Siła i bezsilność cesarza Walensa, gorliwego chrześcijanina a zarazem wroga chrześcijan w ujęciu Sokratesa z Konstantynopola

Sławomir Bralewski

doi:10.18778/1644-857X.18.02.07

Autor

Sławomir Bralewski Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Bizancjum https://orcid.org/0000-0002-4708-0103

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.18.02.07

Słowa kluczowe:

cesarz Walens, Sokrates z Konstantynopola, bitwa pod Adrianopolem

Abstrakt

Cesarza Walensa, sprawującego rządy w latach 364–378, łączy się przede wszystkim ze straszliwą i brzemienną w skutki klęską poniesioną przez wojska rzymskie w starciu z Gotami pod Adrianopolem 9 sierpnia 378 r., w której on sam poniósł śmierć. Chrześcijanie, zwolennicy nicejskiego credo z roku 325, odczytywali jego nagły zgon jako karę Bożą za prześladowanie prawowiernych chrześcijan, za których oni sami się uważali. Sokrates z Konstantynopola, autor Historii kościelnej, będącej kontynuacją dzieła Euzebiusza z Cezarei, dostrzegł w postępowaniu cesarza Walensa sprzeczność. Historyk ów widział w nim zarówno zagorzałego chrześcijanina, który w swej wierze kierował się gorliwością, jak i wroga chrześcijan, prowadzącego przeciwko nim wojnę. Sprzeczność tę Sokrates kładł na karb samego władcy, który choć przekonany o swej wielkiej gorliwości religijnej, za nic miał zasady religii chrześcijańskiej, którymi winien się kierować. Jeśli chodzi natomiast o tytułową siłę i bezsilność, to stwierdzić trzeba, że w przekonaniu Sokratesa z Konstantynopola siła cesarza Walensa była tylko pozorna, choć na jego rozkaz przelano niemało chrześcijańskiej krwi. Bezsilność wspomnianego władcy obnażyli najpierw sami prześladowani przez niego chrześcijanie, a ostatecznie uczynił to sam Bóg, zsyłając na Imperium Romanum różnorakie kataklizmy, a na samego Walensa śmierć niegodną cesarza bez należnego mu pochówku.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Ambrosius, De fide ad Gratianum Augustum, [w:] Patrologiae cursus completus, Series latina, vol. XVI, ed. J.-P. Migne, Paris 1880, kol. 527–698.
Google Scholar

Ammianus Marcellinus, Rerum gestarum libri qui supersunt, hrsg. C.V. Clark, Bd. I–II, Berlin 1910–1915.
Google Scholar

Hieronymus, Chronicon, hrsg. R. Helm, Berlin 1956.
Google Scholar

Libanios, Orationes – Libanii opera, rec. R. Foerstere, vol. I–IV, Lipsiae 1903–1908.
Google Scholar

Philostorgius, Kirchengeschichte, hrsg. J. Bidez, bearb. F. Winkelmann, Berlin 1981.
Google Scholar

Rufinus, Kirchengeschichte, [w:] Eusebius Werke, Die Kirchengeschichte, hrsg. E. Schwartz, T. Mommsen, F. Winkelmann, Berlin 1999, s. 957–1040.
Google Scholar

Socrates, Kirchengeschichte, hrsg. G.C. Hansen, Berlin 1995.
Google Scholar

Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, tłum. S. Kazikowski, wstęp E. Wipszycka, kom. A. Ziółkowski, Warszawa 1986.
Google Scholar

Sozomenus, Kirchengeschichte, hrsg. J. Bidez, G.Ch. Hansen, Berlin 1995.
Google Scholar

Theodoret, Kirchengeschichte, hrsg. L. Parmentier, G.Ch. Hansen, Berlin–New York 2009.
Google Scholar

Barnes T.D., The Collapse of the Homoeans in the East, „Studia Patristica” 1997, vol. XXIX, s. 3–16.
Google Scholar

