Tworzenie polskich kołchozów narodowościowych w ramach kolektywizacji rolnictwa na Podolu w latach 20. i 30. XX w. Przyczynek do dziejów rolnictwa na radzieckiej Ukrainie

Autor

  • Barbara Januszkiewicz Narodowy Uniwersytet im. Iwana Ohijenki w Kamieńcu Podolskim, Wydział Filologii Obcej, Katedra Filologii Słowiańskiej i Językoznawstwa Ogólnego https://orcid.org/0000-0002-7636-093X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1506-6541.26.05

Słowa kluczowe:

kolektywizacja, kołchoz, kułak, Podole, polityka narodowościowa

Abstrakt

Jedną z najważniejszych części „leninowskiej polityki” w latach 20. i na początku lat 30. XX w. była kolektywizacja rolnictwa, przewidująca tworzenie tzw. kolektywnych gospodarstw. Kołchozy powstawały w wyniku przymusowego przejęcia ziemi od indywidualnych rolników nazywanych „kułakami”. Zakładanie kołchozów na Ukrainie napotykało na największy opór miejscowej ludności, szczególnie ludności polskiej, której liczne skupiska istniały m.in. w obwodzie kamieniecko-podolskim. Dowodem bezwzględności władz bolszewickich w realizowaniu planu kolektywizacji był dekret z 7 VIII 1932 r. o karze śmierci i więzienia „za wszelką kradzież lub roztrwonienie socjalistycznej własności”, nazwany przez ludność wiejską „prawem pięciu kłosów”. W celu przełamania czynnego i biernego oporu przeciwko uwłaszczeniu ludności wiejskiej władze celowo, w sposób wymuszony, wywołały „wielki głód”, który spowodował śmierć 5–6 mln ludzi.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Âŝuk P., Portret Temravi. Svŝčenna, dokumenta i materiali (u dvoh knigah), t. 1–2, Kiiv–N’u Jork 1999. [Ящук П., Портрет Темряви. Свщчення, документа i матеріа-ли (у двох книгах), t. 1–2, Київ–Нью Йорк 1999.]
Google Scholar

Lenin W., O społdzielczości produkcyjnej na wsi, Warszawa 1949
Google Scholar

Marks K., Engels F., Manifest Komunistyczny, Warszawa 1948.
Google Scholar

Polacy na Ukrainie, t. 9: Zbior dokumentow, cz. 1: Lata 1917–1939, Przemyśl 2019.
Google Scholar

Vsecouznaa perepis’ naselenia 1939 goda. Nacional’nyj sostav naselenia rajonov, gorodov i krupnyh sel souznyh respublik SSSR. [Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР.] Dostępny w Internecie: http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/ussr_nac_39_ra.php?reg=179
Google Scholar

Bernaś F., Wilczur J.E., Piekielny krąg. Z dziejow CZEKA, GPU, NKWD, Warszawa b.r.w.
Google Scholar

Conquest R., The Harvest of Sorrow. Soviet collectivization and the terror – famine, New York–Oxford 1986.
Google Scholar

Courtois S. i in., Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, Warszawa 1999.
Google Scholar

Cwietkow G.P., Sowieckie ustawodawstwo i organy represji w latach 20–30. XX wieku, „Zesłaniec” 2008, nr 33.
Google Scholar

Deportacje ludności polskiej do Kazachstanu w 1936 roku. Zarys historyczny, Warszawa 2016.
Google Scholar

Dzwonkowski R., Głod i represje wobec ludności polskiej na Ukrainie (1932–1933, 1946–1947), „Teka Komisji Historycznej” Polska Akademia Nauk Oddział w Lublinie 2012, vol. IX.
Google Scholar

Dzwonkowski R., Marchlewszczyzna, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 11, Lublin 2006.
Google Scholar

Iwanow M., Pierwszy narod ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921–1939, Warszawa 1991.
Google Scholar

Kalinowski Z., Materyały do architektury polskiej. Wieś i miasteczko, t. 1, Warszawa 1916.
Google Scholar

Kulczycki S., Hołodomor. Wielki głod na Ukrainie w latach 1932–1933 jako ludobojstwo – problem świadomości, przekład B. Salej, Wrocław 2008.
Google Scholar

Kupczak J. M., Polacy na Ukrainie w latach 1921–1939, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Politologia” 1994, t. XII.
Google Scholar

Kuśnierz R., Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Głodu (1929–1933), Toruń 2005.
Google Scholar

Kušnir L. B., Pol’s’ ke naselenna na tereni Hmel’niččini: stopinki istorii, [w:] Polaki na Hmel’niččini: poglad kriz viki. Zbirnik naukovih prac’ za materialami mižnarodnoi konferencii (23–24 června 1999 roku), Hmel’nic’kij 1999. [Кушнір Л. Б., Польське населення на терені Хмельниччини: сторінки історії, [w:] Поляки на Хмельниччині: погляд крізь віки. Збірник наукових праць за матеріалами міжнародної конференції (23–24 червня 1999 року), Хмельницький 1999.]
Google Scholar

Luszniewicz J., Gospodarka radziecka w latach 1917–1941, [w:] Powszechna historia gospodarcza 1918–1991, pod red. W. Morawskiego, Warszawa 1994.
Google Scholar

