Edukacja literacko-kulturowa „ekranowych czytelników”. Refleksje inspirowane nową podstawą programową i nie tylko
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.56.17Słowa kluczowe:
edukacja polonistyczna, kultura i literatura, reforma oświaty, podstawa programowa, strategie kształcenia, uczniowie, czytanie, „epoka ekranów”Abstrakt
Artykuł jest głosem w dyskusji nad zmianami, które wiążą się z nową reformą polskiej oświaty (wprowadzaną od roku szkolnego 2017/2018). Ważną jej część stanowi projektowany w podstawie programowej proces kształcenia kulturowo literackiego uczniów klas 4–8, którzy są tu opisywani jako reprezentanci pokolenia „ekranowych czytelników”. Przyjęta perspektywa pozwoliła przedstawić możliwe kierunki postępowania dydaktycznego wobec potrzeb rozwojowych i społeczno-kulturowych uczniów wzrastających pod znacznym wpływem nowoczesnych mediów i technologii. Zaproponowane rozwiązania są przykładem i zachętą do interpretacyjnego, refleksyjnego, twórczego czytania i wdrażania aktualnej podstawy programowej.
Pobrania
Bibliografia
Andrukowicz Wiesław, Edukacja integralna, Impuls, Krakow 2001.
Google Scholar
Biedrzycki Krzysztof, “Szkoła jak z ‘Ziemi obiecanej’”, Gazeta Wyborcza 2016, 25–26.06.2016.
Google Scholar
Bodzioch-Bryła Bogusława, Z nowymi medi@mi „w kulturze” i „o kulturze”. Studia Kulturoznawcze, WAM, Krakow 2015.
Google Scholar
Borawska-Kalbarczyk Katarzyna, Kompetencje informacyjne uczniów w perspektywie zmian szkolnego środowiska uczenia się, Wydawnictwo Akademickie “Żak”, Warsaw 2015, p. 448.
Google Scholar
Bortnowski Stanisław, “Czy literatura piękna przyda(je) się jeszcze wychowaniu? Z perspektywy dydaktyka literatury”, in: Wychowanie. Pojęcia – Procesy – Konteksty. Interdyscyplinarne ujęcie, Maria Dudzikowa, Maria Czerepniak-Walczak (eds.), vol. III , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007, p. 283. [Unless indicated otherwise, English versions of quotations were translated from Polish].
Google Scholar
Bortnowski Stanisław, Jak zmienić polonistykę szkolną, Stentor, Krakow 2009.
Google Scholar
Chrząstowska Bożena, “Czego Jaś się nie nauczy…”, in: Problemy współczesnej edukacji historycznej, M. Kujawska (ed.), UAM, Poznań 2001, p. 73.
Google Scholar
Chrząstowska Bożena, Słowo wstępne do: Programu liceum ogólnokształcącego, liceum zawodowego i technikum, Warsaw 1990, p. 6.
Google Scholar
Chrząstowska Bożena, “Szkoła w zapaści czy ożywienie”, Polonistyka 2013, issue 3, p. 3.
Google Scholar
Chrząstowska Bożena, “W trosce o szkołę i język polski”, Polonistyka 2009, issue 4.
Google Scholar
Cudowska Agata, “Rozwijanie zdolności metapoznawczych dziecka jako niezbywalny element jego podmiotowego bycia w świecie”, in: Media elektroniczne w życiu dziecka w kontekście wartości wychowawczych oraz zagrożeń, Jadwiga Izdebska, Trans Humana, Białystok 2008.
Google Scholar
Dąbrówka Andrzej, Maryl Maciej, Wójtowicz Aleksandra (eds.), Teksty kultury uczestnictwa, IBL, Warsaw 2016.
Google Scholar
Dobra Szkoła. Reforma edukacji. Najważniejsze zmiany. Pytania i odpowiedzi. Ministry of National Education, http://reformaedukacji.men.gov.pl/wp-content/uploads/2016/11/broszura-dobra-szkola-plikinternetowy.pdf [accessed on: 15.12.2017].
Google Scholar
Dróżdż Andrzej, Od liber mundi do hipertekstu. Książka w świecie utopii, Biblioteka Analiz, Warsaw 2009, 2nd edition, p. 346–347.
Google Scholar
Garbula-Orzechowska Joanna, “Perspektywa konstruktywistyczna w dydaktyce”, in: Paradygmaty współczesnej dydaktyki, Lucyna Huryło et al. (eds.), Impuls, Krakow 2009.
Google Scholar
Gołębiewski Łukasz, Gdzie jest czytelnik, Biblioteka Analiz, Warsaw 2012.
Google Scholar
Gołębiewski Łukasz, Śmierć książki. No future book, Biblioteka Analiz, Warsaw 2008.
Google Scholar
Gora Jerzy, “Koncepcja człowieka jako kwestia przedzałożeniowości myślenia i postępowania pedagogicznego”, in: Fundamenty edukacyjnej wspólnoty, Joanna Danilewska (ed.), Krakow 2005, p. 266.