Barnes T.D., Constantine. Dynasty, Religion and Power in the Later Roman Empire, Oxford 2011.
Google Scholar

Bradbury S., Julian’s Pagan Revival and the Decline of Blood Sacrifice, „Phoenix” 1995, vol. XLIX, No. 4, s. 331–356.
Google Scholar

Bralewski S., Kanony kościelne w sporze między Wschodem a Zachodem na tle schizmy antiocheńskiej w IV wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2005, nr 80, s. 27–42.
Google Scholar

Bralewski S., Symmachia Cesarstwa Rzymskiego z Bogiem chrześcijan (IV–VI wiek), t. I („Niezwykła przemiana” – narodziny nowej epoki), Byzantina Lodziensia XXVII, Łódź 2018.
Google Scholar

Burns T.S., The Battle of Adrianople: A Reconsideration, „Historia. Zeitschrift für alte Geschichte” 1973, Bd. XXII, H. 2, s. 336–345.
Google Scholar

The Cambridge Companion to the Age of Constantine, ed. N. Lenski, Cambridge 2006. Cavallera F., Le schisme d’Antioche, Paris 1905.
Google Scholar

Devreesse R., Le patriarcat d’Antioche depuis la paix de l’Église jusqu’à la conquête arabe, Paris 1945.
Google Scholar

Drake H.A., Constantine and the Bishops: the Politics of Intolerance, Baltimore 2000.
Google Scholar

Girardet K.M., Der Kaiser und sein Gott. Das Christentum im Denken und in der Religionspolitik Konstantins der Grosse, Berlin–New York 2010.
Google Scholar

A Greek-English Lexicon, eds H.G. Liddell, R. Scott, Oxford 1996.
Google Scholar

Heather P., Moncur D., Politics Philosophy and Empire in Fourth Century Select Orations of Themistius, Liverpool 2001.
Google Scholar

Lançon B., Moreau T., Constantin. Un Auguste chrétien, Paris 2012.
Google Scholar

Lenski N., Failure of Empire: Valens and the Roman State in the Fourth Century A.D., Berkeley–Los Angeles–London 2002.
Google Scholar

Lenski N., Initium mali Romano imperio: Contemporary Reactions to the Battle of Adrianople, „Transactions of the American Philological Association” 1997, vol. CXXVII, s. 129–168.
Google Scholar

Lenski N., Valens and the Monks: Cudgeling and Conscription as a Means of Social Control, „Dumbarton Oaks Papers” 2004, vol. LVIII, s. 93–117.
Google Scholar

Liebeschuetz J.H.W.G., Antioch, City and Imperial Administration in the Later Roman Empire, Oxford 1972.
Google Scholar

Maraval P., Constantin, empereur romain et chrétien, Paris 2011.
Google Scholar

Marcone A., Costantino il Grande, Roma–Bari 2000.
Google Scholar

Marrou H-I., L’Église de l’Antiquité tardive 303–604, Paris 1985.
Google Scholar

Odahl Ch.M., Constantine and the Christian Empire, London–New York 2004.
Google Scholar

Rutowski B., Bitwa pod Adrianopolem (9 VIII 378 r.) i jej następstwa, „Meander” 1978, R. XXXIII, s. 525–539.
Google Scholar

Słownik grecko-polski, red. Z. Abramowiczówna, t. II, Warszawa 1960.
Google Scholar

Słownik grecko-polski, t. I, oprac. O. Jurewicz, Warszawa 2000.
Google Scholar

Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. II, Warszawa 1960.
Google Scholar

Snee R., Valens’ Recall of the Nicene Exiles and Anti-Arian Propaganda, „Greek, Roman, and Byzantine Studies” 1985, vol. XXVI, s. 395–419.
Google Scholar

Wilczyński M., Germanie w służbie zachodniorzymskiej w V w. n.e., Oświęcim 2018.
Google Scholar

Williams S., Friell G., Theodosius the Empire at Bay, London 2005, s. 152–156.
Google Scholar