Wpływ detalicznych sieci handlowych na rozwój lokalny małych miast i obszarów wiejskich w województwie śląskim

Małgorzata Twardzik; Krystian Heffner

doi:10.18778/1733-3180.31.03

Autor

Małgorzata Twardzik Unwersytet Ekonomiczny w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-1073-0176
Krystian Heffner Kolegium Ekonomii, Katedra Gospodarki Przestrzennej i Środowiskowej, ul. ks. bpa S. Adamskiego 7, 40-069 Katowice https://orcid.org/0000-0002-2737-6417

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.31.03

Słowa kluczowe:

handel detaliczny, sieci dyskontowe, małe miasta, obszary wiejskie

Abstrakt

Sieć handlu detalicznego w Polsce od początku transformacji ulega ciągłym zmianom strukturalnym, ilościowym oraz jakościowym. W strukturze sieci detalicznej pojawiają się nowe formaty handlu wielkopowierzchniowego, takie jak parki i galerie handlowe, obserwowany jest intensywny rozwój sieci dyskontowych, stosujących strategię niskich cen oraz selekcję oferty asortymentowej. Tradycyjne, małe sklepy coraz częściej działają w ramach sieci zintegrowanych, które pozwalają im na redukcję kosztów funkcjonowania. Istotne znaczenie dla rozwoju sieci detalicznej ma handel elektroniczny i nowe technologie wspierające procesy dystrybucyjne. Sytuacja zmienia się najszybciej w dużych ośrodkach miejskich, ale z czasem analogiczne zmiany zachodzą też w małych miastach i na obszarach wiejskich.

Duże i średniej wielkości miasta, jako atrakcyjne rynki zbytu, były naturalnym polem dla wzmożonej aktywności inwestycji handlowych. Od kilku lat inwestorzy rozpoczęli ekspansję do małych miast, które stanowią 76% liczby miast ogółem w Polsce.

Celem artykułu jest określenie wpływu detalicznych sieci handlowych, w szczególności dyskontowych, na rozwój małych miast oraz otaczających je obszarów wiejskich. W 2018 r. przeprowadzono badania pilotażowe w wybranych małych miastach i na obszarach wiejskich w województwie śląskim, położonych w strefie oddziaływania aglomeracji górnośląskiej. Do badań zakwalifikowano małe miasta, w których funkcjonują sieci dyskontowe. Dla pełniejszej oceny oddziaływania handlu sieciowego na rozwój lokalny zinwentaryzowano rozmieszczenie placówek handlowych w badanych jednostkach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adamowicz M., Zaręba M., 2015, Nowe formy handlu detalicznego w dużych i małych miastach Polski, „Economic and Regional Studies”, 8 (4): 5–21.
Google Scholar

Alzubaidi H., Vignali C., Davies B.J., Schmidt R.A., 1997, Town centre versus out-of-town shopping: A consumer perspective, „International Journal of Retail & Distribution Management”, 25: 78–89.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/09590559710160373

Angell R., Megicks P., Memery J., Heffernan T., Howell K., 2012, Understanding the
Google Scholar

Older Shopper: A Behavioural Typology, „Journal of Retailing and Consumer Services”, 19 (1): 259–269.
Google Scholar

Batty M., 1978, Reilly’s Challenge: New Laws of Retail Gravitation Which Define Systems of Central Places, „Environment and Planning”, 10: 185–219.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1068/a100185

Bilková K., Križan F., Horňák M., Barlík P., Zubriczký G., 2018, Food and non-food retail change in a post-communist country: A case study of the Gemer region in Slovakia, „Bulletin of Geography. Socio-Economic Series”, 39 (39): 7–20.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/bog-2018-0001

Burger M.J., Meijers E.J., van Oort F.G., 2014, Regional Spatial Structure and Retail Amenities in the Netherlands, „Regional Studies”, 48 (12): 1972–1992.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00343404.2013.783693

Ciechomski W., 2010, Handel jako dział gospodarki narodowej, [w:] Ciechomski W. (red.), Koncentracja handlu w Polsce i jej implikacje dla strategii konkurowania przedsiębiorstw handlowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Google Scholar

