https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/issue/feedActa Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica2023-11-30T08:32:39+01:00Marcin Kotrasmarcin.kotras@uni.lodz.plOpen Journal Systems<div style="text-align: justify;"> <p>Profil czasopisma <em>Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica</em> obejmuje szeroko rozumianą problematykę społeczną. Intencją redakcji jest publikowanie artykułów będących wynikiem oryginalnych badań empirycznych indywidualnych i zespołowych. Jesteśmy otwarci na różne paradygmaty teoretyczne i metodologiczne. W czasopiśmie chcemy zamieszczać artykuły mieszczące się w polu nauk społecznych i humanistycznych. Czekamy na teksty odwołujące się do klasycznej i współczesnej refleksji socjologicznej, odnoszące się do wszystkich jej subdyscyplin. Zależy nam również na opracowaniach podejmujących problematykę łączącą socjologię z innymi dyscyplinami takimi jak: antropologia, etnografia, nauka o polityce, psychologia społeczna, psychosocjologia, demografia, nauka o zarządzaniu.</p> </div>https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21139Editorial2023-11-29T13:46:17+01:00Małgorzata Marks-Krzyszkowskasocwim@uni.lodz.plAgnieszka Murawskasocwim@uni.lodz.plJakub Ryszard Stempieńsocwim@uni.lodz.pl2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21154Rustica Nova. Nowa wieś na Węgrzech na przełomie tysiącleci2023-11-30T08:32:15+01:00Imre Kováchkovach.imre@tk.hu<p>Artykuł stanowi kompleksowe spojrzenie na złożoną transformację obszarów wiejskich na Węgrzech na przełomie tysiącleci. Postsocjalistyczna reprywatyzacja gruntów zapewniła ziemię ponad 2 milionom rodzin, ale do czasu przystąpienia do UE (2004 r.) rozwinęła się już wysoce skoncentrowana struktura dużych posiadłości. Populacja wiejska, w społeczeństwie węgierskim, nieco się zmniejszyła, ale jej odsetek pozostał wysoki na poziomie około jednej trzeciej, a wraz z mieszkańcami miast wiejskich na poziomie 50%. Pomimo zachowanych i hybrydowych struktur nastąpił zanik tradycyjnego chłopstwa, a w wyniku turystyki powstał nowy rodzaj relacji między miastem a wsią. Rozpoczęła się kulturowa reinterpretacja wsi i jej tradycji. Mimo to niekorzystne warunki społeczne nadal silniej koncentrują się na wsiach niż w miastach.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21140Asocjacje, sieci i obywatelskie cnoty. Kondycja organizacji pozarządowych w Polsce w świetle rozważań Pawła Starosty nad kapitałem społecznym2023-11-30T08:32:39+01:00Wojciech Kniećkniec@umk.plElwira Piszczekelwirapi@umk.pl<p>W twórczości naukowej prof. Pawła Starosty problematyka związana z kapitałem społecznym występuje często i w sposób wielowymiarowy. Oryginalność rozważań nad kapitałem społecznym według autorów niniejszej publikacji obejmuje następujące kwestie: uznanie przewagi asocjacyjnych funkcji kapitału społecznego nad tymi o charakterze generatywnym, przyznanie szczególnej ważności sieciom współpracy, wymiany wiedzy oraz korzyści płynących z umiejętności jednostek do sytuowania się w tych sieciach, wreszcie – kardynalne znaczenie „obudowy instytucjonalnej” kapitału społecznego dla jego jakości oraz zwrócenie uwagi na specyfikę kapitału społecznego polskiego Trzeciego Sektora jako „kapitału lokalnych liderów”. Autorzy postanowili wykorzystać tak zarysowaną optykę postrzegania kapitału społecznego do analizy zebranego przez siebie materiału z badań nad kondycją Trzeciego Sektora na terenach wiejskich Polski. Stwierdzono wysoką przydatność rozważań Pawła Starosty nad kapitałem społecznym do wyjaśniania specyficznych cech „obywatelskiej wiejskości” w Polsce: zaletami i wadami liderskiego kapitału społecznego, niedostatkiem powiązań sieciowych wiejskiego Trzeciego Sektora, wreszcie – zderzania się wysokiego poziomu poczucia sprawstwa z rozczarowaniem niekorzystnym klimatem wokół aktywności społecznej w środowiskach lokalnych.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21142Partycypacja obywatelska w badaniach Pawła Starosty2023-11-30T08:32:37+01:00Agnieszka Murawskaagnieszka.murawska@uni.lodz.plMałgorzata Marks-Krzyszkowskamalgorzata.marks@uni.lodz.pl<p>Badania dotyczące kondycji demokracji w krajach posocjalistycznych przede wszystkim skupiają się na kwestiach aktywności obywatelskiej. Celem artykułu jest zaprezentowanie zagadnienia uczestnictwa obywatelskiego w dorobku publikacyjnym profesora Pawła Starosty. Tekst ma charakter studium przeglądowego. Szczególną uwagę skoncentrowano na kontekście społecznym, celach i kierunkach badań, definiowaniu i determinantach partycypacji publicznej oraz na głównych wynikach obserwacji prowadzonych przez Pawła Starostę. Widoczny w analizowanych pracach wkład w naukę prof. Pawła Starosty polega rozszerzeniu postrzegania partycypacji publicznej poza wymiar behawioralny oraz skonstruowaniu koncepcji teoretycznych tłumaczących zaangażowanie polityczne według kryterium podmiotowości, a także wyodrębnieniu idealnych typów zaangażowania politycznego na poziomie lokalnym. Podsumowując, uzasadniony wydaje się wniosek o znacznym potencjale aplikacyjnym prac badawczych Pawła Starosty, zarówno w kontekście stosowanych metod pomiaru, jak i wyjaśniania zjawisk partycypacji na poziomie lokalnym. Szczególnie duża w tym zakresie może być wartość porównawcza dla badaczy układów lokalnych, zwłaszcza wiejskich (tzw. rural studies), reprezentujących różne dyscypliny naukowe, w tym np. socjologię polityki, socjologię wsi lub miasta, geografię społeczno-polityczną.