Perspektywa aksjologiczna w socjologii gospodarczej i ekonomicznej

Autor

  • Magdalena Zdun Cracow University of Economics, Faculty of Public Economy and Administration, Department of Social and Economic Geography

DOI:

https://doi.org/10.18778/1899-2226.23.1.01

Słowa kluczowe:

development, axiology, culture, economy

Abstrakt

Axiological studies have been part of sociological research into business activity since the beginnings of the field. But there is still no agreement among scholars as two major concepts that are competing for dominance. One, building on the ideas proposed by Max Weber, advocates the priority of value over instrumental rationality, and it follows the path typical of ideological determinism. The other, with its roots in Karl Marx’s historical materialism, argues for the primacy of matter over mind. What these two have in common is the presence of two aspects, axiological and existential. The difference lies in their position of importance. Each approach makes different kinds of reductions, which are challenged by contemporary socio-economic systems that operate according to post-industrial logic. The goal of this article is to arrive at a new understanding of economic axiology. This understanding must be free from any reductionism that would assign the axiology radically different roles – either as a dependent or independent variable in growth. Economic axiology will be presented as a central category, a product of human interaction, and both a contributor to and an outcome of growth. Last but not least, based on the principle of double morphogenesis, specific economic axiologies will be identified.

Bibliografia

Archer, M. (2013). Człowieczeństwo. Problem sprawstwa (A. Dziuban, tłum.). Kraków: Nomos.
Google Scholar

Attali, J. (2003). Żydzi, świat, pieniądze (K. Pruska, K. Pruski, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Google Scholar

Azzi, C., & Ehrenberg, R. (1975). Household Allocation of Time and Church Attendance. Journal of Political Economy, 83, 27–56.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/260305

Basáñez, M. E. (2016). A World of Three Cultures: Honor, Achievement and Joy. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780190270360.001.0001

Bourdieu, P. (2006). Dystynkcja: klasy i klasyfikacje (P. Biłos, tłum.). W: A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, & M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne (s. 634‒650). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Domecka, M. (2013). Wprowadzenie do polskiego tłumaczenia książki Margaret S. Archer Człowieczeństwo. Problem sprawstwa. W: M. Archer, Człowieczeństwo. Problem sprawstwa (A. Dziuban, tłum.) (s. XLI–LXX). Kraków: Nomos.
Google Scholar

Dziedziczak-Foltyn, A., & Musiał, K. (2015). Dyskursy modernizacyjne i wielkie narracje rozwoju. Polska a kraje nordyckie. Przegląd Socjologiczny, 64(20), 9‒43.
Google Scholar

Dzionek-Kozłowska, J. (2018). Model homo oeconomicus. Geneza, ewolucja, wpływ na rzeczywistość gospodarczą. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8142-217-8

Etzioni, A. (1988). The Moral Dimension: Toward a New Economics. New York, London, Toronto, Sydney, Singapore: The Press.
Google Scholar

Fel, S., Zdun, M., & Wódka, M. (2019). Aksjologiczne podstawy ładu społeczno-gospodarczego. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Fromm, E., & Maccoby, M. (1970). A Social Character in Mexican Village. A Socio-Psychoanalytic Study. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall Inc.
Google Scholar

Granovetter, M. (1973). The Strength of Weak Ties. American Journal of Sociology, 78(6), 1360‒1380.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/225469

Grosse, T. G. (2010). Kulturowe podstawy zróżnicowań kapitalizmu w Europie. W: J. Kochanowicz, & M. Marody (red.), Kultura i gospodarka (s. 223‒246). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Grzesiuk, K. (2014). Powstanie i ewolucja modelu homo oeconomicus. Roczniki Ekonomii i Zarządzania, 6(42), 253‒288.
Google Scholar

Grzesiuk, K. (2015). Zakorzenienie społeczne gospodarki. Koncepcja Marka Granovettera. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar

Gumuła, W. (2000). Własność. Meandry prywatyzacji i uspołecznienia w teorii społecznej Karola Marksa. Tyczyn: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Społeczno-Gospodarczej w Tyczynie.
Google Scholar

Hagen, E. (1962). On the Theory of Social Change. How Economic Growth Begins. Homewood: The Dorsey Press Inc.
Google Scholar

Hampden-Turner, Ch., & Trompenaars, A. (2003). Siedem kultur kapitalizmu. USA, Japonia, Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Szwecja, Holandia (D. Gostyńska, tłum.). Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Google Scholar

Harrison, L. E. (2003). Upowszechnienie pozytywnych zmian kulturowych (S. Dymczyk, tłum.). W: L. E. Harrison, & S. P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw (s. 430–444). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Hofstede, G. J. (2007). Kultury i organizacje (M. Durska, tłum.). Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Google Scholar