Ciok S., Ilnicki D., 2011, Handel detaliczny w przestrzeni dużego miasta na przykładzie Wrocławia, [w:] Koncepcje i Problemy Badawcze Geograﬁi, Wyższa Szkoła Gospodarki, Bydgoszcz: 219–236.
Google Scholar

Clarke I., Banga S., 2010, The economic and social role of small stores: A review of UK evidence, „The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research”, 20: 187–215.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09593961003701783

Craig C.S., Ghosh A., McLafferty S., 1984, Models of the retail location process: A review, „Journal of Retailing”, 60: 5–35.
Google Scholar

Czerwiński S., 2012, Centra handlowe – główne problemy badawcze, „Studia Miejskie”, 8: 171–188.
Google Scholar

Damurski Ł., Ładysz J., Zipser W., 2016, Trendy rozwoju usług publicznych i komercyjnych na obszarach podmiejskich na przykładzie powiatu wrocławskiego, „Studia Miejskie”, 22: 59–75.
Google Scholar

Davies R.L., 1972, Structural Models of Retail Distribution, „Transactions of the Institute of British Geographers”, 57: 59–82.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/621554

Davies W.K., 1967, Centrality and the Central Place Hierarchy, „Urban Studies”, 4: 61–79.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00420986720080041

de Beule M., van den Poel D., van de Weghe N., 2015, Assessing the principles of spatial competition between stores within a retail network, „Applied Geography”, 62: 125–135.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2015.04.015

DNB Bank Polska Deloitte, 2015, Kierunki 2014 – kluczowe czynniki determinujące handel w Polsce, Raport.
Google Scholar

Dzieciuchowicz J., 2013, Handel w przestrzeni wielkomiejskiej. Przykład Łodzi, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7969-972-8

Fishman Ch., 2009, Efekt Wal-Martu, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa.
Google Scholar

Gorter C., Nijkamp P., Klamer P., 2003, The attraction force of out‐of‐town shopping malls: A case study on run‐fun shopping in the Netherlands, „Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie”, 94 (2): 219–229.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9663.00250

Gosik B., 2016, Wpływ międzynarodowych sieci na przekształcenia handlu detalicznego w Polsce, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego”, 30(1): 109–123.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.301.8

Gosik B., 2017, Marketyzacja handlowa a zachowania konsumpcyjne mieszkańców małych miast, „Przegląd Nauk Ekonomicznych”, 26: 53–64.
Google Scholar

Gosik B., 2019, Marketyzacja handlowa na obszarach wiejskich województwa łódzkiego, „Studia Obszarów Wiejskich”, 55: 69–81, http://www.rcin.org.pl/igipz/Content/135356/WA51_169765_r2019-t55_SOW-Gosik.pdf (dostęp: 18.10.2020).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/SOW.55.5

Grzesiuk A., 2010, Handel detaliczny jako pracodawca we współczesnej gospodarce,
Google Scholar

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Google Scholar

Guy C.M., 1998, Controlling new retail spaces: The impress of planning policies in western Europe, „Urban Studies”, 35 (5–6): 953–979.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0042098984637

Guy C.M., 2007, Planning for Retail Development, Routledge, New York, http://dx.doi.org/10.1057/palgrave.rlp.5100068 (dostęp: 10.10.2018).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/palgrave.rlp.5100068

Hameli K., 2018, A Literature Review of Retailing Sector and Business Retailing Types, „ILIRIA International Review”, 8 (1): 67–87.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21113/iir.v8i1.386

Heffner K., 2009, Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich – porównania europejskie, [w:] Poczobut J. (red.), Specyfika odnowy małych i średnich miast w Polsce, Stowarzyszenie Forum Rewitalizacji, Kraków: 59–74.
Google Scholar

Heffner K., 2015, Oddziaływanie centrów handlowych na przekształcenia strefy zewnętrznej metropolii w województwie śląskim, [w:] Korenik S., Hajduga P., Rogowska M. (red.), „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, 408: 95–106, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2015.408.07

