Discourse, Critique and Subject in Vocational Language Education in Germany: An Outline of the Concept of Critical Foreign Language Didactics

Łukasz Kumięga

doi:10.18778/1733-8069.16.4.07

Autor

Łukasz Kumięga Silesian University of Technology, Institute of Education and Communication Research, Hutnicza 9-9A, 44-100 Gliwice https://orcid.org/0000-0002-8034-3593

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.4.07

Słowa kluczowe:

dydaktyka języków obcych, krytyczna analiza dyskursu, postfoucaultowska analiza dyskursu, formowanie podmiotu, formy subiektyfikacji

Abstrakt

Celem artykułu jest próba włączenia perspektywy krytyczno-dyskursywnej do refleksji nad edukacją zawodowo-językową w Niemczech i naszkicowanie zrębów krytycznej dydaktyki języków obcych, czerpiącej z krytycznej i postfoucaultowskiej analizy dyskursu. Pierwsza część artykułu to rekonstrukcja uwikłania edukacji zawodowo-językowej w szereg kontekstów (politycznych, migracyjnych i integracyjnych). Krytyczna dydaktyka języków obcych, stanowiąca transformatywną odmianę dydaktyki językowej, mająca za przedmiot swoich dociekań edukację zawodowo-językową, postrzegana będzie jako program badawczy nawiązujący do refleksji nad edukacją i wychowaniem (w ramach pedagogiki krytycznej), nad nauczaniem i uczeniem się (w ramach dydaktyki ogólnej o nachyleniu krytycznym) oraz nad edukacją językową i jej specyfiką w nauczaniu i uczeniu się poszczególnych języków (w ramach dydaktyki języków obcych). W ostatniej części artykułu przedstawione zostaną implikacje metodologiczne poprzez wskazanie potencjalnych kierunków i poziomów analizy edukacji zawodowo-językowej oraz próba ich dalszej specyfikacji zmierzająca w kierunku krytycznej analizy formowania podmiotu oraz form subiektyfikacji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Łukasz Kumięga - Silesian University of Technology, Institute of Education and Communication Research, Hutnicza 9-9A, 44-100 Gliwice

Łukasz Kumięga – linguist, discoursologist, interested in relationships between language and social processes. Assistant professor at the Institute of Education and Communication Research of the Silesian University of Technology, director of the Academic Centre of German Language and Culture in Gliwice. Author of a monograph on street demonstrations of extreme right-wing movements in Germany, co-editor of multi-author monographs from the area of interdisciplinary relationships of linguistics with other humanities and social sciences. Currently conducting research at the intersection of language, discourse, education and migration.

Bibliografia

Bührmann, Andrea D. 2007. “Soziale Arbeit und die (Trans-) Formierung moderner Subjektivierungsweisen.” Pp. 59-64 in Foucaults Machtanalytik und Soziale Arbeit. Eine kritische Einführung und Bestandsaufnahme, edited by R. Anhorn, F. Bettinger, and J. Stehr. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-531-90710-9_4

Bührmann, Andrea D. 2012. “Das unternehmerische Selbst: Subjektivierungsform oder Subjektivierungsweise.” Pp. 145-164 in Diskurs, Macht und Subjekt: Theorie und Empirie von Subjektivierung in der Diskursforschung, edited by R. Keller, W. Schneider, and W. Viehöver. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-531-93108-1_8

Czachur, Waldemar. 2020. Lingwistyka dyskursu jako integrujący program badawczy. Wroclaw: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Google Scholar

Czyżewski, Marek. 1996. “‘Das versteh ich nich.’ Grenzen der Argumentation und andere kommunikative Merkmale in der sprachlichen Beratung.” Pp. 25-36 in ‘Jeder Deutsche kann das verstehen.’ Probleme im interkulturellen Arbeitsgesprach, edited by R. Kokemohr and H-Ch. Koller. Weinheim: Deutscher Studien Verlag.
Google Scholar

Czyżewski, Marek. 2009. “Między panoptyzmem i rządomyślnością – uwagi o kulturze naszych czasów.” Kultura Współczesna 2:83-95.
Google Scholar