Google Scholar
Grodecka Aneta, “Dydaktyka polonistyczna w kontekstach neuronalnych”, in: Edukacja polonistyczna. Metamorfozy kontekstów i metod, Małgorzata Karwatowska, Leszek Tymiakin (eds.), UMCS, Lublin 2017.
Google Scholar
Grodecka Aneta, Podemska-Kałuża Anna, Wielozmysłowość. Filozofia i dydaktyka, UAM, Poznań 2012.
Google Scholar
Jankowski Dzierżymir, Edukacja wobec zmiany, Adam Marszałek, Toruń 2006, pp. 199–200.
Google Scholar
Karpińska Anna, “Dydaktyczne myślenie o szkole jako miejscu edukacyjnej szansy – dydaktyczne dylematy i strategie”, in: Edukacja w perspektywie wyzwań współczesności, Andrea Harbatski, Elżbieta Krysztofik-Gogol (eds.), Adam Marszałek, Toruń 2016, p. 31.
Google Scholar
Karwatowska Małgorzata, Tymiakin Leszek (eds.), “Edukacja polonistyczna w perspektywie najnowszych zmian. DYSKUSJA PANELOWA”, in: Edukacja polonistyczna. Metamorfozy kontekstów i metod, UMCS, Lublin 2017.
Google Scholar
Klebeko Beata, “Czytelnik w mediosferze – współczesny uczeń wobec wyzwań obowiązkowych lektur szkolnych”, in: Edukacja wobec przemian kulturowych, Iwona Morawska, Małgorzata Latoch-Zielińska (eds.), UMCS, Lublin 2017.
Google Scholar
Kłakówna Zofia Agnieszka, Jakoś i jakość. Subiektywna kronika wypadków przy reformowaniu szkoły (1989–2013), Universitas, Krakow 2014.
Google Scholar
Kłakówna Zofia Agnieszka, “Kształcenie językowe jako rozwijanie kompetencji kulturowej”, in: Wiązanie kształcenia językowego z literacko-kulturowym w gimnazjach i liceach, headed by Zenon Uryga, Ryszard Jedliński, Maria Sienko, Wydawnictwo Naukowe AP in., Krakow 2007, pp. 37–50.
Google Scholar
Kowalska Anna, Nowy odbiorca. Przemiany obrazu odbiorcy w wybranych koncepcjach współczesnej kultury, Oficyna Naukowa, Warsaw 2014.
Google Scholar
Kozak Wioletta, Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komentarzem. Szkoła podstawowa. Język polski (commentary, https://www.ore.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/jezyk-polski.-pp-z-komentarzem.-szkola-podstawowa.pdf [accessed on: 30.10.2017].
Google Scholar
Król Marcin, “Czytanie”, Tygodnik Powszechny 2006, issue 33, p. 16.
Google Scholar
Majewska-Opiełka Iwona, Logodydaktyka w edukacji: o wychowaniu mądrego i szczęśliwego człowieka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2015.
Google Scholar
Maryl Maciej, Życie literackie w sieci. Pisarze, instytucje, odbiorcy wobec przemian technologicznych, IBL, Warsaw 2015.
Google Scholar
Meger Zbigniew, Strategia edukacji kooperatywnej z przykładami realizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN , Warsaw 2017.
Google Scholar
Miczka Tadeusz, “Glokalizacyjne i multimedialne horyzonty współczesnej edukacji”, in: Media i edukacja w globalizującym się świecie. Teoria – praktyka – oddziaływanie, Marek Sokołowski (ed.), Oficyna Wydawnicza “Kastalia”, Olsztyn 2003, p. 17.
Google Scholar
Mika Bogumiła, “‘Nowoczesna szkoła – ponowoczesny uczeń’. Wychowanie do uczestnictwa w kulturze jako wyzwanie edukacyjne w erze globalizacji”, in: Przemiany edukacyjne w Polsce i na świecie a modele wychowania, headed by Wiesława Korzeniowska, Impuls, Krakow 2001.
Google Scholar
Mikoś Elżbieta, Feiner Małgorzata, “Zmiany w sposobie myślenia o szkole”, Polonistyka 2002, issue 4.
Google Scholar
Morbitzer Janusz, “O nowej przestrzeni edukacyjnej w hybrydowym świecie”, Labor et Educatio 2015, issue 3, p. 427.
Google Scholar
Morbitzer Janusz, Szkoła w epoce płynnej rzeczywistości, http://www.edunews.pl/badania-i-debaty/opinie/1767-szkola-w-epoce-plynnej-nowoczesnosci-2, [accessed on: 15.02.2017].
Google Scholar
Murzyn Andrzej, Wokół Kena Robinsona kreatywnego myślenia o edukacji, Impuls, Krakow 2013.
Google Scholar
Myrdzik Barbara, “Czy stać nas na podmiotowość w szkolnej edukacji”, Język Polski w Szkole dla klas IV – VIII 1997/1998, col. 1, p. 14.