Heffner K., Marszał T., 2006, Uwarunkowania rozwoju i zmiany w zagospodarowaniu małych miast w Polsce w drugiej połowie XX w., [w:] Heffner K., Marszał T. (red.), Uwarunkowania rozwoju małych miast, „Biuletyn KPZK PAN”, 226: 7–20, Warszawa.
Google Scholar

Heffner K., Twardzik M., 2011, Wpływ centrów handlowych na funkcjonowanie obszarów w peryferyjnej strefie metropolii, [w:] Bartosiewicz B., Marszał T. (red.), Gospodarka małych miast z perspektywy 20 lat transformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź: 119–134.
Google Scholar

Kaczmarek T., 2010, Struktura przestrzenna handlu detalicznego: od skali globalnej do lokalnej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
Google Scholar

Kaczmarek T., 2011, Handel detaliczny w rozwoju funkcjonalnym i przestrzennym miast w Polsce, [w:] Wdowicka M., Mierzejewska L. (red.), Problemy rozwoju lokalnego i regionalnego na początku XXI w., „Biuletyn Instytutu Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM”, Poznań: 67–84.
Google Scholar

Knox P.L., Meyer H., 2011, Europe’s Internal Periphery. Small Towns in the Context of Reflexive Polycentricity, [w:] Lorentzen A., van Heur B. (red.), Cultural Political Economy of Small Cities, Routledge, London: 142–158.
Google Scholar

Kociuba D., 2006, Nowe przestrzenie handlowe Lublina, [w:] Jażdżewska I. (red.), Nowe przestrzenie w miastach. Ich organizacja i funkcje, „XIX Konwersatorium Wiedzy o Mieście”: 231–240, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Google Scholar

Krzysztofik R., Runge J., Spórna T., 2011, Delimitacja regionu Górnośląsko-zagłębiowskiej metropolii „Silesia”, Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, Sosnowiec.
Google Scholar

Kucharska B., 2019, Przedsiębiorstwa handlu detalicznego wobec problemów rynku pracy w Polsce, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, 20 (10): 157–169.
Google Scholar

Leeuwen E.S., van Rietveld P., 2011, Spatial Consumer Behaviour in Small and Medium-sized Towns, „Regional Studies”, 45 (8): 1107–1119.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00343401003713407

Lorentzen A., 2011, Sustaining Small Cities through Leisure, Culture and Experience Economy, [w:] Lorentzen A., van Heur B. (red.), Cultural Political Economy of Small Cities, Routledge, London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203803844

Masztalski R., Szumilas A., 2018, Place of the contemporary commerce in the spatial structure of small towns around Wrocław, „Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum”, 17 (3): 233–245.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/aspal.523

Mayer M., 2016, Przeobrażenia struktury handlowej miasta średniej wielkości na przykładzie Nysy, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego”, 30 (2): 155–170.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.302.10

Ozuduru B.H., Guldmann J.-M., 2013, Retail location and urban resilience: Towards a new framework for retail policy, S.A.P.I.E.N.S [Online], 6.1/2013, Online since 15 July 2014 (dostęp: 30.09.2020).
Google Scholar

Paddison A., Calderwood E., 2007, Rural retailing: A sector in decline?, „International Journal of Retail & Distribution Management”, 35: 136–155.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/09590550710728093

Patel J.D., Bhatt N., Shukla Y., Gadhavi D., 2015, Antecedents of rural and urban consumersʼ propensity to outshop and product specific outshopping behaviour, „Journal of Retailing and Consumer Services”, 26: 97–103.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2015.05.011

Przybyła K., Kachniarz M., Ramsey D., 2020, The investment activity of cities in the context of their administrative status: A case study from Poland, „Cities”, 97, https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102505
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.102505

Ptaček P., Szczyrba Z., 2007, Current suburbanisation trends in the Czech Republic and spatial transformation of retail, „Revija za geografijo”, 2007 (1–2): 55–65, Univerzita v Mariboru, Maribor.
Google Scholar