Czyżewski, Marek. 2013. “Teorie dyskursu i dyskursy teorii.” Kultura i Społeczeństwo 2:3-25.
Google Scholar

Duszak, Anna. 1998. Tekst, dyskurs, komunikacja międzykulturowa. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Duszak, Anna and Norman Fairclough. 2008. “Wstęp: Krytyczna analiza dyskursu – nowy obszar badawczy dla lingwistyki i nauk społecznych.” Pp. 7-29 in Krytyczna analiza dyskursu: interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, edited by A. Duszak and N. Fairclough. Cracow: Universitas.
Google Scholar

Firkowska-Mankiewicz, Anna. 2012. Edukacja włączająca zadaniem na dziś polskiej szkoły. Warsaw: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Google Scholar

Foucault, Michel. 1990. “Qu’est-ce que la critique?” Bulletin de la Société Française de Philosophie 2:35-63.
Google Scholar

Foucault, Michel. 2012. Narodziny biopolityki. Wykłady z Collège de France 1978/1979. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Fowler, Roger. 1991. Language in the News: Discourse and Ideology in the Press. London: Routledge.
Google Scholar

Fowler, Roger et al. 1979. Language and Control. London: Routledge & Kegan Paul.
Google Scholar

Gębal, Przemysław E. 2013. Modele kształcenia nauczycieli języków obcych w Polsce i w Niemczech. W stronę glottodydaktyki porównawczej. Cracow: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Gębal, Przemysław E. 2018. Podstawy dydaktyki języka polskiego jako drugiego. Podejście integracyjno-inkluzyjne. Cracow: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Gębal, Przemysław E. 2019. Dydaktyka języków obcych. Wprowadzenie. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Gębal, Przemysław E. and Łukasz Kumięga (eds.). 2020. Między lingwistyką a pedagogiką. Konteksty glottodydaktyczne i pedeutologiczne. Torun: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Gębal, Przemysław E. and Władysław T. Miodunka. 2020. Dydaktyka i metodyka nauczania języka polskiego jako obcego i drugiego. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Giroux, Henry. 1983. Theory and Resistance in Education: A Pedagogy for the Opposition. South Hadley, MA: Bergin & Garvey.
Google Scholar

Grucza, Franciszek. 1978. “Glottodydaktyka, jej zakres i problemy.” Przegląd Glottodydaktyczny 1:7-12.
Google Scholar

Huhta, Marjatta et al. 2013. Needs Analysis for Language Course Design: A Holistic Approach to ESP. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Klus-Stańska, Dorota. 2018. Paradygmaty dydaktyki. Myśleć teorią o praktyce. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Koller, Hans-Christoph. 1999. “Lesarten. Über das Geltendmachen von Differenzen im Forschungsprozeß.” Zeitschrift für Erziehungswissenschaft 2:195-209.
Google Scholar

Kopytowska, Monka and Łukasz Kumięga. 2017. “Krytyczna analiza dyskursu: konteksty, problemy, kierunki rozwoju.” Pp. 177-207 in Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych, edited by M. Czyżewski et al. Warsaw: Wydawnictwo Sedno.
Google Scholar

Kumiega, Łukasz. 2020a. “Berufsbezogene Sprachbildung und Diskurs. Theoretische und methodologische Verortungen.” Pp. 67-77 in Sprache und Gesellschaft. Theoretische und empirische Kontexte der Linguistik, edited by J. Szczęk and Ł. Kumięga. Berlin: Peter Lang.
Google Scholar

Kumięga, Łukasz. 2020b. “Edukacja zawodowo-językowa w Niemczech w świetle krytycznej i postfoucaultowskiej analizy dyskursu.” Pp. 14-32 in Między lingwistyką a pedagogiką. Konteksty glottodydaktyczne i pedeutologiczne, edited by P. E. Gębal and Ł. Kumięga. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Kumiega, Łukasz and Monika Nawracka. 2020. “Migracje a edukacja językowa w Polsce. Zarys projektu badawczego.” Pp. 66-80 in Tradycyjne podejście i nowe perspektywy w nauczaniu języków obcych. Aspekty, metody, realizacje, edited by E. Bieńkowska-Kajko, E. Mężyk, and B. Stefanowicz. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
Google Scholar

