Senior jako Osoba w sytuacji choroby demencyjnej. Model Person – Centered Care Toma Kitwooda na tle filozofii dialogu

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.10.05

Słowa kluczowe:

demencja, bycie osobą, podmiotowość, dialog, relacja

Abstrakt

Seniorzy cierpiący na demencję, ze względu na specyfikę tej choroby, narażeni są zawsze na podejście redukcyjne i depersonalizujące. Zaniedbywany lub nawet całkowicie negowany jest wówczas wymiar podmiotowości seniora oraz to, że pomimo choroby pozostaje on nadal osobą – z prawami i potrzebami osoby – a nie jedynie bezradnym pacjentem. Artykuł przedstawia zwrot, jaki dokonał się w rozumieniu seniorów z demencją oraz opiece nad nimi dzięki pracy brytyjskiego psychologa Toma Kitwooda. W modelu Person-Centered Care osoba definiowana jest jako istota relacyjna, czująca i historyczna. Jednocześnie bycie osobą jest możliwie jedynie w kontekście interpersonalnym. Stąd wynika propozycja autorki artykułu, aby koncepcję Toma Kitwooda odczytać przez pryzmat filozofii dialogu, będącej zawsze afirmacją podmiotowości i sprzeciwem wobec tendencji reifikujących człowieka. Zdaniem autorki, Tom Kitwood, operacjonalizując wyznaczniki dobrostanu pacjenta z demencją, przetłumaczył główne postulaty filozofii dialogu na język psychologii, gerontologii i opieki senioralnej.

Biogram autora

Agnieszka Smrokowska-Reichmann - University of Physical Education in Kraków

Smrokowska-Reichmann Agnieszka – doktor nauk humanistycznych w Zakładzie Terapii Zajęciowej, Instytutu Nauk Stosowanych AWF w Krakowie. Etyk. Obecnie uczestniczy w międzynarodowym projekcie naukowym HOMESIDE, poświęconym osobom z demencją. Współpracuje z organizacjami i placówkami opieki senioralnej w Polsce. Członek-założyciel Polskiego Stowarzyszenia Terapii Zajęciowej. Członek Stowarzyszenia Gerontologów Społecznych.

Bibliografia

Barcikowska M., Bilikiewicz A. (2004) Choroba Alzheimera w teorii i praktyce klinicznej, Lublin, Wydawnictwo Czelej.
Google Scholar

Buber M. (1992) Ja i Ty. Wybór pism filozoficznych, transl. by J. Doktór, Warszawa, Wydawnictwo Pax.
Google Scholar

Buber M. (1993) Problem człowieka, transl. by J. Doktór, Warszawa, PWN.
Google Scholar

Gadacz T. (2009) Filozofia dialogu in: T. Gadacz, Historia filozofii XX wieku. Nurty, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Illife S., Drennan V., Bradford Dementia Group (2001) Primary Care and dementia, London, Jessica Kingsley Publishers.
Google Scholar

Janus E. (2016) Psychologia w pracy terapeuty zajęciowego. Wybrane zagadnienia, Warszawa, Diffin.
Google Scholar

Kitwood T. (1993) Person and process in dementia, “Journal of Geriatric Psychiatry”, 8: 541–545.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/gps.930080702

Kitwood T. (1997) Dementia reconsidered: The person comes first, Buckingham, Open University Press.
Google Scholar

Kitwood T. (2005) Demenz. Der person-zentrierte Ansatz im Umgang mit verwirrten Menschen, Bern, Verlag Hans Huber.
Google Scholar

Kitwood T., Bredin K. (1992) Towards a theory of dementia care: personhood and well-being, “Ageing and Society”, 3 (12): 269–287.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0144686X0000502X

Morton I. (2002) Personenzentrierte Ansätze in der Betreuung von Menschen mit Demen, Stuttgart, Klett-Cota.
Google Scholar

Rogers C. R., Schmid P. F. (2004) Person-zentriert. Grundlagen von Theorie und Praxis. Mit einem kommentierten Beratungsgespräch von Carl R. Rogers, Mainz, Grünwald Verlag.
Google Scholar

Straś-Romanowska M. (2007) Późna dorosłość. Starzenie się in: Psychologia rozwoju człowieka, Psychologia rozwoju człowieka, B. Harwas-Napierała, J. Trempała J. (eds.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Tornstam L. (1989) Gero-transcendence: A reformulation of the disengagement theory, “Ageing. Clinical and Experimental Research”, 1 (1): 55–63.
Google Scholar

Tornstam L. (1999) Later-life transcendence: a new developmental perspective on ageing in: Religion, belief and spirituality in late life, L. E. Thomas, S. A. Eisendandler (eds.), New York, Springer.
Google Scholar

Welling K. (2004) Der person-zentrierte Ansatz von Tom Kitwood – ein bedeutender Bezugsrahmen für die Pflege von Menschen mit Demenz, “Unterricht Pflege“, 5 ( 9): 1–12.
Google Scholar

GUS, Statistics Poland (2016) Ludność w wieku 60+. Struktura demograficzna i zdrowie, http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-w-wieku-60-struktura-demograficzna-i-zdrowie,24,1.html [accessed: 5.07.2016].
Google Scholar

Opublikowane

2020-06-01

Jak cytować

Smrokowska-Reichmann, A. (2020). Senior jako Osoba w sytuacji choroby demencyjnej. Model Person – Centered Care Toma Kitwooda na tle filozofii dialogu. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 10(1), 51–61. https://doi.org/10.18778/2450-4491.10.05