Google Scholar
Myrdzik Barbara, Karwatowska Małgorzata, “Wstęp”, in: Twórczość w szkole. Rzeczywiste i możliwe aspekty zagadnienia, Barbara Myrdzik, Małgorzata Karwatowska (eds.), UMCS, Lublin 2011, p. 12.
Google Scholar
Nowakowska-Siuta Renata (ed.), Edukacja alternatywna na rzecz demokratyzacji procesu kształcenia, Impuls, Krakow 2014.
Google Scholar
Ogonowska Agnieszka, “Od społeczeństwa ekranów do społeczeństwa nadzoru”, in: Agnieszka Ogonowska, Między reprezentacją a symulacją. Szkice z socjologii mediów, Krakow 2007, pp. 191–209.
Google Scholar
Paech Joachim, “Niezwykły świat paratekstualności”, in: Pogranicza audiowizualności, Andrzej Gwóźdź (ed.), Universitas, Krakow 2010, p. 59.
Google Scholar
Przyborowska Beata, Struktury innowacyjne w edukacji. Teoria. Praktyka. Rozwój, UMK , Toruń 2003.
Google Scholar
Pulak Irena, “Kompetencje informacyjne i medialne nauczyciela/ucznia we współczesnym świecie”, in: Edukacja w przebiegu życia: od dzieciństwa do starości, Impuls, Krakow 2010.
Google Scholar
Rosenberg Marshall B., Porozumiewanie bez przemocy. O języku serca, trans. M. Kłobukowski, Jacek Santorski & Co., Warsaw 2003.
Google Scholar
Ruciński Stanisław, Wychowanie jako wprowadzanie w życie wartościowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warsaw 1988, pp. 131–132.
Google Scholar
Schulz Roman, Kształcenie dla innowacji dydaktycznych, UMK w Toruniu, Toruń 1992.
Google Scholar
Skibińska Małgorzata, Technicyzacja kultury czytelniczej, http://www.pkult.amu.edu.pl/2_2009/Skibinska_Technicyzacja.pdf [accessed on: 30.08.2017].
Google Scholar
Sporek Paweł, “Ideał i wzorzec w edukacji szkolnej”, Nowa Polszczyzna 2007, issue 2, p. 48.
Google Scholar
Szkołut Tadeusz, “Edukacja dla Europy i edukacja dla Polski w epoce globalizacji”, in: Sztuka – edukacja – współczesność, Anna Marta Żukowska (ed.), UMCS, Lublin 2007, pp. 98, 112.
Google Scholar
Szkudlarek Tomasz, Media: szkic z filozofii i pedagogiki dystansu, Impuls, Krakow 2009, pp. 113–114.
Google Scholar
Szmidt Krzysztof J., “Teoretyczne i metodyczne podstawy rozwijania zdolności ‘myślenia pytajnego’”, in: Edukacja artystyczna a potencjał twórczy człowieka, Wiesława Limont, Kamila Nielek-Zawadzka (eds.), Impuls, Krakow 2006.
Google Scholar
Śliwerski Bogusław (headed by), Pedagogika alternatywna: postulaty, projekty i kontynuacje. Vol. 2, Innowacje edukacyjne i reformy pedagogiczne, Impuls, Krakow 2007.
Google Scholar
Śliwerski Bogusław, “Pedagogika serca w XXI wieku”, in: Pedagogika serca. Wychowanie emocjonalne w XXI wieku, Ewa Lewandowska-Tarasiuk, Jan Łaszczyk, Bogusław Śliwerski (eds.), „Difin”, Warsaw 2016.
Google Scholar
Ślósarz Anna, “Szkolny polonista wobec imperium ekranów”, in: e-polonistyka, A. Dziak, S.J. Żurek (eds.), KUL, Lublin 2008, p. 166.
Google Scholar
Ślósarz Anna, “Wideoliteratura jako ekspresja pełni emocjonalnego doświadczenia”, Annales. Educatio nova 2017, issue 2.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17951/en.2017.2.143
Waśko Andrzej, Nowa podstawa programowa języka polskiego dla kl. IV–VIII szkoły podstawowej. Podstawowe założenia, filozofia zmiany i kierunki działania, https://www.ore.edu.pl/nowa-podstawaprogramowa.pdf [accessed on: 15.10.2017].
Google Scholar
Vandendorpe Christian, Od papirusu do hipertekstu. Esej o przemianach tekstu i lektury, trans. Anna Sawisz, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warsaw 2008.
Google Scholar
Wróblewski Maciej, “Gra o polski”, in: Polonistyczne drogi, M. Wróblewski (ed.), UMK , Toruń 2008, p. 255.
Google Scholar
Wróblewski Maciej, “Innowacje, innowacje”, Polonistyka 2012, issue 4, p. 5.
Google Scholar
Zasacka Zofia, Nastoletni czytelnicy, IK iCz Biblioteka Narodowa, Warsaw 2008.
Google Scholar
Żurek Sławomir Jacek, “Szkoła na fundamentach”, Głos Nauczycielski 2017, issue 7.
Google Scholar
Żylińska Marzena, Neurodydaktyka: nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, UMK , Toruń 2013.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