Kwieciński, Zbigniew. 2007. “Potrzeba alfabetyzacji krytycznej.” Pp. 27-33 in Edukacja, moralność, sfera publiczna. Materiały z VI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego PTP, edited by J. Rutkowiak, D. Kubinowski, and M. Nowaka. Lublin: Oficyna Wydawnicza Verba.
Google Scholar

Lewicka, Grażyna. 2007. Glottodydaktyczne aspekty akwizycji języka drugiego a konstruktywistyczna teoria uczenia się. Wroclaw: Atut.
Google Scholar

Nawracka, Monika. 2020. Nauczanie języka polskiego jako obcego w perspektywie refleksyjnej i kulturowej. Cracow: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/9788381382984

Nowicka, Magdalena. 2016. “Postfoucaultowska analiza dyskursu – problemy i szanse dydaktyczne.” Pp. 159-181 in Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne, edited by W. Czachur, A. Kulczyńska, and Ł. Kumięga. Cracow: Universitas.
Google Scholar

Ostrowicka, Helena. 2017. Przemyśleć z Michelem Foucaultem edukacyjne dyskursy o młodzieży. Dyspozytyw i urządzanie. Cracow: Oficyna Wydawnicza „Impuls.”
Google Scholar

Pfeiffer, Waldemar. 2001. Nauka języków obcych. Od praktyki do praktyki. Poznan: Wydawnictwo Wagros.
Google Scholar

Piekot, Tomasz and Grzegorz Zarzeczny. 2010. “Między zdrowym rozsądkiem a polityczną poprawnością – polskie podręczniki do nauczania języka polskiego jako obcego oczami cudzoziemców.” Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 17:517-528.
Google Scholar

Reisigl, Martin. 2010. “Dyskryminacja w dyskursach.” Tekst i Dyskurs = Text und Diskurs 3:27-61.
Google Scholar

Rylke, Hanna. 1984. “Drugi program w szkole. Rola osobistego wymiaru w pracy nauczyciela.” Kwartalnik Pedagogiczny 1:75-85.
Google Scholar

Sennett, Richard. 1998. The Corrosion of Character: The Personal Consequences of Work in the New Capitalism. London, New York: W. W. Norton & Company.
Google Scholar

Stankiewicz, Katarzyna and Anna Żurek. 2016. “Der heimliche Lehrplan im DaF Unterricht.” Zielsprache Deutsch 2:39-51.
Google Scholar

Stachowiak, Jerzy. 2013. “Pedagogizacja medialna i wzór przedsiębiorcy samego siebie.” Societas/Communitas 2(16):141-161.
Google Scholar

Szkudlarek, Tomasz. 2010. “Wyzwanie pedagogiki krytycznej.” Pp. 9-48 in Wyzwania pedagogiki krytycznej i antypedagogiki, edited by B. Śliwerski and T. Szkudlarek. Cracow: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Śliwerski, Bogusław. 2015. Edukacja (w)polityce. Polityka (w)edukacji. Cracow: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Vogt, Karin. 2011. Fremdsprachliche Kompetenzprofile: Entwicklung und Abgleichung von GeR-Deskriptoren für Fremdsprachenlernen mit einer beruflichen Anwendungsorientierung. Tübingen: Narr Verlag.
Google Scholar

Wilczyńska, Weronika. 1999. Uczyć się czy być nauczanym: o autonomii w przyswajaniu języka obcego. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Yildirim-Krannig, Yeliz. 2014. Kultur zwischen Nationalstaatlichkeit und Migration. Bielefeld: transcript Verlag.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/transcript.9783839427262

Zarzycka, Grażyna. 2000. “Etnocentryzm, polonocentryzm, wielokulturowość, wielogłosowość... – opis orientacji obecnych w nauczaniu języków obcych.” Pp. 69-81 in Polonistyka w świecie. Nauczanie języka i kultury polskiej studentów zaawansowanych, edited by J. Mazur. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Żylińska, Marzena. 2009. “Konstruktywistyczna dydaktyka języków obcych.” Języki Obce w Szkole 1:5-14.
Google Scholar