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21146Korzyści z wdrożenia koncepcji miasta 15-minutowego w stymulowaniu społecznych potencjałów odrodzenia miast2023-11-30T08:32:34+01:00Agnieszka Michalska-Żyłaagnieszka.michalska-zyla@uni.lodz.pl<p>Prezentowana w artykule problematyka stanowi propozycję przyjrzenia się określonej wizji organizacji społeczno-przestrzennej miasta, jaką jest koncepcja miasta 15-minutowego. W proponowanym ujęciu koncepcja ta może stać się źródłem inspiracji dla rozwoju miast, a także czynnikiem stymulującym społeczny potencjał odradzenia miast po kryzysie. W sferze teoretycznej podstawą rozważań przedstawionych w niniejszym tekście jest perspektywa społeczno-przestrzenna, zgodnie z którą miasto postrzegane jest jako struktura społeczno-przestrzenna, która reprodukowana jest poprzez codzienne praktyki społeczne, odzwierciedlające zarówno zinstytucjonalizowane wzorce, jak i materialną organizację przestrzeni. Niniejszy tekst stanowi wkład w dyskusję na temat potencjalnych korzyści płynących z zastosowania koncepcji 15-minutowego miasta dla rozwoju i odrodzenia miast zgodnie z ideą miast przyjaznych do życia, zapewniających wysoką jakość życia ich mieszkańcom.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21148Łódź w procesie dezindustrializacji. Społeczne aspekty transformacji systemowej 1990–20042023-11-30T08:32:31+01:00Wielisława Warzywoda-Kruszyńskawwkruszynska@gmail.comKamil Kruszyńskikamil.kruszynski@uni.lodz.pl<p>Celem artykułu jest przedstawienie krótkiej historii Łodzi na tle wydarzeń historycznych prowadzącej do dezindustrializacji miasta w okresie transformacji gospodarczej Polski. Jako trauma „wielkiej zmiany” w latach 1990–2004 dokumentowana jest juwenilizacja biedy w Łodzi, niebrana pod uwagę i niedostrzegana przez architektów i realizatorów przejścia od gospodarki centralnie sterowanej do gospodarki rynkowej.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21152Czy specjalne strefy ekonomiczne przyczyniły się do zróżnicowania regionalnego w Polsce?2023-11-30T08:32:22+01:00Tomasz Dorożyńskitomasz.dorozynski@uni.lodz.plJanusz Świerkockijanusz.swierkocki@uni.lodz.pl<p>Głównym celem artykuły jest zaprezentowanie wyników specjalnych stref ekonomicznych (SSE) w układzie wojewódzkim osiągniętych w ciągu 25 lat działalności oraz ich roli w ograniczaniu regionalnych nierówności gospodarczych. SSE utworzono z myślą, aby łagodzić trudności związane z bezrobociem, które ujawniła transformacja polskiej gospodarki. Liczono, że dzięki zachętom inwestycyjnym kapitał napłynie przede wszystkim do regionów najbardziej dotkniętych zmianami. Intencje te nie znalazły jednak ustawowego zabezpieczenia. W efekcie inwestycje strefowe koncentrowały się w południowej, centralnej i zachodniej Polsce, czyli znalazły się na terenie niemal całego kraju. Tylko wschodnie, najbiedniejsze województwa cieszyły się wyraźnie mniejszym zainteresowaniem. Było ono pochodną struktury własnościowej kapitału. W strefach zdecydowanie dominowali bowiem inwestorzy zagraniczni. Pewne zmiany w tym zakresie przyniosła Polska Strefa Inwestycji, następczyni SSE. Proste analizy statystyczne sugerują, że, wbrew założeniom, strefy nie przyczyniły się do zmniejszenia regionalnych dysproporcji mierzonych poziomem PKB na mieszkańca, a nawet mogły oddziaływać w kierunku ich wzrostu. Rozstrzygniecie tej kwestii wymagałoby bardziej pogłębionych badań.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023 https://czasopisma.uni.lodz.pl/sociologica/article/view/21153Sześć twierdzeń teorii dezintegracji społecznej2023-11-30T08:32:19+01:00Jakub Ryszard Stempieńj.r.stempien@wp.pl<p>Artykuł prezentuje własną propozycję teoretyczną autora, stanowiącą próbę opisu specyfiki i kondycji współczesnego społeczeństwa. Prezentowane w pracy podejście nawiązuje do tradycji myśli funkcjonalnej w socjologii, akcentując systemiczny charakter takich całości społecznych, jak społeczeństwo. Zarazem konwencjonalna przesłanka funkcjonalizmu dotycząca zbornego charakteru systemów społecznych jest tu odrzucana. W związku z tym, proponowane podejście teoretyczne jest tu nazywane teorią dezintegracji społecznej. W artykule wprowadzonych i omówionych zostało sześć twierdzeń tej teorii.</p>2024-01-17T00:00:00+01:00Prawa autorskie (c) 2023