Hurrian and Urartean”. The Macro-Comparative Journal 2(1). 1–19.
Google Scholar
Hanulak, K.. Olszewski, H. (red.). (1972). Mały słownik pisarzy świata. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Hewitt, G. (2005). „North West Caucasian”. Lingua 115. 91–145.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.lingua.2003.06.003
Ivanov, V.V. (1985). Ob otnoshenii khattskogo yazyka k severo-zapadnokavkazskim. W: Piotrovskii, B.B., Ivanov, V.V., Ardzinba, V.G. (red.). Drevnyaya Anatoliya. Moskva: Izdatelstvo „Nauka”. 26–59.
Google Scholar
Jaritz, K. (1957). „Die kassitische Sprachreste”. Anthropos 52. 850–898.
Google Scholar
Jędrzejczak, D., Pacho, Z. (2003). „Krótka historia Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu Łódzkiego (1945–2003)”. Collectanea Philologica 7. 71–85.
Google Scholar
Kita, J., Pytlas, S. (2005). W służbie nauki. Profesorowie Uniwersytetu łódzkiego w latach 1945–2004. Pro memoria. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Klimov, G.A. (1994). Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Hamburg: Buske Verlag.
Google Scholar
Kowalski, W. (2007). Przedwojenni nauczyciele Łodzi: wspomnienia i refleksje. Łódź: Wydawnictwo „Piktor”.
Google Scholar
Kozłowski, M. (2017). „Leon Tadeusz Błaszczyk (30 III 1923–27 XII 2016) i Józef Edmund Mélèze-Modrzejewski (8 III 1930–29 I 2017)”. Nowy Filomata 21(2). 277–283.
Google Scholar
Lafon, R. (1951). „Concordances morphologiques entre le basque et les langues caucasiques”. Word 7. 227–224.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/00437956.1951.11659408
Lang, D.M. (1972). Dawna Gruzja. Przełożył W. Hensel. Konsultant J. Braun. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Leszkiewicz, B. (2017). Język faliski. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Míchelena, L. (1968). L’euskaro-caucasien. W: Martinet, A. (red.). Le langage. Encyclopédie de la Pléiade. Paris: Gallimard. 1414–1437.
Google Scholar
Nikolayev, S.L., Starostin, S.A. (1994). A North Caucasian Etymological Dictionary. Moscow: Asterisk Publishers.
Google Scholar
Oświecimski, S. (1978). Oko Jan. W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXIII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 670–672.
Google Scholar
Oziminkowski, V. (2014). Opowieść o pierwszej damie polskiej seksuologii: Michalina Wisłocka. Sztuka kochania gorszycielki. Warszawa: Prószyński Media.
Google Scholar
Popko, M. (1999). Ludy i języki starożytnej Anatolii. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Google Scholar
Roszko, K., Braun J. (1958). Katalog rękopisów orientalnych ze zbiorów polskich, t. 3: Katalog rękopisów ormiańskich i gruzińskich. Dział ormiański oprac. K. Roszko; dział gruziński oprac. J. Braun. Warszawa: Polska Akademia Nauk. Zakład Orientalistyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Roszko, K., Braun, J. (1962). Pod Araratem i Kazbekiem: przysłowia, bajki, zagadki, wybrali i przełożyli z ormiańskiego i gruzińskiego K. Roszko, J. Braun. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Roszko, K., Braun, J. (1967). Pod Araratem i Kazbekiem: przysłowia, bajki, zagadki, wybrali i przełożyli z ormiańskiego i gruzińskiego K. Roszko, J. Braun, wyd. 2 zmienione. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar
Rustaweli, S. (1966). Wiciądz w tygrysiej skórze. Przekład fragmentów, trawestacje i słowo wiążące: J. Zagórski; konsultacja filologiczna: J. Braun, ilustr. J. Skarżyński. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Rządkiewicz, M.G. (2005). Łódzka filologia klasyczna w latach 1945–2005: Zarys dziejów i dokonań. Łódź: Uniwersytet Łódzki. (Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. dra hab. K.T. Witczaka w zbiorach Katedry Filologii Klasycznej UŁ).
Google Scholar
Sassmannshausen, L. (2014). Kassitische Herrscher und ihre Namen. W: Sassmannshausen, L., Neumann, G. (red.). He Has Opened Nisaba’s House of Learning. Studies in Honor of Åke Waldemar Sjöberg on the Occasion of His 89th Birthday on August 1st 2013. Leiden–Boston: Brill. 165–199.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004260757_015
Schneider, T. (2003). „Kassitisch und Hurro-Urartäisch. Ein Diskussionsbeitrag zu möglichen lexikalischen Isoglossen”. Altorientalische Forschungen 30. 372–381.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1524/aofo.2003.30.2.372
Starnawski, J. (1998). Oko Jan. W: Starnawski, J. (red.). Słownik badaczy literatury polskiej, T. II. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. 338–340.
Google Scholar
Starnawski, J. (2003). „Jan Oko, pierwszy profesor filologii klasycznej Uniwersytetu Łódzkiego i piąty prezes Koła Łódzkiego PTF”. Collectanea Philologica 7. 87–90.
Google Scholar
Starostin, S.A. (1991). On the Hypothesis of a Genetic Connection Between the Sino-Tibetan Languages and the Yeniseian and North Caucasian Languages. W: Shevoroskin, V.V. (red.). Dene-Sino-Caucasian languages: materials from the First International Interdisciplinary Symposium on Language and Prehistory. Ann Harbor–Bochum: Brockmeyer. 12–41.
Google Scholar
Taracha, P. (2014). „Maciej Popko (1936–2014)”. Rocznik Orientalistyczny 67(2). 104–108.
Google Scholar
Taracha, P., Głazek, G. (2014), „A Complete Bibliography of Maciej Popko”. Rocznik Orientalistyczny 67(2). 109–122.
Google Scholar
Trask, R.L. (1995). „Basque and Dene-Caucasian: A Critique from the Basque Side”. Mother Tongue 1. 3–82.
Google Scholar
Trask, R.L. (1996). History of Basque. New York–London: Psychology Press. 358–414.
Google Scholar
Trombetti, A. (1925). Le origini della lingua basca. Bologna: Forni.
Google Scholar
Tulisow, J. (2006). Rec. Braun (2004). Przegląd Orientalistyczny 3–4. 228–230.
Google Scholar
Uhlenbeck, C.C. (1924). „De la possibilité d’une parenté entre le basque et les langues caucasiques”. Revue Internationale des Études Basques 15. 565–588.
Google Scholar
Van den Berg, H. (2005). „The East Caucasian Language Family”. Lingua 115. 147–190.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.lingua.2003.06.004
Wisłocka, M. (1998). Malinka, Bratek i Jaś. Warszawa: Prószyński S-ka.
Google Scholar
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