Micinkevič L., Evrejs’ ka i pol’s’ ka nacional’ni menšini Podilla (20–30 ti rr. XX stolitta), Podilla 2001. [Місінкевич Л., Єврейська і польська національні меншини Поділля (20–30-ті рр. ХХ століття), Поділля 2001.]
Google Scholar

Micinkevič L., Korenizacia i nacional’ni menšini Podilla u 20–30-h rr. XX stolitta, [w:] Reabilitovani istorieu. Ridnij Kraj, Kiiv 1999. [Місінкевич Л., Коренізація і національні меншини Поділля у 20–30-х рр. ХХ століття, [w:] Реабілітовані історією. Рідний Край, Київ 1999.]
Google Scholar

Micinkevič L., Pol’ski sil’s’ ki radi na Podilli v 1920–1930-ti roki, [w:] Polaki na Hmel’niččini: poglad kriz viki. Zbirnik naukovih prac’ za materialami mižnarodnoi konferencii (23–24 června 1999 roku), Hmel’nic’kij 1999. [Місінкевич Л., Польські сільські ради на Поділлі в 1920–1930-ті роки, [w:] Поляки на Хмельниччині: погляд крізь віки. Збірник наукових праць за матеріалами міжнародної конференції (23–24 червня 1999 року), Хмельницький 1999.]
Google Scholar

Micinkevič L., Procesi reabilitacii v Ukraini žertv političnih represij radans’ koi dobi, [w:] Reabilitovani istorieu. Hmel’nic’ ka oblast’, t. 27, Hmel’nic’kij 2015. [Місінкевич Л., Процеси реабілітації в Україні жертв політичних репресій радянської доби, [w:] Реабілітовані історією. Хмельницька область, t. 27, Хмельницький 2015.]
Google Scholar

Micinkevič L., Reabilitacia žertv politučnih represij v Ukraini druga polovina XX – počatok XXI stolitta), Hmel’nic’kij 2009. [Місінкевич Л., Реабілітація жертв політичних репресій в Україні (друга половина ХХ – початок ХХІ століття), Хмельницький 2009.]
Google Scholar

Sergijczuk W., Represje przeciwko Polakom na Ukrainie w latach 1920–1930 w świetle najnowszych materiałow archiwalnych, [w:] Polska droga do Kazachstanu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej. Żytomierz 12–14 października 1996 r., Warszawa 1998.
Google Scholar

Slobodanuk P. A., Golodomori v Ukraii ak zasib viniŝenna Ukrainstva, [w:] Nacional’na Kniga pam’ ati žertv Golodomoru 1932–1933 rr. v Ukraini. Hmel’nic’ ka oblast’, Hmel’nic’kij 2008. [Слободянюк П. Я., Голодомори в Українi як засiб винищення Українства, [w:] Національна Книга пам’яті жертв Голодомору 1932–1933 pp. В Україні. Хмельницька область, Хмельницький 2008.]
Google Scholar

Smoleń M., Kolektywizacja rolnictwa w ZSRR, [w:] Encyklopedia „białych plam”, Radom 2002.
Google Scholar

Stroński H., 75 lat temu na Ukrainie… o represjach stalinizmu wobec Polakow w latach 30. XX wieku, „Przegląd Wschodnioeuropejski” 2013, nr 4.
Google Scholar

Stroński H., Marchlewszczyzna. Rzecz o Polskim Rejonie Narodowościowym na Ukrainie w latach 1925–1935, „Echa Przeszłości” 2017, t. XVIII.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/ep.2071

Stroński H., Nieudany eksperyment. Treść, formy i skutki sowietyzacji ludności polskiej na Ukrainie w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, [w:] Polska droga do Kazachstanu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Żytomierz 12–14 października 1996 r., Warszawa 1998.
Google Scholar

Stroński H., Represje stalinizmu wobec ludności polskiej na Ukrainie w latach 1929–1939, Warszawa 1998.
Google Scholar

Synder T., Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem, przekład B. Pietrzyk, Krakow 2018.
Google Scholar

Vavpinčuk M., Markova S., Golodomor na Hmel’niččini. Ak rezul’tat klasowo borot’bi ta sočial’nogo eksperimentatorstva bil’šovikiv v 20–30-X rokah XX stolitta, [w:] Načional’na Kniga pom’ ati žertv Golodomoru 1932–1933 rr. v Ukraini, Hmel’nic’kij 2008. [Вавринчук M., Маркова С., Голодомор на Хмельниччинi. Як результат класово боротьби та соцiального експериментаторства бiльшовикiв в 20–30-X роках XX столiття, [w:] Національна Книга пам’яті жертв Голодомору 1932–1933 pp. В Україні. Хмельницька область, Хмельницький 2008.]
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2020-12-30

Jak cytować

Januszkiewicz, B. (2020). Tworzenie polskich kołchozów narodowościowych w ramach kolektywizacji rolnictwa na Podolu w latach 20. i 30. XX w. Przyczynek do dziejów rolnictwa na radzieckiej Ukrainie. Zeszyty Wiejskie, 26, 109–126. https://doi.org/10.18778/1506-6541.26.05

Numer

Dział

Articles