Hryniewicz, J. (2004). Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Inglehart, R. (2003). Kultura a demokracja (S. Dymczyk, tłum.). W: L. E. Harrison, & S. P. Huntington (red.), Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społeczeństw (s. 146–168). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Kassner, M. (2017). Gospodarka jako zinstytucjonalizowany proces. Instytucjonalizm Karla Polanyiego i jego etyczne konsekwencje. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 20(2), 45–61.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1899-2226.20.2.04

Landes, D. S. (2005). Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy (H. Jankowska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Literackie Muza SA.
Google Scholar

Leonarska, D., & Wielecki, K. (2017). Odkrywanie Margaret Archer. Casus polskiej socjologii. Roczniki Historii Socjologii, XVII, 7–19.
Google Scholar

Malinowski, B. (1981). Argonauci Zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei (B. Olszewska-Dyoniziak, S. Szymkiewicz, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Marks, K. (1963). Praca najemna a kapitał. W: K. Marks & F. Engels, Dzieła, t. 6 (S. Filmus, E. Wolnicka, tłum.). Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Marks, K., & Engels, F. (1961). Ideologia niemiecka (K. Błeszyński, S. Filmus, tłum.). W: K. Marks, & F. Engels, Dzieła, t. 3. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Marody, M. (2017). Wartości w świecie postspołecznym. Zarządzanie Publiczne, 1(39), 49–55.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15678/ZP.2017.39.1.05

Matera, R. (2013). Związki ekonomii i etyki w poglądach Mohandasa Gandhiego. Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym, 16, 307–318.
Google Scholar

McCleary, R., & Barro, R. (2009). Religia i gospodarka (M. A. Dąbrowski, tłum.). Gospodarka narodowa, 1–2, 121–151.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33119/GN/101267

McCloskey, D. N. (2017). Dlaczego ekonomia nie potrafi wyjaśnić współczesnego świata? (J. Lewiński, M. Zieliński, tłum.). Wrocław: Instytut Ludwika von Misesa.
Google Scholar

Mrozowicki, A. (2013). Człowieczeństwo: struktura i sprawstwo w teorii socjologicznej Margaret S. Archer. W: M. Archer, Człowieczeństwo. Problem sprawstwa (A. Dziuban, tłum.) (s. VII–XL). Kraków: Nomos.
Google Scholar

Ogburn, W. F. (1964). On Culture and Social Change. Selected Papers. Edited and with an Introduction by Otis Dudley Duncan. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Polanyi, K. (2010) [1957]. Wielka transformacja. Polityczne i ekonomiczne źródła naszych czasów (M. Zawadzka, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Schumpeter, J. (1960). Teoria rozwoju gospodarczego (J. Grzywicka, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Skarga, B. (1962). Praca organiczna a filozofia narodowa i konserwatywna katolicka przed 1864 r. Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej, 8, 175–214.
Google Scholar

Smith, A. (1954) [1776]. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (O. Einfeld, S. Wolff, tłum.). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Smith, A. (1989) [1759]. Teoria uczuć moralnych (S. Jedynak, tłum). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Sombart, W. (2004). Dlaczego nie ma socjalizmu w Stanach Zjednoczonych? (K. Krzemieniowa, tłum.). Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Sombart, W. (2010) [1911]. Żydzi i życie gospodarcze (M. Brokmanowa, tłum.). Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Szacki, J. (2012). Historia myśli socjologicznej. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Szczepański, M. (1989). Modernizacja, rozwój zależny, rozwój endogenny. Socjologiczne studium teorii rozwoju społecznego. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar

Sztompka, P. (1999). Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych: zaufanie, lojalność, solidarność. W: P. Sztompka (red.), Imponderabilia wielkiej zmiany. Mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji (s. 265‒282). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Tittenbrun, J. (2010). Socjologia gospodarki a socjologia ekonomiczna. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, LXXII(2), 237–255.
Google Scholar

Weber, M. (1994) [1904–1905]. Etyka protestancka a duch kapitalizmu (J. Miziński, tłum.). Lublin: Wydawnictwo Test.
Google Scholar

Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej (D. Lachowska, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Zdun, M. (2018). (Super)Nowe Atlantydy. Regionalna dywersyfikacja kultur rozwoju gospodarczego. Kraków: Nomos.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2020-03-30

Jak cytować

Zdun, M. (2020). Perspektywa aksjologiczna w socjologii gospodarczej i ekonomicznej. Annales. Etyka W Życiu Gospodarczym, 23(1), 7–27. https://doi.org/10.18778/1899-2226.23.1.01

Numer

Dział

Artykuł