Rochmińska A., 2010, Sieci handlowe z kapitałem zagranicznym jako nowy element w strukturze miasta, [w:] Jażdżewska I. (red.) Duże i średnie miasta w Polsce w okresie transformacji, „XXII Konwersatorium Wiedzy o Mieście”: 163–167, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Google Scholar

Rochmińska A., 2013, Atrakcyjność łódzkich centrów handlowych oraz zachowania nabywcze i przestrzenne ich klientów, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-865-3

Roland Berger Strategy Consultants Report 2014, Linking the retail & wholesale sector with its macroeconomic environment, Brussels, April.
Google Scholar

Roland Berger Strategy Consultants Report, 2018, Fourth-Market-Expansion-Services-Report 2015–2018, http://www.rolandberger.com/en/Publications/Fourth-Market-Expansion-Services-Report 2015-2018 (dostęp: 21.02.2019).
Google Scholar

Runge J., Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., Runge A., 2014, Model urbanizacji złożonych układów osadniczych w świetle procesu kurczenia się miast w Polsce, [w:] Stryjakiewicz T. (red.), Kurczenie się miast w Europie Środkowo-Wschodniej, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 115–125.
Google Scholar

Spierings B., 2006, The return of regulation in the shopping landscape? Reflecting on the persistent power of city centre preservation within shifting retail planning ideologies, „Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie”, 97 (5): 602–609.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2006.00366.x

Szczyrba Z., 2010, Development of retail geographical structure in the Czech Republic: A contribution to the study of urban environment changes, „Acta Universitatis Palackianae Olomucensis – Geographica”, 41 (2): 5–20.
Google Scholar

Trembošová M., Dubcová A., Nagyová Ľ., Cagáňová D., 2020, Development of retail network on the example of three regional towns comparison in West Slovakia, Wireless Networks, http://dx.doi.org/10.1007/s11276-020-02272-9
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11276-020-02272-9

Twardzik M., 2013, The impact of shopping malls on the outer metropolitan zone and their social influence, [w:] Heffner K., Twardzik M. (red.), The Impact of Shopping Malls on the Outer Metropolitan Zones (The Example of the Silesian Voivodeship), „Studia Regionalia”, 37.
Google Scholar

Twardzik M., 2018, Centrum handlowe w procesie kształtowania struktury miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice.
Google Scholar

Ward S.V., 1998, Selling Places – The marketing and promotion of towns and cities 1850–2000, Routledge, London.
Google Scholar

Wilk W., 2006, Western European detail chaos in the Czech Republic, Poland and Slovakia – similarities and differences, „Miscellanea Geographica”, 12: 205–214.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/mgrsd-2006-0024

Wilk W., 2013, Miasta zbyt małe na handel z dyskontem, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 15: 21–37.
Google Scholar

Wrigley N., Cudworth K., Li J., 2012, The Impact of Small-Format In-Centre Foodstores on Small Towns, University of Southampton, http://www.riben.org.uk/report/
Google Scholar

Wrigley N., Dolega L., 2011, Resilience, fragility, and adaptation: New evidence on the performance of UK high streets during global economic crisis and its policy implications, „Environment and Planning A”, 43: 2337–2363.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1068/a44270

Wrigley N., Lambiri D., 2014, High Street Performance and Evolution: A brief guide to the evidence, University of Southampton, July 2014, http://eprints.soton.ac.uk/367614/1/HighStreetBriefGuide_July2014%28final%29.pdf (dostęp: 3.09.2018).
Google Scholar

Wrigley N., Shaw H., Lowe M., Guy C., Wood S., 2007, Relocalising Food Shopping: Consumer Responses to Supply Chain Transformation in the UK Convenience Store Sector, University of Southampton.
Google Scholar

http://www.dystans.org
Google Scholar

http://www.wiadomoscihandlowe.pl/ (dostęp: 16.09.2019).
Google Scholar

https://innpoland.pl/ (dostęp: 21.08.2019).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1055/a-0852-4817