Analiza funkcjonalna odzieży z XVIII-wiecznych pochówków z krypty św. Michała w Wiedniu, w Austrii
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-6034.35.08Słowa kluczowe:
krypta, odzież, strój pogrzebowy, analiza funkcjonalna, XVIII w., WiedeńAbstrakt
Michaelergruft (krypta św. Michała) w Wiedniu (Austria) położona jest w pobliżu pałacu cesarskiego i wykorzystywana była w latach 1560–1784 przez miejscową szlachtę z centrum Wiednia. Duża liczba trumien, zachowana ze względu na korzystne warunki otoczenia, daje możliwość przeprowadzenia szczegółowych badań zwyczajów pogrzebowych panujących w Europie Środkowej w XVII i XVIII w. Wybrane pochówki z Michaelergruft datowane na XVIII w. stanowią studia przypadku pozwalające rozwijać nowe podejścia teoretyczne i metodologiczne w zakresie badań tkanin i strojów znajdowanych w trumnach.
Odzież z krypt zazwyczaj analizowana jest pod kątem historii kostiumologicznej, stopnia zachowania i przygotowania. Ponadto, materiał poddawany jest analizie z wykorzystaniem nowoczesnych metod. Dyskusja na temat odzieży z krypty św. Michała rodzi pytania o interpretację kostiumów, np. czy są to stroje „normalne”, codzienne (czy odświętne), czy może specjalne stroje pogrzebowe. Niniejszy artykuł omawia kryteria pozwalające odróżnić „stroje funkcjonalne”, noszone na co dzień, od „strojów adaptowanych” (codziennych ubrań, które zostały uszyte ponownie, obcięte lub przerobione, tak by stały się strojem dla zmarłego) oraz „strojów pogrzebowych”, które stworzone zostały w tym właśnie celu.
Pobrania
Bibliografia
Baumgarten L., Watson J. (1999), Costume Close-up. Clothing Construction and Pattern 1750–1790, Hollywood (Williamsburg Foundation Catalogue, 1).
Google Scholar
Bönsch A. (2001), Formengeschichte europäischer Kleidung, Böhlau, Wien–Köln–Weimar (Konservierungswissenschaft, Restaurierung, Technologie, 1).
Google Scholar
Bravermanová M. (2010), Archaeological Textiles from Prague Castle, Czech Republic, [in:] E. Anderson Strand, M. Gleba, U. Mannering, C. Munkholt, M. Ringgaard (ed.), The North European Symposion for Archeological Textiles, vol. X, Oxbow, Oxford, p. 31–35.
Google Scholar
Fankl T. (2010–2014), Conservation Reports of 50 coffins of St. Michael’s Crypt, Vienna (copy in the archive of St. Michael Vienna).
Google Scholar
Gengler C. (2018), Restaurierungsprojekt der Pfarre St. Michael Wien 1, Vienna (copy in the archive of St. Michael Vienna).
Google Scholar
Grömer K., Rösel-Mautendorfer H., Rudelics A. (2019), Textilien und Kleidung im neuzeitlichen Bestattungsbrauchtum, [in:] R. Risy (ed.), Verstorben, begraben und vergessen? St. Pöltner Friedhöfe erzählen, Ausstellungskatalog Stadtmuseum St. Pölten, St. Pölten, p. 188–207.
Google Scholar
Häck B., Nerlich A. (2016), Bleiplatten und Fontanellenbleche in mittelalterlichen und neuzeitlichen Gräbern als medizinische Behandlungsform, [in:] L. Husty, K. Schmotz (ed.), Vorträge des 34. Niederbayrischen Archäologentages, Rahden/Westfahlen, p. 267–320.
Google Scholar
Hofmann C. (2010), Dokumentation und Restaurierung von Totenkleidung aus dem 16. bis 19. Jahrhundert, [in:] K. Ellwanger, H. Helmholdt, T. Helmers, B. Schrödl (ed.), Das letzte Hemd. Zur Konstruktion von Tod und Geschlecht in der materiellen und visuellen Kultur, Transcript-Verl., Bielefeld, p. 25–40.
Google Scholar
Houze R. (2015), Textiles, Fashion, and Design Reform in Austria-Hungary before the First World War. Principles of Dress, Routledge, London–New York.
Google Scholar
Klammer J., Kühtreiber K., Mitchell P. (2018), Gräberfelder St. Stephan Projektbericht, “Fundberichte aus Österreich”, 55, D709-D754.
Google Scholar
Lipkin S., Vajanto K., Kallio-Seppä T., Kuokkanen T., Ninimäki S., Väre T., van Bommel M. (2015), Funeral Dress and Textiles in 17th and 18th Century Burials in Ostrobothina, Finnland, [in:] K. Grömer, F. Pritchard (ed.), NESAT XII. The North European Symposion of Archeological Textiles, 21st–24th May 2014 in Hallstatt, Austria, Budapest (Archaeolingua Main Series, 33), p. 209–222.
Google Scholar
Mais A. (1954), Die Gruftbestattungen zu St. Michael in Wien, [in:] Kultur und Volk, Beiträge zur Volkskunde aus Österreich Bayern und der Schweiz, Österreichisches Museum f. Volkskunde, Wien, p. 45–83.
Google Scholar
Die Michaelergruft in Wien. Retten was zu retten ist (2005), A. Rainer (ed.), Wien.
Google Scholar
Rösel-Mautendorfer H. (2019), Kleider machen Leute, [in:] R. Risy (ed.), Verstorben, begraben und vergessen? St. Pöltner Friedhöfe erzählen, Ausstellungskatalog Stadtmuseum St. Pölten, St. Pölten, p. 198–205.
Google Scholar
Ströbl R. (2013), Textilien und laborative Untersuchungen, [in:] Tod und Herrlichkeit: Die Gruft der Herrlichkeit Dornum in der St Bartholomäuskirche, Ostfriesische Landschaft, Aurich (Hefte zur ostfriesischen Kulturgeschichte, 2), p. 66–69.
Google Scholar
Ullermann M. (2005), Ausstattung und Kleidung der Toten in der Michaelergruft, [in:] A. Rainer (ed.), Die Michaelergruft in Wien. Zu retten was zu retten ist, Wien, p. 64–73.
Google Scholar
Vedeler M. (2010), Dressing the Dead: Traditions of Burial Costume in Rural Norway, [in:] E. Anderson Strand, M. Gleba, U. Mannering, C. Munkholt, M. Ringgaard (ed.), The North European Symposion for Archeological Textiles, vol. X, Oxbow, Oxford, p. 252–256.
Google Scholar
Verstorben, begraben und vergessen? St. Pöltner Friedhöfe erzählen (2019), R. Risy (ed.), Ausstellungskatalog Stadtmuseum St. Pölten, St. Pölten.
Google Scholar
Homepage_Michaelergruft: https://www.michaelerkirche.at/geschichte/gruft/ (access 10 I 2020).
Google Scholar
Youtube_Michaelergruft: https://www.youtube.com/watch?v=CUykWC_Oj0A (access 10 I 2020).
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
