Odzyskiwanie głosu – zmiana paradygmatu w badaniu transpłciowości

Autor

  • Małgorzata Bieńkowska PhD hab., Associate Professor at the UwB, Department of Sociology of Culture, Institute of Sociology, University of Bialystok, Plac NZS 1, 15-420 Białystok https://orcid.org/0000-0001-9669-6089

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.72.04

Słowa kluczowe:

transpłciowość, dewiacja, paradygmat, medycyna

Abstrakt

Celem prezentowanego tekstu jest ukazanie, jak zmieniło się w ciągu ostatnich lat to, jak na gruncie nauki analizuje się transseksualność/ transpłciowość, jak ścierają się ze sobą dwa rodzaje dyskursów – medyczny i społeczny. Efektem tego starcia stało się zmienienie medycznego zawłaszczania transseksualności jako zjawiska wyłącznie medycznego, klasyfikowanego jako odstępstwo od normy. Konsekwentnie też w tekście będą stosowane terminy ukazujące pewną przemianę w podejściu do opisywanego zjawiska – od transseksualizmu, przez transseksualność do współczesnego trans osoby/ osoby z transseksualnością. Ta nomenklatura odzwierciedla bowiem pewną dostrzegalną zmianę paradygmatu.

Bibliografia

Bem L.S. (2000), Męskość kobiecość. O różnicach wynikających z płci, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Bieńkowska M. (2011), Dylematy badacza – wybrane niuanse z badań nad transseksualizmem, [in:] K. Slany, B. Kowalewska, M. Ślusarczyk (eds.), Kalejdoskop Genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Bieńkowska M. (2012), Transseksualizm w Polsce. Wymiar indywidualny i społeczny przekraczania binarnego systemu płci, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
Google Scholar

Bieńkowska M. (2013), Transobywatelstwo po polsku. Transseksualista/tka jako obywatel, “Pogranicze. Studia Społeczne”, no. 22, pp. 172–183.
Google Scholar

Buczkowski A. (2005), Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar

Dynarski W., T jak trans, http://www.innastrona.pl/magazyn/bequeer/transseksualizm-transplciowosc.phtml (accessed 1.06.2012).
Google Scholar

Ekins R., King D. (2006), The Transgender Phenomenon, Sage, London.
Google Scholar

Fajkowska-Stanik M. (2001), Transseksualizm i rodzina. Przekaz pokoleniowy wzorów relacyjnych w rodzinach osób transseksualnych, Uniwersytet Humanistycznospołeczny SWPS, Warszawa.
Google Scholar

Foucault M. (1993), Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Aletheia, Warszawa.
Google Scholar

Garfinkel H. (2007), Studia z etnometodologii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Goffman E. (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, transl. A. Dzierżyńka, J. Tokarska-Bakir, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Hale J. (1997), Suggested Rules for Non-Transsexuals Writing about Transsexuals, Transsexuality, Transsexualism, or Trans, https://hivdatf.files.wordpress.com/2010/09/suggested-rules-for-non-modified.pdf (accessed 20.05.2019).
Google Scholar

Hines S. (2007), TransForming gender. Transgender practices of identity and intimacy and care, The Policy Press, Bristol.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt9qgpqw

Hines S. (2008), (Tran)formacja gender: zmiana społeczna i transgenderowe obywatelstwo, transl. M. Maciejewska, [in:] E.H. Oleksy (ed.), Tożamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Itani S. (2011), Sick but Legitimate? Gender Disorder and New Gender Identity Category in Japan, [in:] P.J. McGann, D.J. Hutson (eds.), Sociology of Diagnosis, Howard House, Emerald Group Publishing Limited, Bingley.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/S1057-6290(2011)0000012017

Karnat-Napieracz A., Liber Z. (2015), Odczarować ZWDPF – zespół wrodzonej dezakceptacji płci fenotypowej. Refleksje wokół książki Małgorzaty Bieńkowskiej Transseksualizm w Polsce. Wymiar indywidualny i społeczny przekraczania binarnego systemu płci (2012), “Aerument. Biannual Philosophical Journal”, vol. 5, pp. 501–518.
Google Scholar

Kłonkowska A. (2012), Czy potrzebna nam płeć? Zjawisko androgynii wobec dychotomii płci, [in:] A. Kłonkowska (ed.), Transpłciowość – androgynia. Studia o przekraczaniu płci, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar

Kłonkowska A. (2017), Płeć dana czy zadana. Strategie negocjacji (nie)tożsamości transpłciowej w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar

Matusumoto D., Juang L. (2007), Psychologia międzykulturowa, transl. A. Nowak, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Rzeczkowski M., marcinrzeczkowski.com (accessed 10.01.2012).
Google Scholar

Shilling C. (2010), Socjologia ciała, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Stryker S. (2006), (De)Subjugated Knowledges. An introdaction to Transgender Studies, [in:] S. Stryker, S. Whittle (eds.), The Transgender Studies Reader, Routledge, New York–London.
Google Scholar

Stryker S., Whittle S. (eds.) (2006), The Transgender Studies Reader, Routledge, New York–London.
Google Scholar

Whittle S. (2006), Foreword, [in:] S. Stryker, S. Whittle (eds.), The Transgender Studies Reader, Routledge, New York–London.
Google Scholar

http://www.wpath.org/documents2/socv6.pdf/ (accessed 10.02.2012).
Google Scholar

https://www.biography.com/people/lili-elbe-090815 (accessed 20.02.2019).
Google Scholar

Opublikowane

2020-03-30

Jak cytować

Bieńkowska, M. (2020). Odzyskiwanie głosu – zmiana paradygmatu w badaniu transpłciowości. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (72), 67–78. https://doi.org/10.18778/0208-600X.72.04